Askoldowa Mogiła

Askoldowa Mogiła

Rysunek cerkwi św. Mikołaja wykonany przez Tarasa Szewczenkę
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Kijów
Data założenia	XVIII wiek (jako cmentarz) lata 30. XX wieku (jako park)
Położenie na mapie Kijowa Askoldowa Mogiła
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Askoldowa Mogiła
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Askoldowa Mogiła
50°26′38″N 30°33′05″E/50,443889 30,551389

Askoldowa Mogiła (ukr. Аскольдова могила, Askoldowa mohyła), mogiła Askolda, grób Askolda – uroczysko i park znajdujący się na prawym brzegu Dniepru w Kijowie, dawny cmentarz. Znajduje się między wąwozem Dniepru a ulicami Powstania Styczniowego (Sicznewoho Powstannia) i parkiem Maryjskim.

Historia

Początki tego miejsca związane są z legendą o zabiciu książąt Askolda i Dira – pierwszy z nich miał być pochowany właśnie w tym miejscu. W X wieku ruska księżniczka Olga zdecydowała o zbudowaniu tu drewnianej cerkwi św. Mikołaja (na pamiątkę chrześcijańskiego imienia Askolda).

W 971 świątynia została zniszczona przez syna Olgi, Światosława, stojącego na czele reakcji pogańskiej na Rusi, a następnie odnowiona przez księcia Włodzimierza Wielkiego. W 1036 przy cerkwi powstał żeński monaster.

Około XV wieku w okolicy założono monaster św. Mikołaja na Słupie – wśród kijowian przetrwała legenda, że to w tym miejscu miała od X wieku stać ufundowana przez księcia Mścisława cerkiew św. Mikołaja. Przekonanie to zostało potwierdzone w XIX wieku przez ukraińskich historyków i od tego czasu tereny te zaczęto nazywać Askoldową Mogiłą. Na popularność nazwy wpłynęła powieść Mychajły Zahoskina i opera Ołeksija Werstowśkiego (obie pod tytułem Askoldowa mohyła).

Cmentarz

Pod koniec XVIII wieku miały miejsce pierwsze pochówki. Już w 1715 wokół dawnej cerkwi św. Mikołaja grzebano zwłoki mnichów, by w 1786 przekształcić teren w cmentarz miejski.

W 1810 zbudowano nową cerkiew murowaną według projektu Andrija Meleńskiego.

Cmentarz Askolda był co prawda znacznie mniejszy od nekropolii Bajkowa, jednak i na nim chowano ważne dla miasta postacie: lekarzy, wojskowych, profesorów i pisarzy. Zostali tu pochowani ukraińscy działacze niepodległościowi Ołeksandr Łaszkewycz i Wasyl Tarnowśkyj oraz moskalofile Mychajło Józefowycz i Ołeksandr Drenteln, kijowski lekarz Franz Mehring, przedsiębiorca Jozip Sietow, aktorzy Mykoła Sołowcow i Marija Hliebowa, mecenas Wasyl Symyrenko czy ks. Wasyl Pewnyćkyj. Służył on jako miejsce pochówku wojskowych poległych w czasie wojen napoleońskich, wojny krymskiej, jak i I wojny światowej. Leżał tu pilot Piotr Niestierow (d. patron Żółkwi w czasach ZSRR), husarze Pułku Kijowskiego, czerwonoarmiści, ukraińscy patrioci, obrońcy Kijowa przed bolszewikami oraz petlurowscy kozacy.

Miejski park

Greckokatolicka cerkiew św. Mikołaja na grobie Askolda, widok współczesny

31 maja 1919 ogłoszono decyzję o zamknięciu cmentarza dla pochówków. Na początku lat trzydziestych rozpoczęto systematyczne niszczenie nekropolii w celu adaptacji terenu na park miejski.

Większość nagrobków została bezpowrotnie utracona, tylko niektóre z nich przeniesiono w inne miejsca (na przykład grób Petra Nesterowa na cmentarz Łukianowski, aktorów Sołowiowa i Hliebowej na Bajkowowski, a mecenasa Tarnowskiego na Zwierzyniec).

Cerkiew świętego Mikołaja przerobiono w 1936 na restaurację parkową, a dwa lata później na pawilon parkowy, całkowicie przy tym przebudowując budynek (zdjęto cebulastą kopułę, pozostawiając samą kolumnadę jońską bez dachu).

W czasie okupacji Ukrainy przez wojska niemieckie cmentarz był wykorzystywany do pochówków ich oficerów i żołnierzy. Wszystkie nagrobki zostały po 1945 zniszczone, jednak przez krótki czas chowano tu także radzieckich obrońców Kijowa z 1941 oraz poległych podczas zajmowania miasta w 1943.

Po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości cmentarz nadal służy jako park. Cerkiew św. Mikołaja oddano grekokatolikom (w 2001 odwiedził ją Jan Paweł II).

Bibliografia

• Аскольдова могила. askoldova-mohyla.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-11)]. (ukr.).
• Історія Аскольдової могили (ukr.)
• Пам’ятка історії: Аскольдова могила (комплекс) (IX—XX ст.) (ukr.)