Ata Meken

Ata Meken

Ата-Мекен

Państwo	Kirgistan
Lider	Ömürbek Tekebajew
Przewodniczący	Ajsułuu Mamaszowa
Data założenia	1992
Adres siedziby	Biszkek
Ideologia polityczna	Socjaldemokracja
Członkostwo międzynarodowe	Nie należy do żadnej organizacji
Obecni posłowie	11/120
Strona internetowa

Socjalistyczna Partia Ata-Meken (Ojczyzna) (kirg. Ата-Мекен Социалисттик Партиясы) – jedna z najstarszych kirgiskich partii politycznych^[1], liderem której od 1994 roku jest Ömürbek Tekebajew^[2]. Zostało założone w 1992 roku. Powstało w wyniku rozłamu w partii Erkin Kyrgyzstan oraz odejścia części deputowanych wraz z ówczesnym liderem^[1]. Ugrupowanie było opozycyjne wobec byłego prezydenta Kurmanbeka Bakijewa^[3].

Historia

Wybory parlamentarne w 1995 roku

W wyborach tych Ata-Maken zyskało 3 miejsca w 105-miejscowej Radzie Najwyższej^[4]. W głosowaniu tym został wybrany na swoją pierwszą kadencję Ömürbek Tekebajew^[5].

Wybory parlamentarne w 2000 roku

W wyniku wyborów partia utraciła dwa miejsca w parlamencie i było reprezentowane przez jednego członka^[6].

Wybory parlamentarne w 2007 roku

Przed wyborami doszło do utworzenia koalicji z Ak-Szumkar pod szyldem Ata-Meken^[7]. Zyskały one 8,7% (drugi wynik w skali kraju), jednak z powodu nieprzekroczenia w Osz 0,5% progu wyborczego zostały odsunięte od podziału miejsc w Radzie Najwyższej. 18 grudnia Sąd Najwyższy Kirgistanu zniósł ten wymóg. Mimo to Komisja wyborcza podtrzymała swoją wcześniejszą decyzję. W następstwie tego doszło do nieuznania rezultatów wyborów oraz ogłoszenia strajku głodowego przez około stu zwolenników Ata-Meken^[8]. Siły rządowe aresztowały około 20 osób protestujących pod hasłem "Я не верю" (Nie wierzę). Zatrzymana została również korespondentka AFP: Tołkun Namatbajewa^[9][10][11].

Wybory parlamentarne w 2010 roku

Do wyborów poprowadził ugrupowanie wicepremier rządu tymczasowego oraz współautor konstytucyjnych reform Ömürbek Tekebajew. Zdobyło w nich 5,49% co przełożyło się na 18 mandatów^[12]. Mimo deklaracji złożonej 30 listopada 2010 roku mówiącej o utworzeniu koalicji z Socjaldemokratyczną Partią Kirgistanu oraz partią Respublika do porozumienia nie doszło^[13].Ostatecznie w skład rządu weszli deputowani z SDPK, partii Respublika oraz Ata Żurt. Ata-Meken stało się ugrupowaniem opozycyjnym^[14].

Wybory parlamentarne w 2015 roku

Ata-Meken jako pierwsza z partii dokonała rejestracji swoich list na których znalazło się 200 nazwisk. 32% z nich stanowiły kobiety, a 33% należało do mniejszości narodowych. Kirgiska Centralna Komisja Wyborcza wykreśliła z list trzech kandydatów: Sejidalija Sejidowa Akbar ogly z powodu zbyt młodego wieku, Kałybeka Eltujbasowa Eltujbasowicza w związku z poświadczeniem nieprawdy w dokumentach^[15] oraz byłego mera Osz Melisa Myrzakmatowa, który został skazany na siedem lat pozbawienia wolności za nadużycia władzy^[16].

Po wyborach doszło do zawiązania koalicji pod przewodnictwem Socjaldemokratycznej Partii Kirgistanu. W jej skład weszły również Onuguu-Progress oraz Kirgistan. Posiadała ona 80 głosów w Radzie Najwyższej^[17]. Przed referendum w 2016 roku doszło jednak z powodu ostrego sprzeciwu wobec proponowanych zmian Ata-Meken do rozpadu koalicji^[17][18]. W skład nowego rządu deputowani Partii Socjalistycznej już nie weszli^[19].

