August Kork

August Kork

Август Иванович Корк

komandarm II rangi
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1887 Aardla
Data śmierci	11 czerwca 1937
Przebieg służby
Lata służby	1908–1937
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji
Odznaczenia

August Iwanowicz Kork ros. Август Иванович Корк (ur. 3 sierpnia 1887 w Aardla, zm. 11 czerwca 1937) – rosyjski i radziecki oficer pochodzenia estońskiego, uczestnik I wojny światowej oraz wojny domowej w Rosji (po stronie czerwonych), podpułkownik armii Imperium Rosyjskiego, w Armii Czerwonej komandarm 2 rangi. Ofiara stalinowskiej czystki w Armii Czerwonej.

Życiorys

Służba w armii Imperium Rosyjskiego

Pochodził z estońskiej rodziny chłopskiej. W 1905 r. ukończył czteroklasową szkołę w Tartu, następnie podjął naukę w szkole junkrów w Wilnie, a w związku z reorganizacją placówki ukończył w 1908 r. szkołę piechoty w Czugujewie. Służył następnie w 98 Jurjewskim pułku piechoty w Dzwińsku. W latach 1911-1914 r. studiował w Akademii Sztabu Generalnego, kończąc studia jako jeden z najlepszych absolwentów w danym roczniku. Za osiągnięcia w nauce otrzymał order św. Stanisława III stopnia^[1].

Podczas I wojny światowej służył w sztabie Wileńskiego Okręgu Wojskowego, następnie w sztabach 8 dywizji strzeleckiej, 20 korpusu armijnego i 3 korpusu Syberyjskiego. W 1917 r. ukończył szkołę lotników-obserwatorów^[1]. W armii Imperium Rosyjskiego dosłużył się stopnia podpułkownika, ostatnim stanowiskiem, jakie zajmował, było stanowisko oficera do poruczeń ds. lotnictwa przy sztabie Frontu Zachodniego^[1].

Po rewolucji lutowej, w sierpniu 1917 r. został przewodniczącym komitetu żołnierskiego Frontu Zachodniego^[1].

Służba w Armii Czerwonej

Wojna domowa w Rosji

W czerwcu 1918 roku dobrowolnie wstąpił do Armii Czerwonej^[1]. Służył w oddziale operacyjnym Wszechrosyjskiego Sztabu Głównego. Od października 1918 r. był kierownikiem wydziału sztabu Frontu Zachodniego. W grudniu 1918 r. został doradcą ludowego komisarza wojny proklamowanej 29 listopada tego roku Estońskiej Komuny Ludu Pracującego^[1]. Estońska republika radziecka ze stolicą w Narwie przetrwała do 19 stycznia 1919 r., gdy jej rząd musiał wycofać się na wschód wobec kontrofensywy wojsk estońskich^[2]. W lutym 1919 r. August Kork został szefem sztabu Armii Estońskiej - nazwę tę dowództwo Armii Czerwonej nadało czerwonej 7 Armii^[2]. W czerwcu 1919 r. Armia Estońska została ponownie przemianowana na 7 Armię^[2]; August Kork kontynuował służbę w niej jako pomocnik dowódcy, Aleksandra Riemiezowa, w takim charakterze biorąc udział w obronie Piotrogrodu przed białą Armią Północno-Zachodnią gen. Nikołaja Judenicza^[1].

W lipcu 1919 r. został dowódcą 15 Armii (przekształconej z Łotewskiej Armii Radzieckiej). W ocenie Siergieja Kamieniewa był najlepszym czerwonym dowódcą na zachodnim froncie rosyjskiej wojny domowej^[1]. Na czele 15 Armii brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej^[1].

W październiku 1920 r., po podpisaniu przez rząd bolszewicki traktatu pokojowego z Polską, August Kork został mianowany dowódcą 6 Armii w składzie Frontu Południowego^[1]. Brał udział w ostatnich operacjach przeciwko Armii Rosyjskiej gen. Wrangla. Na początku października i w pierwszych dniach listopada 1920 r. dowodzona przez niego 6 Armia brała udział w wyparciu białych z Północnej Taurydy na Krym^[3]. Następnie 6 Armia wspólnie z 1 i 2 Armią Konną przeprowadzała główne uderzenie podczas szturmu Krymu - operacji perekopsko-czongarskiej^[4]. 30 grudnia 1920 r. został odznaczony Honorową Bronią Rewolucyjną za dowodzenie podczas operacji perekopsko-czongarskiej^[1]. Podczas wojny domowej został również dwukrotnie odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru, w 1919 i 1920 r.^[1]

