Atotoztli

Atotoztli, fragment azteckiego dokumentu z przełomu XVI i XVII wieku, znanego jako Genealogia książąt Tenochtitlan (fr. Généalogie des seigneurs de Tenochtitlan, hiszp. Fragmento de genealogía de los príncipes mexicanos). Obraz pokazuje Atotoztli oraz jej imię zapisane azteckim pismem obrazkowym. W XVIII wieku dodano także pisany alfabetem łacińskim podpis Çihuapilli Atotoztli - „Pani Atotoztli”[1].

Atotoztli (w klasycznym nahuatl czyt. [atoˈtostɬi], dosł. Wodny Ptak[2][3]), także Huitzilxochtzin (czyt. [witsiɬˈʃoːtʃtsin]; fl. XV wiek) – córka władcy Azteków Montezumy I i matka trzech kolejnych władców ich państwa: Axayacatla, Tizoca i Ahuitzotla. Przez krótki okres prawdopodobnie rządziła państwem po śmierci swojego ojca, być może jako regentka.

Urodziła się w rodzinie tlatoaniego Tenochtitlán Montezumy I i jego żony Chichimecacihuatzin[4][5][6]. Imię odziedziczyła po swojej praprababce, na wpół mitycznej księżniczce Culhuacán znanej współcześnie jako Atotoztli I (z tego względu czasem określana bywa mianem Atotoztli II)[3].

Jej braćmi byli Iquehuacatzin, za rządów ojca głównodowodzący wojsk azteckich, oraz Mahchimaleh. W młodości wydano ją za mąż za Tezozomoca, władcę miasta Azcapotzalco i syna poprzedniego władcy Tenochtitlán, Itzcoatla[4][5][6]. Para doczekała się trzech synów: Tizoca (najstarszy z braci), Axayacatla i Ahuitzotla (najmłodszy)[1]. Jeszcze za życia ich dziadka wszyscy trzej zaczęli karierę wojskową[4].

Gdy Motecuzoma Ilhuicamina zmarł, prawdopodobnie w 1466, część możnych popierała kandydaturę Atotoztli na jego następczynię, zgodnie z ich planami miała rządzić jako regentka w imieniu swoich małoletnich synów. Frakcji kierowanej przez Tlacaelela udało się uzyskać wsparcie wpływowego króla Texcoco, co zwiększało szanse jej kandydatury kosztem bardziej naturalnych następców jej ojca: jej brata Iquehuacatzina oraz jej męża Tezozomoca. Zdaniem niektórych źródeł pisanych już po konkwiście[1], przez około sześciu lat faktycznie rządziła państwem[7], jednak jej wybór wzbudził kontrowersje i był zarzewiem dalszych konfliktów wewnętrznych[4], a część współczesnych badaczy uznaje go za niepewny[2]. Jakkolwiek było, brak jest wzmianek o jej rządach w zachowanych genealogiach piktograficznych sprzed konkwisty[2].

Gdy jej najmłodszy syn Axayacatl przejął samodzielne rządy, jej bracia rozpoczęli walkę o władzę i wpływy. Przywłaszczyli sobie trybut z prowincji Coaixtlahuacan, jednak ich przestępstwo wkrótce się wydało, a obaj bracia musieli uciekać ze stolicy, utracili też honor i status możnych. Ostatecznie Iquehuacatzin zginął w 1472 roku w zamieszkach poprzedzających wybuch wojny domowej między stronnictwem Axayacatla i wojskami Moquihuixa[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Alfonso Caso, Fragmento de genealogía de los príncipes mexicanos, „Journal de la Société des Américanistes”, 47 (1), 1958, s. 21–32, DOI: 10.3406/jsa.1958.1148 [dostęp 2017-05-10] (hiszp.).
  2. ↑ a b c Lori Boornazian Diel, Women and Political Power: The Inclusion and Exclusion of Noblewomen in Aztec Pictorial Histories, „Res: Anthropology and aesthetics”, 47, 2005, s. 98–99, DOI: 10.1086/RESv47n1ms20167660, ISSN 0277-1322 [dostęp 2017-05-09].
  3. ↑ a b Jongsoo Lee, The Allure of Nezahualcoyotl: Pre-Hispanic History, Religion, and Nahua Poetics, UNM Press, 2008, s. 68-69, 255, ISBN 978-0-8263-4337-6 [dostęp 2017-05-10] (ang.).
  4. ↑ a b c d e Rudolf van Zantwijk, Divisions within the Aztec royal family, [w:] Elizabeth M. Brumfiel, John W. Fox (red.), Factional Competition and Political Development in the New World, Cambridge University Press, 4 grudnia 2003, s. 108, ISBN 978-0-521-54584-6 [dostęp 2017-05-09] (ang.).
  5. ↑ a b Samantha Billing, Rethinking the Conquest : an exploration of the similarities between pre-contact Spanish and Mexica society, culture, and royalty, 2015 [dostęp 2017-05-10] (ang.).1 stycznia
  6. ↑ a b María Castañeda de la Paz, Historia de una casa real. Origen y ocaso del linaje gobernante en México-Tenochtitlan, „Nuevo Mundo Mundos Nuevos. Nouveaux mondes mondes nouveaux - Novo Mundo Mundos Novos - New world New worlds”, 2011, DOI: 10.4000/nuevomundo.60624, ISSN 1626-0252 [dostęp 2017-05-10] (hiszp.).
  7. ↑ Dirk R. Van Tuerenhout, The Aztecs: New Perspectives, ABC-CLIO, 2005, s. 42-43, 155, ISBN 978-1-57607-921-8 [dostęp 2017-05-10] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Généalogie des seigneurs de Tenochtitlan - fragment - Atotoztli.jpg
Fragment from Généalogie des seigneurs de Tenochtitlan or Fragmento de genealogía de los príncipes mexicanos showing "Lady Atotoztli" (subtitled Çihuapilli Atotoztli in Latin alphabet). The work is a 16th-17th century painted manuscript consisting of a single sheet in-folio, with depictions of Itzcohuatzin and Motecuhzoma Ilhuicamina, and their descendants. Possibly a copy of an earlier 16th century work, it was annotated in Spanish in 18th century.