Aurora (1900)

Aurora

„Aurora” w 1903
Klasa	krążownik pancernopokładowy
Typ	Diana
Historia
Stocznia	Stocznia Admiralicji, Petersburg
Położenie stępki	20 września 1896
Wodowanie	24 maja 1900
MW Imperium Rosyjskiego
Wejście do służby	29 lipca 1903
Wycofanie ze służby	17 listopada 1948
Los okrętu	Okręt-muzeum
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	6731 ton
Długość	126,8 m
Szerokość	16,8 m
Zanurzenie	6,6 m
Napęd
24 kotły parowe, opalane węglem; 3 maszyny parowe potrójnego rozprężania; 3 śruby napędowe; moc: 11900 – 13100 KM
Prędkość	19 węzłów
Zasięg	7200 km przy prędkości 10 węzłów
Uzbrojenie
14 dział kalibru 152 mm, 6 dział 76 mm przeciwlotnicze, 3 stałe wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm (stan na 1917)[1]
Załoga	590

Aurora, właściwie Awrora (ros. Аврора) – rosyjski krążownik z początku XX wieku, spopularyzowany jako symbol rewolucji październikowej w Rosji. Obecnie okręt muzeum w Petersburgu (Rosja).

„Aurora” to krążownik pancernopokładowy (w klasyfikacji rosyjskiej: krążownik I rangi), należący wraz z dwoma bliźniaczymi okrętami: „Diana” i „Pałłada” do typu Diana. Zbudowany został w Petersburgu, wszedł do służby 29 lipca 1903. Nazwa okrętu pochodzi od rzymskiej bogini Aurory (Jutrzenka).

Służba

„Aurora” pierwszy raz została użyta bojowo w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904-1905. Pod dowództwem komandora J. Jegoriewa okręt wszedł w skład dywizjonu krążowników II Eskadry Oceanu Spokojnego, złożonej z okrętów Floty Bałtyckiej wysłanych na Daleki Wschód. 27-28 maja 1905, „Aurora” wzięła udział w bitwie pod Cuszimą, w której razem z innymi krążownikami pancernopokładowymi miała za zadanie ochraniać statki transportowe. W toku bitwy walczyła z japońskimi krążownikami, otrzymując 18 trafień. Zginęło 16 ludzi, w tym dowódca, uszkodzono jedno działo 152 mm i pięć dział 75 mm. „Aurora” przetrwała bitwę i wraz z krążownikami „Oleg” i „Żemczug” zdołała dotrzeć do amerykańskiej bazy w Manili, gdzie została internowana do końca wojny. W 1906 „Aurora” została zwrócona Rosji i powróciła na Bałtyk, gdzie stała się okrętem szkolnym kadetów. W ciągu następnych lat uczestniczyła w wielu zagranicznych rejsach szkoleniowych.

W czasie I wojny światowej brak było ciekawszych epizodów w karierze okrętu. W końcu 1916 roku okręt został skierowany do Piotrogrodu na remont. Duża część jego załogi, podobnie jak marynarzy innych rosyjskich okrętów, uległa wówczas panującej tam atmosferze rewolucyjnej i agitacji komunistycznej. W marcu 1917 załoga „Aurory” aktywnie uczestniczyła w burżuazyjnej rewolucji lutowej. Na okręcie, wciąż przebywającym w Piotrogrodzie, powołano komitet rewolucyjny, podczas gdy w mieście trwały przygotowania do rewolucji bolszewickiej. 7 listopada 1917 roku (25 października starego stylu) o godzinie 21.40 z działa „Aurory” stojącej na Newie naprzeciw Pałacu Zimowego – siedziby Rządu Tymczasowego, oddano strzał ślepym nabojem, na komendę okrętowego komisarza Aleksandra Biełyszewa. Członkiem ówczesnej załogi był także Polak Leon Garbaczewski^[2]. Strzał ten został, począwszy od 10. rocznicy rewolucji, szeroko spopularyzowany w propagandzie komunistycznej jako umówiony sygnał do szturmu na Pałac Zimowy, który zapoczątkował zwycięską bolszewicką rewolucję październikową^[3]. Relacje uczestników zdarzenia jednak nie potwierdzają, żeby strzał „Aurory” miał być sygnałem do ataku, zwłaszcza że już wcześniej strzelały działa Twierdzy Pietropawłowskiej^[3]. Sami marynarze „Aurory” w liście otwartym w gazecie Prawda dwa dni później zdementowali pogłoski, że okręt ostrzeliwał Pałac Zimowy, gdyż jego artyleria mogła zaszkodzić mieszkańcom, natomiast stwierdzili, że ich wystrzał miał zaalarmować pozostałe okręty na Newie do stanu gotowości^[3]. Członkowie załogi „Aurory” brali natomiast udział w walkach.