Dalsza służba w Armii Czerwonej

Od maja 1921 r. do czerwca 1922 r. był dowódcą Charkowskiego Okręgu Wojskowego. Następnie od czerwca do października 1922 r. był pomocnikiem naczelnego dowódcy wojsk Ukrainy i Krymu, w 1922 r. - dowódcą Frontu Turkiestańskiego. Od lipca do grudnia 1923 r. pełnił obowiązki pierwszego pomocnika naczelnika Zarządu Głównego Sił Powietrznych ZSRR^[1]. Od grudnia 1923 r. do lutego 1925 r. był najpierw pomocnikiem dowódcy, a następnie dowódcą Zachodniego Okręgu Wojskowego. Od lutego do listopada 1925 r. dowodził Armią Kaukaską^[1]. W listopadzie 1925 r. został ponownie dowódcą Zachodniego Okręgu Wojskowego. Od maja 1927 do 1928 r. był dowódcą Leningradzkiego Okręgu Wojskowego^[1]. W czerwcu 1928 r. został radzieckim attaché wojskowym w Niemczech. W maju 1929 r. został naczelnikiem zaopatrzenia Armii Czerwonej^[1]. W listopadzie 1929 r. mianowano go dowódcą Moskiewskiego Okręgu Wojskowego^[1]. W latach 1935-1937 był komendantem Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego^[1] w stopniu komandarma II rangi^[5]. Cieszył się autorytetem w armii^[6]. Siergiej Biriuzow opisał go jako człowieka, który w Akademii "nie miał sobie równych pod względem autorytetu, głębi i zakresu wiedzy", a "wysokie wymagania łączył z uprzejmością i taktem"^[6]. Jan Bierzin charakteryzował Korka jako człowieka zdolnego do rozeznawania się w skomplikowanych kwestiach politycznych, energicznego i upartego w rozwiązywaniu postawionych przed nim zadań^[6].

W marcu 1937 roku na naradzie partyjnego aktywu Akademii poparł stalinowskie czystki, powtarzając wnioski z lutowo-marcowego plenum KC WKP (b), podczas którego ogłoszono rozprawę z "bandami trockistowsko-zinowjewowskimi, bucharinowcami i rykowcami". Nie uchroniło to samego Korka, którego Stalin nie lubił i któremu nie ufał, przed aresztowaniem^[7]. Komendant Akademii Wojskowej został aresztowany przez NKWD 12 maja 1937 r.^[5] w swoim mieszkaniu w rządowym "domu na nabrzeżu" (na bulwarze Biersieniewskim w Moskwie)^[8].

Grób zbiorowy nr 1 na Cmentarzu Dońskim w Moskwie, gdzie anonimowo pochowano Augusta Korka i pozostałych skazanych razem z nim oficerów Armii Czerwonej

11 czerwca 1937 pod zarzutem udziału w spisku wojskowym w Armii Czerwonej i przygotowań do obalenia władzy sowieckiej poprzez powstanie zbrojne i klęskę ZSRR w przyszłej wojnie (z art. 58 radzieckiego kodeksu karnego) został postawiony przed Sądowym Trybunałem Specjanym Sądu Najwyższego ZSRR, pod przewodnictwem Wasilija Ulricha, razem z siedmioma innymi dowódcami: Michaiłem Tuchaczewskim, Ioną Jakirem, Robertem Ejdemanem, Witowtem Putną, Witalijem Primakowem, Borisem Feldmanem oraz Ijeronimem Uborewiczem (tzw. sprawa Tuchaczewskiego). Wszyscy zostali skazani na śmierć^[9]. Wszyscy zostali rozstrzelani następnego dnia. Ciała skremowano w krematorium na Cmentarzu Dońskim, prochy pochowano anonimowo (ob. mogiła zbiorowa nr 1^[10]). Proces pokazowy wywarł ogromne wrażenie w całym ZSRR, gdyż straceni oficerowie należeli do czołowych dowódców Armii Czerwonej, najsłynniejszych czerwonych dowódców okresu wojny domowej^[11]. Był to początek wielkiej czystki w Armii Czerwonej. Aresztowana jako członek rodziny wroga ludu została również żona Korka Jekatierina, skazana na śmierć 13 lipca 1941 r. i stracona 28 lipca tego samego roku^[12].

W 1957 r. August Kork został zrehabilitowany^[10].

Bibliografia

• P. Wieczorkiewicz: Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937–1939. Warszawa: Zysk i S-ka, 2016. ISBN 978-83-7785-794-6.

Przypisy