Asocjacja (psychologia)

Asocjacja (łac. accociatio – połączenie) – proces skojarzenia co najmniej dwóch zjawisk psychicznych tak, by pojawienie się jednego z nich spowodowało tendencję do występowania pozostałych (np. zapach konwalii może wywoływać obraz jej kwiatów a napęd senności – wyobrażenie łóżka, światło zielone mówi nam o wolnej drodze).

Istota zjawiska i elementy historii badań

Na zjawisko powstawania skojarzeń już w starożytności zwrócił uwagę Platon. Arystoteles sformułował prawa kojarzenia, zależne od zachodzących warunków: styczności w czasie, styczności w przestrzeni, podobieństwa i kontrastu.

Zjawisko asocjacji[1][2][3] polega na kojarzeniu dwóch niezależnych od siebie zjawisk/ jakości, odbieranych niekiedy różnymi zmysłami, ale w taki sposób, że powstaje z nich wspólna treść. Przykładem zjawiska asocjacji może być kojarzenie barwy czerwonej z krwią, raną.

Wyjaśnianie związków pomiędzy ludzką psychiką a odbieraniem bodźców wzrokowych zostało zapoczątkowane w badaniach J. Mullera i H. Helmholtza. Następnie D. Hartley opisał ten związek w następujący sposób: "Wrażenia kojarzą się ze sobą, jeżeli wywołujące je rzeczy pojawiły się dokładnie w tym samym czasie lub bezpośrednio jedna po drugiej."

Psychologia asocjacjonistyczna[1][2][3] - powstała w XVIII wieku na gruncie empiryzmu, którym zajmowali się wtedy m.in. John Locke, Thomas Hobbes, David Hume, opracowując teorię asocjacjonizmu. Założenia: wszystkie czynności poznawcze człowieka (od spostrzegania, przez przypominanie, aż do myślenia) powstają poprzez łączenie się elementarnych procesów psychicznych (wyobrażeń, pojęć, emocji). Te elementarne procesy łączą się na zasadzie asocjacji - zgodnie z tzw. prawami kojarzenia - czyli poprzez: podobieństwo, kontrast, styczność w czasie, przyczynowość.

Przedstawiciele behawioryzmu odnieśli potem pojęcie asocjacji do związku pomiędzy bodźcem i reakcją, rozszerzając w ten sposób wiedzę o mechanizmie powstawania w trakcie asocjacji połączeń[a].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Zagadnieniami asocjacji zajmował się w Polsce Jerzy Konorski (1903–1973). Problemowi poświęcił m.in. rozdział pt. Przegląd najważniejszych asocjacji u człowieka i zwierząt w swojej książce Integracyjna działalność mózgu[4].

Przypisy

  1. ↑ a b J. Siuta: Słownik psychologii. Kraków: Zielona Sowa, 2005, s. 458.
  2. ↑ a b S. Popek: Barwy i psychika. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008, s. 82.
  3. ↑ a b J. Strelau: Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 34.
  4. ↑ V. Przegląd najważniejszych asocjacji u człowieka i zwierząt. W: Jerzy Konorski: Integracyjna działalność mózgu. Warszawa: PWN, 1969, s. 213–305.

Bibliografia

Wincenty Okoń: Słownik pedagogiczny. Warszawa: PWN, 1981, s. 24. ISBN 83-01-01958-1.