Australia

Związek Australijski
Commonwealth of Australia
Flaga
Herb Australii
FlagaHerb
Dewiza: brak (dawniej "Advance Australia")
Hymn:
Advance Australia Fair – hymn państwowy
(Naprzód, piękna Australio)
God Save the King – hymn królewski
(Boże, chroń Króla)
Położenie Australii
Konstytucja

Konstytucja Australii

Język urzędowy

brak[1], de facto angielski[2][1]

Stolica

Canberra[3]

Ustrój polityczny

monarchia parlamentarna[3]

Typ państwa

federacja[3]

Głowa państwa

król[3] Karol III

W jego imieniu

gubernator generalny[4] David Hurley

Szef rządu

premier Anthony Albanese

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


7 686 850 km²
1%

Liczba ludności (2021)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


25 766 601[5]
3,3 osób/km²

PKB (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


1380 mld[6] USD
55 707[6] USD

PKB (PSN) (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


1247 mld[6] dolarów międzynar.[6]
50 334[6] dolarów międzynar.

Waluta

dolar australijski (AUD)

Związek Australijski

1 stycznia 1901

Strefa czasowa

UTC od +6:30 do +10 – zima[7]
UTC od +6:30 do +11 – lato[7]

Kod ISO 3166

AU

Domena internetowa

.au[8]

Kod samochodowy

AUS

Kod samolotowy

VH

Kod telefoniczny

+61[9]

Terytoria zależne

Norfolk, Wyspy Ashmore i Cartiera, Wyspy Morza Koralowego, Australijskie Terytorium Antarktyczne, Wyspa Bożego Narodzenia, Wyspy Heard i McDonalda, Wyspy Kokosowe

Australia, formalnie Związek Australijski[4] (ang. Commonwealth of Australia[4]) – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym[4]. Stolicą kraju jest Canberra[3], największym miastem jest Sydney.

Jest szóstym pod względem powierzchni państwem świata i jedynym państwem na świecie obejmującym cały kontynent. Jest zamieszkiwane przez 25 mln osób, z czego 2/3 populacji mieszka w pięciu największych australijskich metropoliach[10].

Australia jest krajem wysoko rozwiniętym, ze społeczeństwem wielokulturowym. W porównaniu z innymi państwami wskaźnik rozwoju społecznego (uwzględniający jakość życia, opiekę zdrowotną, przeciętną długość życia, poziom wykształcenia) Australii jest bardzo wysoki. Według danych na rok 2014 znajduje się ona na 2. miejscu pod tym względem po Norwegii. Miasta australijskie są w światowej czołówce w dziedzinie życia kulturalnego.

Australia jest członkiem ONZ, Wspólnoty Narodów, G20, OECD, ANZUS, AUKUS, APEC, Pacific Islands Forum oraz WTO.

Pochodzenie nazwy

Nazwa Australia, odnosząca się do kontynentu, pochodzi od określenia Terra Australis, czyli Ziemia Południowa po łacinie. W dawnej Europie wierzono, że na półkuli południowej znajduje się naprawdę duży kontynent. Ostatecznie nazwa przypadła o wiele mniejszemu, niż zakładano.

Geografia

Uluru w centralnej części Australii
Plaża Catseye Beach na Hamilton Island w archipelagu Whitsunday Islands
Australia – zdjęcie z kosmosu

Australia to szósty pod względem wielkości kraj świata, położony na kontynencie australijskim będącym najmniejszym spośród wszystkich kontynentów. Najgęściej zaludnione jest wschodnie i południowo-wschodnie wybrzeże. Australia leży na półkuli południowej i wschodniej. Jest to jeden z najbardziej płaskich kontynentów ze średnią wysokością 330 m. Obszar pustynny zajmuje powierzchnię większą niż na jakimkolwiek innym kontynencie; 2/3 powierzchni leży w klimacie suchym lub półsuchym. Linia brzegowa Australii jest mało rozwinięta, wzdłuż całego wybrzeża o długości 19 tys. km napotkać można jedynie dwie duże zatoki: Zatokę Karpentaria i Wielką Zatokę Australijską. Najwyższy szczyt Góra Kościuszki[11] odkryty, zdobyty i nazwany przez Pawła Edmunda Strzeleckiego wznosi się na wysokość 2228 m n.p.m. Pod powierzchnią 22% kontynentu znajduje się Wielki Basen Artezyjski, zawierający w przybliżeniu 64 900 kilometrów sześciennych (km³) wody gruntowej[12].