Centralna Komisja Wyborcza 1 listopada 2017 roku podjęła decyzję o przedterminowym wygaśnięciu mandatu Tekebajewa. Nastąpiło to w ostatnim z przewidzianych przez Konstytucję Kirgistanu, trzydziestym dniu od czasu ogłoszenia wyroku przez sąd. Decyzją sądu z 16 sierpnia 2017 roku został on oskarżony z powodu korupcji na karę pozbawienia wolności na okres 8 lat, konfiskatę mienia oraz zakaz pełnienia funkcji państwowych przez trzy lata od wyjścia z więzienia. Orzeczenie to zostało podtrzymane 2 października przez sąd apelacyjny^[20]. Decyzja komisji została przyjęta mimo toczącego się postępowania przed Sądem Najwyższym oraz sprzeciwu dwóch jej członków: Atyr Abdrachmatowej oraz Gulnar Dżurabajewy^[21]. Jego miejsce zajął Iskender Gaipkułow^[22]. 3 października 2017 Iskender Gajpkułow został wybrany nowym liderem partii^[23]. Siedem dni później zapadł wyrok skazujący wobec byłej prokurator generalnej Kirgistanu Aidy Saljanowej. Była ona oskarżona o nadużycie władzy w czasie sprawowanie funkcji Ministra Sprawiedliwości Kirgistanu i niezgodne z przepisami odnowienie licencji prawniczej Aleksiejowi Jelisjejewowi^[24]. Jej mandat wygasł 7 lutego 2018 roku^[25]. Jej miejsce w parlamencie zajęła Gulnara-Klara Samat. Ślubowanie złożyła 16 maja 2018 roku^[26].

Do kolejnej zmiany w strukturach partii doszło w grudniu 2019 roku. 27 grudnia o złożeniu mandatu oraz wystąpieniu z partii poinformował ówczesny przewodniczący Ałmambiet Szykmamatow. Jako przyczynę swojej decyzji podał różnicę zdań między nim, a liderem partii Ömürbekiem Tekebajewem^[27]. Razem z nim szeregi ugrupowania opuścili: Bolot Szer, Tałant Uzakbajew, Taszbołot Bałtabajew oraz Rysbjek Mirzamatow^[28]. Po tym fakcie Tekebajew oznajmił, że jego odejście było zaplanowane już od samego początku kadencji Rady - przez 2,5 roku posłem miał być Szykmamotow, a kolejne 2,5 Nurbek Sydygalijew. Nowy deputowany zaprzeczył jednak, że miało dojść do takich ustaleń^[29]. Tego samego dnia doszło do posiedzenia partii, które miało na celu wyłonienie przewodniczącego. Początkowo rozpatrywane były dwie kandydatury: Sadyja Szer-Nijaza oraz Sajdułły Nyszanowa. W dwóch kolejnych głosowaniach zdobyli oni jednak po 5 głosów. W trzecim, tajnym głosowaniu jednogłośnie wybrana została najmłodsza posłanka VI kadencji Rady Najwyższej Ajsułuu Mamaszowa mimo tego, że początkowo sprzeciwiła się wysuwaniu własnej kandydatury^[28][30].

Wybory parlamentarne w 2020 roku

Ata Meken wystartowało jako część koalicji o nazwie Dżangy djem (kirg. Жаңы дем; pol. Nowy oddech). Do podpisania deklaracji koalicyjnej doszło 5 kwietnia w siedzibie partii Ata Meken pod której logo będzie występowała. W spotkaniu uczestniczyli: Ömürbek Tekebajew (Ata Meken), Temir Sarijew (Ak-Szumkar), Dżanarbek Akajew (Kirgiska Liberalno-Demokratyczna Partia), dotychczasowy deputowany z ramienia SDPK Ryskjeldi Mombjekow, Tiljek Toktogazijew reprezentujący obywatelski ruch Dżangy djem oraz Azamat Tjemirkułow z koalicji zielonych^[31][32]. Liderem ruchu został Dżanarbek Akajew^[33]. 5 lipca Ata Meken złożyło zawiadomienie do Centralnej Komisji Wyborczej Kirgistanu o udziale w wyborach^[34]. Dwa miesiące po utworzeniu koalicji decyzję o jej opuszczeniu ogłosił Temir Sarijew^[35].

Na zjeździe partii odbywającym się 17 sierpnia 2020 ówczesny lider Ömürbek Tekebajew wraz z Dujszünkulem Czotonowdunem oraz Asiją Sasykbajewą ogłosili decyzję o nie wzięciu w nich udziału^[36]. Ogłoszona została również lista kandydatów - "jedynką" został Dżanarbek Akajew^[37].

Działacze

Deputowani VI kadencji^[38]

Byli deputowani VI kadencji

• Dżoomart Saparbajew - zrezygnował z pełnienia funkcji 11 stycznia 2016 roku^[41],
• Aida Saljanowa - 7 lutego zgodnie z wyrokiem sądu została pozbawiona mandatu^[25]
• Ałmambiet Szykmamatow - złożył mandat 27 grudnia 2019 roku^[27],
• Kanybiek Imanalijew - w czerwcu 2020 przeszedł do partii Mekenim Kyrgyzstan^[42].
• Szer-Nijaz Sadyk - 12 października 2020 złożył mandat ustępując miejsce przywróconemu na stanowisko deputowanego Tekebajewowi^[43]

Przypisy