Atalanta w Kalidonie
.jpg)
Atalanta w Kalidonie (ang. Atalanta in Calydon) – dramat poetycki dziewiętnastowiecznego angielskiego poety Algernona Charlesa Swinburne’a[1], opublikowany w 1865[2]. Tytuł tragedii w brzmieniu polskim występuje też w wariancie Atalanta w Kalydonie[3].
Forma
Algernon Charles Swinburne uważany jest powszechnie za największego wirtuoza wersyfikacji angielskiej[4]. Jego wiersz charakteryzuje się użyciem skomplikowanych wzorców metrycznych i schematów stroficznych, jak również bogatą instrumentacją głoskową[1]. Ma duże walory muzyczne[5]. Poeta był zresztą krytykowany za przerost formy nad treścią[1]. Partie dialogowe dramatu są napisane wierszem białym (blank verse), czyli nierymowanym pentametrem jambicznym, to znaczy sylabotonicznym dziesięciozgłoskowcem, w którym akcenty padają na parzyste sylaby wersu. Swinburne traktuje jednak schemat metryczny dosyć swobodnie. Pieśni chóru są stroficzne i rymowane. W pieśni pierwszej, z której pochodzi następująca zwrotka, poeta zastosował schemat ababccab.
- When the hounds of spring are on winter's traces,
- The mother of months in meadow or plain
- Fills the shadows and windy places
- With lisp of leaves and ripple of rain;
- And the brown bright nightingale amorous
- Is half assuaged for Itylus,
- For the Thracian ships and the foreign faces,
- The tongueless vigil, and all the pain.
- Gdy gończe wiosny tropią zimy ślady,
- Gdy młode słońce cieniuje dąbrowy,
- Kiedy napełnia i gaje i sady
- Szept świeżych liści i dżdżów szmer perłowy,
- Kiedy się słowik miłośnie rozmarzy,
- I w śpiewie imię Ityla podzwania,
- I trackich statków wspomina żeglarzy,
- I długą, niemą tęsknotę czekania, —
Poeta raz po raz stosuje wyraziste aliteracje[6][7]: Maiden, and mistress of the months and stars/Now folded in the flowerless fields of heaven, albo so fiery their blind edge/Burns, and bright points break up and baffle day.. Aliteracja była ulubionym środkiem stylistycznym Swinburne'a. Posługiwał się nim bardzo często. Przykładem zastosowania aliteracji jest w jego poezji lirycznej roundel Wędrowny wiatru wiew, przełożony na język polski przez Jerzego Pietrkiewicza.
Treść
Atalanta w Kalidonie oparta jest na zaginionej, znanej jedynie we fragmentach sztuce greckiego tragika Eurypidesa[2]. Jest pierwszym dramatem Swinburne’a o tematyce antycznej. Opowiada o wielkich łowach, jakie urządzono na dzika kalidońskiego, zapraszając na nie bohaterów, w tym Meleagra. Jedna z uczestniczek obławy była tytułowa Atalanta, dziewczyna-wojowniczka, do której młodzieniec zapałał miłością.
Bohaterowie
- Chief Huntsman (Łowczy)
- Chorus (Chór)
- Althaea (Altea)
- Meleager (Meleager)
- Oeneus (Eneusz)
- Atalanta (Atalanta)
- Toxeus (Tokseusz)
- Plexippus (Pleksyppus)
- Herald (Herold)
- Messenger (Poseł)
- Second Messenger (Drugi poseł)
Przekłady
Atalanta w Kalidonie znalazła się w polu uwagi polskich tłumaczy, którymi byli wybitni poeci. Sztukę Swinburne'a w całości przełożył Jan Kasprowicz. Atalanta w Kalydonie ukazała się we Lwowie w 1907. Przekład został potem włączony do autorskiej antologii Kasprowicza Arcydzieła europejskiej poezyi dramatycznej. Dwa chóry przetłumaczyła też Maria Konopnicka.
- Gdy wiosna sforze swej osaczyć każe
- Zimę, księżyca matka wnet poruszy
- Deszcz i szum liści na wietrznym obszarze
- Pól, na murawach i w lesistej głuszy
- Kochania żądny słowik już się wtedy
- Zbyt nie lituje Itylowej biedy
- Trackie okręty, cudzoziemskie twarze
- Już nie sprawiają zbytnich nam katuszy.
Tłumaczenie Kasprowicza zostało w 2016 wznowione przez sandomierskie wydawnictwo Armoryka.
Przypisy
- ↑ a b c Algernon Charles Swinburne, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-02-05] (ang.).
- ↑ a b Orla Polten: Swinburne’s Atalanta in Calydon: prosody as sublimation in Victorian ‘Greek’ tragedy. academic.oup.com, 2016. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- ↑ Lesław Eustachiewicz: Antyk Wyspiańskiego na tle porównawczym. bazhum.muzhp.pl, 1969. s. 5. [dostęp 2018-07-04]. (pol.).
- ↑ Morse Peckham: Introduction, w: Algernon Charles Swinburne, Poems and Ballads, Atalanta in Calydon. books.google.pl, 1970. s. XVI. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- ↑ [Recenzja Laus Veneris, and Other Poems and Ballads by Algernon Charles Swinburne]. jstor.org, 1867. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- ↑ Wiktor J. Darasz. Aliteracja. „Język Polski”. 1-2, s. 79-92, 2000. Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. ISSN 0021-6941. (pol.).
- ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 37. ISBN 978-83-233-4066-9.
Bibliografia
- Algernon Charles Swinburne: Artalanta w Kalydonie. Tragedya, Z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. mbc.cyfrowemazowsze.pl, 1907. [dostęp 2017-02-05]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Algernon Charles Swinburne: Atalanta in Calydon. en.wikisource.org. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Meleager Painter, Licencja: CC BY-SA 2.5
Calydonian Boar Hunt: Atalanta sits holding a spear, surrounded by Meleager, possibly Tydeus, and other heroes. Attic red-figure amphora, 400-375 BC. Unknown provenance.
Photo of Maria Konopnicka, end of XIX century
The drawing was executed as a pendant to the portrait of Robert Browning - no. 681, S. 275.
So-called “Atalanta”: statue of a young girl; the palm branch on the trunk is a symbol of victory. Marble, Greek artwork, 1st century BC.
Atalante et le sanglier de Calydon