Australijska wyłączna strefa ekonomiczna jest trzecią co do wielkości na świecie[13].

Historia

Odkrycie Australii

Według źródeł pierwsi ludzie pojawili się na terenie Australii pomiędzy 40, a 60 tys. lat temu. Dopiero w XVII wieku w pobliżu Australii i Nowej Zelandii pojawili się holenderscy żeglarze. Pierwszym Europejczykiem który przybił do wybrzeży Australii był Holender Willem Janszoon (1606). W latach 1642-1644 Abel Tasman odkrył Tasmanię oraz Nową Zelandię. Wyprawa ta dowiodła że Australia stanowi odrębny masyw lądu, który można opłynąć od południa. Dodatkowo Holendrzy nadali pierwszą europejską nazwę dla nowo odkrytych ziem określając je jako Nowa Holandia. Pierwsze spostrzeżenia po przybiciu do zachodnich brzegów kontynentu sprawiły, że nowy ląd określono jako ziemię "przeklętą i jałową". Uwaga Holendrów skupiła się więc na rozbudowie bogatych kolonii w Holenderskich Indiach Wschodnich[14].

Okres Brytyjski

Dalsze badania nad kontynentem kontynuowane były podczas trzech wypraw Jamesa Cooka (1768-1771, 1772-1774, 1776-1778). Cook po zbadaniu południowo-wschodniego wybrzeża jako pierwszy sporządził pozytywny opis nowego kontynentu, a zbadany teren nazwał Nowa Południowa Walia. W 1776 roku Stany Zjednoczone ogłosiły niepodległość, a to sprawiło że zainteresowanie Brytyjczyków Australią wzrosło, choć początkowo głównie w kontekście terenu na który można było zsyłać przestępców. Pierwszy transport ze skazańcami przybył do nowego kontynentu w 1788 roku i wylądował w okolicach dzisiejszego Sydney. Na początku XIX wieku żołnierze brytyjscy stali się pierwszymi posiadaczami ziemskimi, a niedługo później zaczęli do nich dołączać warunkowo zwalniani z odbywania kary pierwsi skazańcy. Rozwój kolonii sprawił, że w 1825 roku od Nowej Południowej Walii odłączyła się Tasmania, w 1829 roku Australia Zachodnia, w 1836 roku Australia Południowa, a w 1851 roku Wiktoria. W 1863 roku jako odrębną jednostkę wydzielono Terytorium Północne. W pierwszej połowie XIX wieku do przeludnionych Wysp Brytyjskich zaczęły docierać pogłoski o szybkim bogaceniu się obywateli nowej kolonii. Sprawiło to większe zainteresowanie emigracją do Australii wśród wolnych obywateli. Pierwsza wolna osada została założona w 1829 w okolicach dzisiejszego Perth. Od 1839 roku do Australii zaczęli przybywać pierwsi imigranci z Polski. W latach 1831-1840 w Australii osiedliło się około 65 tys. wolnych ludzi i ich liczba przekroczyła liczbę obywateli wywodzących się od przymusowo deportowanych skazańców. Kolejnym impulsem który przyspieszył rozwój kolonii było odkrycie złota w 1851 roku na terenie Nowej Południowej Walii[14].

Związek Australijski

W ostatnich latach XIX wieku podział Australii na niezależne prowincje zaczął być postrzegany jako problem dla dalszego rozwoju osadnictwa i wzrostu gospodarczego. Dochodziło wówczas do absurdalnych decyzji, jak choćby budowa sieci kolejowej o różnych rozstawach szyn w zależności od prowincji, czy też wysokie cła pomiędzy sąsiadującymi koloniami. Tendencje integracyjne były popierane zarówno przez Australijczyków jak i Brytyjczyków, w latach 1898-1899 opracowano konstytucję, którą następnie przyjęto w dwóch powszechnych referendach. Konstytucja została podpisana przez Królową Wiktorię i 1 stycznia 1901 roku powstał Związek Australijski. Stolicę nowo powstałego Związku postanowiono zbudować pomiędzy Sydney i Melbourne, ponieważ właśnie te dwa miasta najsilniej konkurowały o miano stolicy. Na potrzeby tego z Nowej Południowej Walii wydzielono Australiskie Terytorium Stołeczne i na jego terenie zbudowano dzisiejszą stolicę Canberrę[14].

