August Bielowski

August Bielowski
Ilustracja
August Bielowski (portret z r. 1875)
Data i miejsce urodzenia

27 marca 1806
Krechowice

Data i miejsce śmierci

11/12 października 1876
Lwów

Zawód, zajęcie

Polski historyk i pisarz.

podpis
Пам'ятник на могилі А.Бєльовського..jpg

August Bielowski (Augustyn), pseud. Jan Płaza (ur. 27 marca 1806 w Krechowicach na Pokuciu, zm. 11/12 października 1876 we Lwowie) – polski historyk, slawista, pisarz, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, autor, fundator i wydawca „Monumenta Poloniae Historica”, członek honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1860–1876[1].

Życiorys

W 1828 ukończył gimnazjum przy klasztore oo. bazylianów w Buczaczu[2][3] i rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim. Po wybuchu powstania listopadowego wstąpił do Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego, służył w pułku Legii Nadwiślańskiej pieszej w korpusie generała Samuela Różyckiego[4]. Po upadku powstania udał się do Galicji. W 1834 został aresztowany po zarzutem spiskowania przez władze austriackie, w więzieniu przebywał dwa lata. W 1845 związał się z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, od 1869 był dyrektorem Zakładu[5] i redaktorem „Biblioteki Ossolińskich”.

Jego staraniem w latach 1854–1861 wznowiony został Słownik języka polskiego Samuela Lindego, z uzupełnianiami i poprawkami.

Odbywał częste podróże naukowe przeszukując archiwa i biblioteki Rosji, Austrii, Niemiec w poszukiwaniu źródeł do dziejów polskich. Był pomysłodawcą i pierwszym wydawcą serii „Monumenta Poloniae Historica”, w latach 1856–1864 własnym kosztem wydał tom 1.[6] (dzięki finansowemu wsparciu hrabiego Wiktora Baworowskiego ukończono druk). Tom 2. współfinansowało Towarzystwo Naukowe Krakowskie. W 1872 Towarzystwo, po przekształceniu się w Akademię Umiejętności, przejęło wydawanie Monumenta Poloniae Historica. Bielowski został kierownikiem Komisji Historycznej AU we Lwowie.

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Dzieła

  • Pieśń o Henryku Pobożnym (1839) Wersja cyfrowa[7]
  • Myśli do dziejów słowiańskich (1841)
  • Początkowe dzieje Polski (1842)
  • Wstęp krytyczny do dziejów Polski (Lwów 1850) wersja cyfrowa
  • Rzut oka na dotychczasową pierwotną polską historyą (Lwów 1853) Wersja cyfrowa
  • Pokucie (1856)
  • Nagrobek Bolesława Chrobrego (1857)[8]
  • Żywot Św. Metodego (1858)
  • Synowie Chrobrego (1859)
  • Zamość (Lwów 1862) Wersja cyfrowa
  • Monumenta Poloniae historica = Pomniki dziejowe Polski (Lwów 1864 i nast.) Wersja cyfrowa
  • Genealogia xiążąt i królów polskich od roku 880 - 1195 (Lwów 1866) Wersja cyfrowa
  • Wyniki badań najnowszych o Mistrzu Wincentym i jego kronice (1872)[9]
  • Szymon Szymonowic (1875)[10]

Przypisy

  1. Bolesław Erzepki: Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Poznań, 1896, s. 1.
  2. Władysław Semkowicz: Bielowski August..., s. 58.
  3. Петро Гуцал: Август Беловський. [W:] Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 1: А—Й. Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2004, s. 99-100. ISBN 966-528-197-6. (ukr.)
  4. Onufry Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego : zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 9.
  5. A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 75-76.
  6. A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 80.
  7. Aw58: Tablica pamiątkowa poświęcona Augustowi Bielowskiemu na elewacji budynku PKO BP przy pl. Klasztornym 1 w Legnicy. Wikimedia Commons. [dostęp 2020-10-06].
  8. Nagrobek Bolesława Chrobrego rozpoznany przez Augusta Bielowskiego, polona.pl [dostęp 2019-02-22].
  9. Wyniki badań najnowszych o Mistrzu Wincentym i jego kronice przez Augusta Bielowskiego, polona.pl [dostęp 2019-02-22].
  10. Szymon Szymonowic przez Augusta Bielowskiego, polona.pl [dostęp 2019-02-22].

Literatura dodatkowa

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

August Bielowski (cropped).jpg
August Bielowski, ok. 1875 r.
Пам'ятник на могилі А.Бєльовського..jpg
Autor: Igor Monchuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Пам'ятник на могилі А.Бєльовського.Личаківський цвинтар ,поле № 22.
Album p459 - August Bielowski - podpis.png
grafika z książki PL - Album biograficzne zasłużonych Polaków wieku XIX t.1 publikacja Marii Chełmońskiej Warszawa 1901