Augustyn Brzeżański

Augustyn Brzeżański

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	6 września 1789 Oborzyska Stare
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1855 Gniezno
Przebieg służby
Główne wojny i bitwy	powstanie listopadowe, powstanie poznańskie
Odznaczenia

Augustyn Ludwik Michał Brzeżański (ur. 6 września 1789 w Oborzyskach Starych, zm. 25 lutego 1855 w Gnieźnie^[1]) – pułkownik wojsk polskich powstania listopadowego^[2].

Życiorys

Augustyn Ludwik Michał Brzeżański był synem Michała (właściciel części Oborzysk) oraz Augustyny z domu Dzierżbińska. Jako uczeń wstąpił ochotniczo w 1806 do wojska. Awansował stopniowo w kampanii napoleońskiej lat 1807–1814: na podporucznika (1807), porucznika (1809) i kapitana (1811). Jako kapitan pułku 5-go jazdy wojsk polskich został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[3].

Od 1816 gospodarował w swych majątkach Gorzykowo i Czachórki koło Gniezna. Udał się do Warszawy po wybuchu powstania listopadowego^[2]. Został awansowany na podpułkownika, a później pułkownika (1831). W 2 pułku strzelców konnych objął dowództwo szwadronów jazdy poznańskiej, przekształconych następnie w odrębny pułk jazdy ochotników poznańskich z którym odbył kampanię 1831. M.in. uczestniczył w wyprawie na Litwę i brał udział w odwrocie grupy generała Henryka Dembińskiego do Warszawy^[2]. Przeszedł do Prus po upadku powstania i powrócił do pracy na roli po odbyciu kary więzienia.

W latach 1843 i 1845 był z powiatu średzkiego posłem na sejm prowincjonalny w Poznaniu. Brał udział w akcji 1848 jako organizator powstańczych sił zbrojnych powiatu średzkiego. Przeszedł 13 kwietnia do obozu Ludwika Mierosławskiego i poddał się jego rozkazom (aczkolwiek niechętnie). Uczestniczył w bitwie pod Miłosławiem, a kawalerią powstańczą dowodził pod Sokołowem^[2]. Był przeciwny przedłużaniu walki. Odmówił przyjęcia naczelnego dowództwa na radzie wojennej w Skąpem. Prowadził pertraktacje z ramienia władz powstańczych z pruskimi władzami wojskowymi i 9 maja podpisał kapitulację w Bardzie. Unikając wzburzenia kosynierów, opuścił obóz i przez pewien czas przebywał za granicą. W swym majątku spędził ostatnie lata życia. Opracował pamiętnik z kampanii 1831 i 1848 (wyd. Kraków 1893)^[4]. Zmarł w marcu 1855 roku i został pochowany w Gnieźnie^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny generałów i sztab-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy armii polskiej w tymże roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” odznaczonych. Stanisław Tarnowski (przedm.). Lwów: Drukarnia Ludowa, 1881.
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 84. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

• Pamiętnik pułkownika Brzeżańskiego z roku 1848 (wyd. 1893) w bibliotece Polona