Podczas I wojny światowej Australia walczyła u boku Wielkiej Brytanii. Korpus australijski brał m.in. udział w walkach w zachodniej Turcji i Flandrii. Po wojnie w latach 30. podczas Wielkiego Kryzysu spadające ceny pszenicy i wełny spowodowały załamanie gospodarcze państwa. Podczas II wojny światowej Brytyjskie Imperium na Dalekim Wschodzie przestało istnieć, a Wielka Brytania straciła możliwość obrony swoich australijskich kolonii przed japońską inwazją. Australijczycy zwrócili się więc o pomoc Stanów Zjednoczonych, które zgodziły się bronić suwerenności Związku Australijskiego. Po wojnie, w 1951 roku, w obliczu nowej sytuacji geopolitycznej Australia zawarła porozumienie obronne z USA oraz Nową Zelandią zwane jako Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku. Od tego czasu Australia pomagała swemu nowemu sojusznikowi podczas konfliktów w Korei oraz Wietnamie. Od 1989 roku Australia została członkiem Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku[14].

Demografia

31 marca 2016 populacja Australii wynosiła 24 051 400 osób.

Miasta Australii

Stolicą Australii jest Canberra. Największym miastem jest Sydney. W Australii jest pięć metropolii z liczbą ludności powyżej jednego miliona, w których mieszka łącznie ok. 16,6 mln osób (2/3 populacji Australii)[10].

MiastoLudność[10] (2019)Stan
1Sydney5 367 206Nowa Południowa Walia
2Melbourne5 159 211Wiktoria
3Brisbane2 560 720Queensland
4Perth2 125 114Australia Zachodnia
5Adelaide1 376 601Australia Południowa

Statystyki demograficzne

Dane można znaleźć w CIA Factbook

Podział ludności według narodowości[15]
Narodowość% populacjiLiczba populacji
Anglo-Australijczycy70,8%16 231 000
Brytyjczycy6,4%1 463 000
Aborygeni2,18%501 000
Anglo-Nowozelandczycy2,08%476 000
Chińczycy Han1,88%431 000
Włosi1,78%407 000
Indo-Pakistańczycy1,65%378 000
Grecy1,33%304 000
Arabowie1,06%242 000
Wietnamczycy0,88%201 000
Niemcy0,59%135 000
Filipińczycy0,58%133 000
Irlandczycy0,48%110 000
Żydzi0,48%109 000
Turcy0,46%105 000
Holendrzy0,46%104 000
pozostali6,91%1 485 000
Wykres demografii Australii
Australia-demography.png
Populacja historyczna
RokPopulacjaZmiana proc.RokPopulacjaZmiana proc.
19003 765 400196010 392 00025,1%
19104 525 10020,2%197012 663 00021,9%
19205 411 00019,6%198014 726 00016,3%
19306 501 00020,1%199017 169 00016,6%
19407 078 0008,9%200019 169 00011,6%
19508 307 00017,4%200720 434 00010,6%
(2018)[16]
Liczba ludności23 470 145
Ludność według wieku
0 – 14 lat17,6%
15 – 24 lat12,6%
25 – 54 lat41,4%
55 – 64 lat11,8%
ponad 64 lata16,4%
Wiek (mediana)
W całej populacji38,8 lat
Mężczyzn38,1 lat
Kobiet39,7 lat
Przyrost naturalny1,01%
Współczynnik urodzeń12 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów7,3 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji5,4 emigrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat1,05 mężczyzn/kobiet
15 – 24 lat1,05 mężczyzn/kobiet
25 – 54 lat1,04 mężczyzn/kobiet
55 – 64 lat0,99 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat0,86 mężczyzn/kobiet
W całej populacji1,01 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji4,2 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej4,5 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej3,9 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji82,4 lat
Mężczyzn79,9 lat
Kobiet85,0 lat
Rozrodczość1,77 urodzin/kobietę