Dopiero w 1922 roku „Aurora” ponownie wróciła do służby, jako okręt szkolny. W czasie II wojny światowej okręt nie był używany; zdjęto z niego działa i ustawiono na lądzie w ramach obrony Leningradu. 30 września 1941 okręt został uszkodzony przez ostrzał i osadzony na dnie w porcie Oranienbaum koło Leningradu.

Po zniesieniu blokady Leningradu, pojawiły się propozycje w dowództwie floty, które znalazły poparcie Andrieja Żdanowa, żeby krążownik wyremontować i zachować jako hulk szkolny i pomnik rewolucji^[4]. W lipcu 1944 roku okręt został podniesiony z dna, po czym skierowany do remontu^[4]. Usunięto dwie zewnętrzne maszyny parowe i część kotłów, a podwodną część kadłuba pokryto od wewnątrz warstwą żelbetonu o masie 450 ton, mającej zabezpieczyć wnętrze przez przeciekami^[4]. Jej wygląd przybliżono do historycznego stanu z 1917 roku, między innymi zgromadzono 14 dostępnych dział 152 mm, w tym 11 na łożach i z maskami przeciwodłamkowymi artylerii nadbrzeżnej^[4]. W międzyczasie „Aurora” w 1946 roku zagrała w filmie krążownik „Wariag”, ucharakteryzowana przez dostawienie czwartego komina^[5]. Po remoncie została 17 listopada 1948 roku zakotwiczona na Newie^[4], na nabrzeżu Wyspy Piotrogrodzkiej w Petersburgu. W 1956 roku stała się ogólnodostępnym okrętem-muzeum, jako filia Centralnego Muzeum Marynarki Wojennej, a w 1961 roku przestała pełnić funkcje szkolne^[6]. Mimo dwóch remontów, stan techniczny kadłuba okrętu się pogarszał i w latach 70. zagrażał jego pływalności^[6]. W latach 1984–1987 „Aurora” przeszła generalny remont, po którym jej wygląd przybliżono w jeszcze większym stopniu do historycznego, przy czym jednak znaczną część oryginalnej konstrukcji okrętu zastąpiono nową. Przede wszystkim odcięto i zbudowano nową całą część podwodną, ze współczesnych materiałów, w stoczni im. A.A. Żdanowa, kładąc pod nią stępkę 21 lutego 1985 roku^[7]. Kolejny dwuletni remont w stoczni w Kronsztadzie dobiegł końca w lipcu 2016 roku^[8]. W 2018 r. na pokładzie okrętu odtworzono cerkiew wojskową, która działała na "Aurorze" przed 1917 r.^[9]

(c) Markv, CC-BY-SA-3.0

Muzeum Aurora

Krążownik Aurora nocą

Kalendarium

• 8^?/ 20 września 1896 – położenie stępki w Stoczni Admiralicji w Petersburgu
• 11^?/ 24 maja 1900 – wodowanie
• 16^?/ 29 lipca 1903 – wcielenie do służby
• 14^?/ 27 maja 1905 – udział w bitwie pod Cuszimą
• 25 października^?/ 7 listopada 1917 godzina 21:40 – strzałem z działa dziobowego daje sygnał do szturmu na Pałac Zimowy
• 1 października 1941 – zniszczona od ognia artylerii
• 17 listopada 1948 – odrestaurowana jako okręt-muzeum

Dane techniczne

Zobacz typ Diana

Zmiany uzbrojenia:

• 1903: 8 dział kaliber 152 mm, 24 działa 75 mm, 8 dział 37 mm
• 1906: 10 dział 152 mm,? dział 75 mm i 37 mm
• 1915: 14 dział 152 mm, 4 działa 76 mm
• 1917: 14 dział 152 mm, 6 dział przeciwlotniczych 76 mm
• 1922: 10 dział 130 mm, 2 działa przeciwlotnicze 76 mm
• jako okręt muzeum: 14 dział 152 mm, 4 działa przeciwlotnicze 45 mm
• ponadto 3 wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm

Galeria

• 

  „Aurora” nocą.

• 

  Order Rewolucji Październikowej przedstawiający krążownik "Aurora".

• 

  Działo dziobowe. Według oficjalnej wersji, z tego działa oddano strzał 7 listopada 1917.

• 

  zamek działa

• 

  (c) Fisss, CC-BY-SA-3.0

  „Aurora” w 2001 roku

• 
• 

  Wnętrza okrętu

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Nitka. Trzydziestoletni symbol stuletniej rewolucji. „Morze”. Nr 10/2017. III (25), październik 2017. Warszawa. ISSN 2543-5469. 

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona muzeum Aurora (ang. • ros.)