Asymina

Asymina
Ilustracja
Asymina trójklapowa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

magnoliowce

Rodzina

flaszowcowate

Rodzaj

asymina

Nazwa systematyczna
Asimina Adans.
Fam. 2: 365. Jul-Aug 1763[3].
Typ nomenklatoryczny

Asimina triloba (L.) Dunal[3]

Synonimy
  • Orchidocarpum Michx.[3]

Asymina, urodlin (Asimina Adans.) – rodzaj roślin z rodziny flaszowcowatych (Annonaceae). Obejmuje 8[4][5]–9[6] gatunków. Rośliny te występują naturalnie we wschodniej części Ameryki Północnej[5] – w klimacie od zwrotnikowego do umiarkowanego[7]. Przy czym tylko jeden – asymina trójklapowa ma szeroki zasięg obejmujący tereny od Ontario po Florydę i Teksas, a reszta rośnie tylko na Florydzie i w sąsiedniej Georgii. Rośliny te rosną w lasach i zaroślach[5].

Asymina trójklapowa bywa uprawiana jako ciekawostka botaniczna w Europie[5]. Gatunek ten dostarcza jadalnych owoców osiągających 0,4 kg masy[4]. W Ameryce gatunek uprawiany jest jako drzewo owocowe w wielu odmianach o większej wydajności i lepszych cechach użytkowych owoców. Tam też jako gatunek ozdobny bywa uprawiana Asimina obovata o okazałych kwiatach o zapachu cytrynowym, otwierających się wczesną wiosną[5].

Morfologia

Pokrój
Zrzucające liście krzewy i drzewa[7], osiągające do 14 m wysokości[5]. Pąki są nagie, ale zabezpieczone przez indumentum (włoski) w kolorze rdzy[4].
Liście
Naprzemianległe, pojedyncze, całobrzegie, siedzące[7], o blaszce kształtu jajowatego do lancetowatego, osiągającej od 6 do 30 cm długości[5].
Kwiaty
Promieniste, obupłciowe, zebrane w pęczkach[7]. Rozwijają się w kątach pędów w tym samym czasie co liście[5]. Mają 3 lub 4 nietrwałe działki kielicha o przeważnie trójkątnym kształcie. Płatków jest od sześciu do ośmiu, ułożone w dwóch okółkach i są one wolne[7]. Pręciki są liczne i skupione w formie kuli[5]. Kwiaty mają 2–12 wolnych słupków tworzących zalążnię górną. Dno kwiatowe jest wypukłe, kuliste lub podłużne[7].
Owoce
Mięsiste, wydłużone jagody[7] barwy zielonej lub żółtej[5]. W każdym kwiecie powstaje ich zwykle od 3 do 5 i osiągają one od 5 do 15 cm długości. W miąższu zawierają rząd fasolkowatych nasion koloru brązowego, o długości do 2,5 cm[5].

Systematyka

Kwiat gatunku A. tetramera
Asymina trójklapowa jest nazywana również „bananem preriowym”, ze względu na charakterystyczny zapach i konsystencję owocu
Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj wraz z całą rodziną flaszowcowatych w ramach rzędu magnoliowców wchodzi w skład jednej ze starszych linii rozwojowych okrytonasiennych określanych jako klad magnoliowych[2].
Lista gatunków[6]
Mieszańce międzygatunkowe[6]

Poza mieszańcami w obrębie rodzaju spotykane są też w naturze mieszańce z gatunkiem Deeringothamnus rugelii[4].

  • Asimina × bethanyensis DeLaney
  • Asimina × colorata DeLaney
  • Asimina × kralii DeLaney
  • Asimina × nashii Kral
  • Asimina × oboreticulata DeLaney
  • Asimina × peninsularis DeLaney
  • Asimina × piedmontana C.N.Horn

Zastosowanie

Rośliny z tego rodzaju zawierają alkaloidy. Z gatunku A. reticulata wytwarzany jest leczniczy napar. Rosnąca w zachodniej części Stanów Zjednoczonych asymina trójklapowa ma jadalne owoce – są one największe spośród wszystkich owoców rodzimych gatunków Stanów Zjednoczonych (osiągają one około 400 g wagi)[4]. Miąższ ma słodki smak i jest równie pożywny jak banany. Z tych owoców można piec „chleb otrębowy”[4].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  3. a b c Asimina (ang.). Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2009-06-01].
  4. a b c d e f David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 79. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. a b c d e f g h i j k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 65. ISBN 0-333-73003-8.
  6. a b c Asimina Adans.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-11].
  7. a b c d e f g Asiminia (fr.). Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-29].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Fourpetal pawpaw (Asimina tetramera) (7803709090).jpg
Autor: Bob Peterson from North Palm Beach, Florida, Planet Earth!, Licencja: CC BY-SA 2.0

This beautiful pawpaw species, endemic only to Palm Beach, Martin & St. Lucie Counties, is critically imperiled. Habitat loss, fire suppression, human disturbance and loss of pollinators have left it endangered and rare. The above plant is living and blooming happily deep in the oak scrub upon ancient Pleistocene sand dunes.

en.wikipedia.org/wiki/Asimina_tetramera