Religia

Katedra anglikańska w Melbourne

Dane według spisu powszechnego w 2016[17]:

Ustrój polityczny

Australia jest członkiem Wspólnoty Narodów, zachowującym w aktach prawnych nazwę dominium. Jest to federacyjna monarchia konstytucyjna z dwuizbowym parlamentem ustanowiona konstytucją z 1900 roku[4] (z późniejszymi zmianami); głową państwa jest król Australii (obecnie Karol III[19]), reprezentowana przez gubernatora generalnego (obecnie David Hurley)[4]. Tytuł królowej Australii został nadany panującemu monarsze brytyjskiemu w 1971 przez parlament australijski.

Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, wyłaniany w wyborach powszechnych: Senat o kadencji sześcioletniej, liczący 76 senatorów: po 12 przedstawicieli każdego stanu i po 2 przedstawicieli Terytorium Północnego i Australijskiego Terytorium Stołecznego (co 3 lata połowa składu jest odnawiana) oraz Izba Reprezentantów o kadencji trzyletniej, licząca 150 deputowanych, wybieranych proporcjonalnie do liczby ludności; system wyborczy do Senatu jest mieszany.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, formalnie pod przewodnictwem gubernatora generalnego, a faktycznie z premierem na czele, powołany przez gubernatora generalnego w imieniu króla i odpowiedzialny przed Izbą Reprezentantów; do wyłącznej kompetencji władz federalnych należą sprawy obrony, polityki zagranicznej, handlu zagranicznego i imigracji.

Prawa wyborcze (ograniczone cenzusami osiadłości) przysługują obywatelom, którzy ukończyli 18 lat. Wybory w Australii są obowiązkowe dla wszystkich obywateli, kara za nieoddanie ważnego głosu wynosi 20 dolarów australijskich[20]. Według przepisów wyborczych obywatel zobowiązany jest oddać ważny głos. Głosowanie jest tajne.

Wymiar sprawiedliwości sprawują: Federalny Sąd Najwyższy, Sąd Federalny (sprawy gospodarcze i bankructwa), Australijski Sąd Rodzinny oraz stanowe sądy najwyższe i sądy jednostek terytorialnych.

Każdy stan ma własną konstytucję[4], dwuizbowy organ ustawodawczy (z wyjątkiem Queenslandu, gdzie istnieje parlament jednoizbowy) i rząd stanowy; na czele stanów stoją gubernatorzy mianowani przez monarchę brytyjskiego na wniosek rządu stanowego; stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta (z organami samorządowymi i radami municypalnymi).

Gospodarka

Australia należy do krajów rozwiniętych, gospodarkę Australii cechuje daleko posunięta koncentracja produkcji oraz centralizacja kapitału. Największe organizacje produkcyjno-usługowe to: Broken Hill Proprietary (BHP), Colonial Sugar Refining, Imperial Chemical Industries, Telstra.

Dzięki ogromnym bogactwom naturalnym Australia jest jednym z największych producentów boksytu, a także należy do najpoważniejszych dostawców węgla, rudy żelaza i złota. Gdy w 1979 roku w rejonie Kimberley odkryte zostały złoża diamentów – Australia w produkcji tych kamieni doścignęła nawet Republikę Południowej Afryki.

Grunty orne stanowią jedynie 4% terytorium Australii, z czego uprawia się 80%. Pas ziemi uprawnej ciągnie się wzdłuż zachodnich zboczy Wielkich Gór Wododziałowych. Pastwiska zajmują 60% kraju. 25% powierzchni Australii zajmują gospodarstwa hodowlane, których jest ok. 16 tysięcy, o powierzchni średnio 30 tysięcy hektarów.

Liczba owiec w Australii stanowi 12% światowego pogłowia tych zwierząt.

Australia zajmuje drugie miejsce na świecie jeśli chodzi o jakość życia, zarówno w rankingu stworzonym przez Economist Intelligence Unit[21][22][23], jak również w rankingu stworzonym przez OECD[24].

