Askospora

Worek smardza wyniosłego zawierający askospory.

Askospora, zarodnik workowy – haploidalny zarodnik (mejospora), typowy dla workowców. Powstaje w workach w wyniku rozmnażania płciowego zwanego askogamią. Przed wytworzeniem askospor następuje kariogamia, a po niej mejoza. Askospory powstają wewnątrz worka (endogenicznie) w wyniku tzw. swobodnego wytwarzania komórek (tj. po podziale jąder niezwiązanym ściśle z podziałem cytoplazmy)[1].

Zwykle w worku powstaje osiem askospor, czasami jednak, w wyniku różnych zaburzeń ich liczba bywa inna. Może ich być więcej, np. u Dipodascaceae, cztery np. u Ascocybe[1], zdarzają się też różne inne liczby askospor[2].

Askospory mogą być jednokomórkowe, lub wielokomórkowe. U tych ostatnich przegroda oddzielająca poszczególne komórki zazwyczaj jest poprzeczna, tzn. komórki ułożone są szeregowo jedna za drugą. Często w miejscu przegrody zarodniki są mniej lub bardziej wcięte. Czasami jednak występują również przegrody podłużne – zarodniki tak zbudowane określa się jako diktiokonidia lub zarodniki murkowate. Tego typu zarodniki występują np. u Pleospora, czy Leptosphaerulina[3].

Dojrzałe zarodniki workowe mogą się z worków wydostawać na różny sposób. U niektórych gatunków ściany worków po dojrzeniu zarodników ulegają chemicznemu rozkładowi (lizie). Dość często ściana worka w pobliżu jego szczytu pęka. U innych na szczycie worka znajduje się otwierające się wieczko (operculum). Czasami na szczycie worków znajdują się specjalne aparaty apikalne umożliwiające wydostawanie się zarodników. W przypadku niektórych worków bitunikowych po dojrzeniu zarodników sztywna i gruba zewnętrzna warstwa worka pęka, a cienka i sprężysta warstwa wewnętrzna gwałtownie się wówczas rozpręża, jak z procy wyrzucając zarodniki (tzw. balistospory)[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Richard Harder, Eduard Strasburger, Botanika: Podręcznik dla szkół wyższych, wyd. 2, Warszawa: PWRiL, 1967, s. 607–625.
  2. a b Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
  3. Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.

Media użyte na tej stronie

Morelasci.jpg
Autor: Peter G. Werner, Licencja: CC BY 3.0
Asci and ascospores, Morchella elata (morel), 40x objective, phase contrast, Zeiss Axio Imager.A1 microscope, Zeiss AxioCam MRc CCD image, Merritt College, Oakland, CA