August Agbola O’Brown

Augustine Agboola Browne
Ali
strzelec strzelec
Data i miejsce urodzenia

22 lipca 1895
Lagos

Data i miejsce śmierci

8 września 1976
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1939–1944

Siły zbrojne

– Armia Krajowa

Jednostki

batalion Iwo

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa, powstanie warszawskie

Upamiętnienie u zbiegu pasażu Wiecha i ul. Chmielnej w Warszawie

August Agbola O’Brown[a], Augustine Agboola Browne[b], August Agbola Browne[1] lub Augustus Browne[c], ps. „Ali” (ur. 22 lipca 1895 w Lagos, zm. 8 września 1976 w Londynie[2]) – polski muzyk pochodzenia nigeryjskiego, działacz konspiracji. Prawdopodobnie jedyny czarnoskóry uczestnik powstania warszawskiego.

Życiorys

Urodził się na terenie dzisiejszej Nigerii. Do Polski trafił w 1922 roku[3]. Zamieszkał w Warszawie przy ulicy Złotej[3]. Z zawodu był muzykiem jazzowym – perkusistą, pracował w warszawskich lokalach rozrywkowych[3]. Ożenił się z Polką – Zofią Pykówną[4]. Miał z nią dwoje dzieci – Ryszarda (ur. 1928) i Aleksandra (ur. 1929)[3].

W 1949 roku zgłosił się do ZBoWiD[5]. W ankiecie personalnej napisał, że brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku[3], a także w powstaniu warszawskim[3]. Według własnej relacji, miał nosić pseudonim „Ali”, należeć do oddziału dowodzonego przez kaprala Aleksandra Marcińskiego ps. „Łabędź” oraz walczyć na terenie Śródmieścia[3]. Po nazwisku dowódcy historycy ustalili, że chodziło o batalion Iwo walczący na terenie Śródmieścia Południowego[6]. Relację tę może potwierdzać świadectwo powstańca warszawskiego Jana Radeckiego ps. „Czarny”, który wskazał, że widział czarnoskórego mężczyznę w dowództwie batalionu Iwo przy ul. Marszałkowskiej 74, być może w łączności, w centrali telefonicznej. Radecki nie pamiętał natomiast personaliów tego mężczyzny[6].

Brak jest informacji na temat jego losów w pierwszych latach po powstaniu[3]. W 1949 roku był zatrudniony w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie[3]. Potem zajmował się graniem jazzu w warszawskich restauracjach[3]. W 1958 roku wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii[5], gdzie zawarł ponowny związek małżeński, którego owocem było trzecie dziecko Augusta – córka[7]. Pochowany na Hampstead Cemetery w Londynie w Wielkiej Brytanii[8].

2 sierpnia 2019 u zbiegu pasażu Wiecha i ul. Chmielnej w Warszawie odsłonięto obelisk ku jego pamięci[9].

Uwagi

  1. ↑ Pisownia za podpisem pod zdjęciem w przytoczonej w przypisach pracy Zbigniewa Osińskiego. W tej samej pracy spotyka się wariant August Agbola O Browne.
  2. ↑ Zapis na nagrobku.
  3. ↑ Zapis w akcie zgonu.

Przypisy

  1. ↑ Wojciech Karpieszuk: Szeregowiec Ali. wyborcza.pl, 2011-02-15. [dostęp 2011-12-09].
  2. ↑ Kopia aktu zgonu Augusta Agboli O’Browna. 1944.pl. [dostęp 2017-11-12]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j Zbigniew Osiński: Powstaniec z Nigerii. W: Paweł Średziński, Mamadou Diouf: Afryka w Warszawie. Dzieje afrykańskiej diaspory nad Wisłą.. Warszawa: Fundacja „Afryka Inaczej”, 2010, s. 97. ISBN 978-83-62179-01-5. [dostęp 2010-12-16].
  4. ↑ Czarnoskórzy Polacy – czyli o rzekomym rasizmie nad Wisłą…, „Polski Magazyn w UK” [dostęp 2018-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-13] (pol.).
  5. ↑ a b Wojciech Karpieszuk: „Ali”, czyli jedyny czarnoskóry powstaniec warszawski. gazeta.pl, 2010-12-15. [dostęp 2010-12-16].
  6. ↑ a b Wojciech Karpieszuk: Jest kolejny trop w historii o czarnoskórym powstańcu. gazeta.pl, 2010-12-16. [dostęp 2010-12-16].
  7. ↑ Ali - losy jedynego czarnoskórego powstańca warszawskiego. onet.pl, 1 sierpnia 2017. [dostęp 2017-08-01].
  8. ↑ Odnaleziono grób jedynego czarnoskórego uczestnika Powstania Warszawskiego. wprost.pl, 21 listopada 2017. [dostęp 2017-11-21].
  9. ↑ Warszawa upamiętniła czarnoskórego powstańca Augusta Agbooli Browne'a ps. "Ali". dziennik.pl. [dostęp 2019-08-03].

Media użyte na tej stronie

PL Epolet szer.svg
Naramiennik szeregowca Wojska Polskiego (1919-39).
Upamiętnienie August Agbola Browne w Warszawie.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Upamiętnienie Augusta Agboli Browne'a w pasażu Wiecha (róg ul. Chmielnej) Warszawie