Wśród niepodległych państw, Australia zajmuje 7 miejsce na świecie w wysokości zarobków[25]. Również poszczególne miasta Australii są wysoko notowane w rankingach. Wśród największych miast świata, Sydney zajęło 6 miejsce na świecie z zarobkami w wysokości 3599 dolarów USD miesięcznie oraz Melbourne, które zajęło 9 miejsce na świecie z zarobkami w wysokości 3181 dolarów USD miesięcznie (2019)[26].

Okręty uniwersalne typu Canberra (pełniące funkcję helikopterowca i desantowca), niszczyciele rakietowe typu Hobart, fregaty rakietowe typu ANZAC, okręty podwodne typu Collins, myśliwce wielozadaniowe V generacji F-35, pojazdy opancerzone ASLAV i Bushmaster IMV oraz wielozadaniowe pojazdy terenowe Hawkei są produkowane w Australii (z wyjątkiem F-35) oraz służą w australijskich siłach zbrojnych.

Siły zbrojne

Australia w składzie swoich sił zbrojnych posiada siły lądowe (Australian Army), marynarkę wojenną (Royal Australian Navy) oraz siły powietrzne (Royal Australian Air Force). Wojska australijskie liczą 58, 7 tys. żołnierzy zawodowych oraz 25,7 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2019) australijskie siły zbrojne stanowią 19. siłę militarną na świecie[27]. W 2017 roku, roczny budżet na obronność wyniósł 27,5 mld dolarów (2,0% PKB), co jest 13 wynikiem na świecie[28][29].

Australia jest członkiem ONZ oraz kilku innych paktów dotyczących bezpieczeństwa państwa, głównie pomiędzy innymi głównymi państwami anglosaskimi:

  • AUSCANNZUKUS, porozumienie Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii dotyczące zasad współpracy marynarki wojennej tych państw na poziomie dowodzenia, kontroli, komunikacji i komputerów
  • Five Eyes(ang.), sojusz wywiadów Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii. Zobacz też: Sojusz Pięciorga Oczu i Echelon
  • Border Five(ang.), nieformalne forum poświęcone kwestiom polityki celnej i zarządzania granicami Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii
  • Five Country Conference(ang.), konferencja władz imigracyjnych Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii, współpracujących ze sobą w celu poprawy integralności, bezpieczeństwa i wydajności swoich służb imigracyjnych i granicznych
  • ABCANZ Armies(ang.), program mający na celu optymalizację interoperacyjności i standaryzację szkolenia i wyposażenia pomiędzy siłami zbrojnymi Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii
  • Paktu Bezpieczeństwa Pacyfiku ANZUS, pakt militarny Australii, Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii
  • AUKUS, pakt o współpracy militarnej (podpisany 15 września 2021 roku) pomiędzy Australią, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią. Jednym z kluczowych elementów nowej współpracy ma być zakup przez Australię okrętów podwodnych o napędzie atomowym[30][31], taktycznych pocisków manewrujących średniego zasięgu BGM-109 Tomahawk dla swoich niszczycieli typu Hobart oraz taktycznych lotniczych pocisków manewrujących o obniżonej wykrywalności AGM-158B JASSM-ER dla swoich myśliwców F/A-18 i F-35[32][33].

Transport

Przecinający nizinę Nullarbor trakt kolejowy jest najdłuższym zbudowanym w linii prostej traktem kolejowym na świecie. Kolej kursuje między południową a zachodnią Australią.

Kultura

Pierwsze amatorskie przedstawienia teatralne odbywały się w teatrach więziennych. Pierwszy teatr w kraju powstał w Sydney (1830) i nazywał się Theatre Royal.

Kuchnia australijska

W kuchni australijskiej nie należy zapominać o tradycyjnej kuchni rdzennej ludności, tzn. o kuchni Aborygenów, której można spróbować w głębi lądu w rezerwatach. Kuchnia ta nawet otrzymała własną nazwę: Bush tucker food. Do składników tej kuchni zaliczyć można[34]:

  • Zioła, korzenie, nasiona, serca palmowe czy też owoce jak np. quandong
  • Kangury (np. w formie steku z sosem z owoców quandong), węże, jaszczurki, żółwie i strusie w formie np. filetów
  • Insekty i wszelkiej maści larwy owadów bogate w białko

Media

Pierwszą australijską gazetą była „Sydney Gazette and the News South Wales Advertiser” (wydawana w latach 1803–1842). Główne dzienniki i czasopisma są w rękach korporacji prasowych takich jak: „Sydney News Ltd.” i „The Herald Sun”. W Australii ukazuje się 3 tys. gazet. Największe dzienniki to: „The Herald Sun” (założony w 1840, nakład 558 800 egzemplarzy) i „The Daily Telegraph” (założony w 1879, nakład 442 tys. egzemplarzy). Wśród czasopism kobiecych prowadzi „Australian Women’s Weekly” (założony w 1933, nakład 1230 tys. egzemplarzy). Agencje prasowe: „Australian Agency Press” (AAP, założona w 1935 w Melbourne, obecna centrala w Sydney) i „Australian United Press Ltd.” (AUP).

Radio Australijskie rozpoczęło nadawanie 13 listopada 1923, a telewizja 1 listopada 1956. Działa telewizja i radio państwowe oraz stacje komercyjne, etniczne i środowiskowe. Media publiczne nadzoruje Australian Broadcasting Corporation (ABC), jest finansowana przez państwo (abonament zniesiono w 1974 r.). Istnieje jeden państwowy nadawca telewizyjny i 4 stacje radiowe. W Australii nadaje około 50 komercyjnych stacji telewizyjnych i około 140 radiowych.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Australia - Languages, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  2. Australijskie prawodawstwo nie określa de iure języka urzędowego.
  3. a b c d e Australia, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  4. a b c d e f g Konstytucja Związku Australijskiego, biblioteka.sejm.gov.pl, 2014, ISBN 978-83-7666-342-5 [dostęp 2021-02-25] (pol.).
  5. Australian Bureau of Statistics, Population clock, Australian Bureau of Statistics.
  6. a b c d e World Economic Outlook, April 2018, www.imf.org [dostęp 2018-04-18] (ang.).
  7. a b Time zones and daylight saving, australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  8. Internet domain names, australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  9. Telephone country and area codes, australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
  10. a b c Australian Bureau of Statistics, 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2019-20, Australian Bureau of Statistics.
  11. Naprawdę Strzelecki tak nazwał sąsiadującą górę, gdyż myślał, że góra, którą nazwał, jest najwyższa w Australii.
  12. Department of Environment and Resource Management, Underground water factsheets: Great Artesian Basin [zarchiwizowane z adresu 2010-09-23].
  13. Exclusive Economic Zones (EEZ).
  14. a b c d Wiesław Maik, Australia, Oceania, Antarktyda, wyd. Wyd. 1, Poznań: Wydawn. Kurpisz, 1998, s. 36-42, ISBN 83-87621-02-1, OCLC 42656234 [dostęp 2022-08-01].
  15. Joshua Project. [dostęp 2012-10-01]. (ang.).
  16. Australia. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)].The World Factbook, 2018.
  17. 2016 Census: Religion. Australian Bureau of Statistics. [dostęp 2017-08-08].
  18. 2914.0.55.002 – 2006 Census of Population and Housing: Media Releases and Fact Sheets, 2006, www.abs.gov.au [dostęp 2017-11-25].
  19. Australians can expect 'shock to system' from new King, www.9news.com.au [dostęp 2022-09-08].
  20. AEC redirection page – Australian Electoral Commission.
  21. The Where-to-be-born Index: The Highest And Lowest Scoring Countries – worldatlas.com.
  22. The lottery of life – InternationalThe Economist.
  23. The Economist’s where-to-be-born index 2013 – statista.com.
  24. OECD Better Life Index – OECD.
  25. Jak wysokie (lub niskie) są zarobki w każdym państwie na świecietygodnik Polityka, 2014.
  26. Mapping the World’s Prices 2019 – Deutsche Bank Research, 2019.
  27. Australia. Global Firepower. [dostęp 2014-08-17]. (ang.).
  28. Stockholm International Peace Research Institute, Trends in World Military Expenditure, 2017 [PDF].
  29. SIPRI: Data for all countries from 1988–2017.
  30. AUKUS. Silny atomowy sojusz USA, Australii i Wielkiej Brytanii - polityka.pl
  31. Furious China issues bone-chilling warning subs deal could 'make Australia a potential target for a NUCLEAR strike' - dailymail.co.uk
  32. Tomahawki i JASSM-ER dla Australii - milmag.pl
  33. Australia to pursue nuclear-powered submarines through new trilateral enhanced security partnership - Prime Minister of Australia, 2021
  34. Kuchnia Australii – eksplozja smaków. 2013. [dostęp 2013-05-20]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Wikiatlas Wikimedia Atlas: Australia – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons

Media użyte na tej stronie

Crown of Saint Edward.svg
Crown of St Edward
WTO members and observers.svg
Map of World Trade Organization members and observers.
 
Members
 
Members, dually represented by the European Union
 
Observers
 
Non-members
OECD member states map.svg
Autor: Cflm001 (dyskusja), Licencja: CC BY-SA 2.0
Państwa członkowskie OECD.
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of Indonesia.svg
bendera Indonesia
Flag of Canada (Pantone).svg
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of the United Kingdom (3-5).svg
The flag of the United Kingdom (3:5 version). This flag is the Union Flag in the 3:5 ratio exclusively used on land. At sea, the correct ratio is 1:2.
ASLAV 1.JPG
Autor: Nick Dowling, Licencja: CC BY-SA 3.0
An Australian Army ASLAV on display at the Australian War Memorial
U.S. Navy Band, Advance Australia Fair (instrumental).ogg
Instrumentalna wersja Naprzód, Piękna Australio, hymnu państwowego Australii w wykonaniu Orkiestry Marynarki Wojennych Stanów Zjednoczonych. Dokładnie 33 lata temu, 19 kwietnia 1984 roku, pieśń ta została ogłoszona hymnem Australii przez Niniana Stephena, ówczesnego gubernatora generalnego.
HMAS Hobart December 2017.jpg
Autor: Nick-D, Licencja: CC BY-SA 4.0
HMAS Hobart docked at HMAS Kuttabul
United States Navy Band - God Save the Queen.oga
Instrumental recording of "God Save the Queen" the national anthem of the United Kingdom; the same tune is also used for "Oben am jungen Rhein", the national anthem of Liechtenstein.
Skyline of Brisbane from Kangaroo Point Cliffs Park, Nov 2020, 05.jpg
Autor: Kgbo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skylines of Brisbane from Kangaroo Point Cliffs Park, 2020
GA20891.pdf
Autor: Geoscience Australia, Government of Australia, Licencja: CC BY 3.0 au
1:15M Australia General Reference Map (A3) Topographic Map - National
Catseye Beach on Hamilton Island.jpg
Autor: Internet2014, Licencja: CC BY-SA 3.0
Catseye Beach on Hamilton Island
Passenger rail services in Australia en.png
Autor: Lencer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of passenger rail services of Australia in 2015

Passenger services operated by state governments

 
Queensland Rail Traveltrain and City services (Queensland).
 
V/Line services (Victoria).
 
Transwa services (Western Australia).

Passenger services operated by Journey Beyond

HMAS Adelaide arriving at Pearl Harbor in June 2018.jpg
180625-N-NU281-0024 PEARL HARBOR (June 25, 2018) Royal Australian Navy landing helicopter dock ship HMAS Adelaide (L01) arrives at Joint Base Pearl Harbor-Hickam in preparation for Rim of the Pacific (RIMPAC) exercise. Twenty-six nations, more than 45 ships and submarines, about 200 aircraft, and 25,000 personnel are participating in RIMPAC from June 27 to Aug. 2 in and around the Hawaiian Islands and Southern California. The world’s largest international maritime exercise, RIMPAC provides a unique training opportunity while fostering and sustaining cooperative relationships among participants critical to ensuring the safety of sea lanes and security of the world’s oceans. RIMPAC 2018 is the 26th exercise in the series that began in 1971. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 2nd Class Justin R. Pacheco)
Oceania (orthographic projection).svg
Autor: Ch1902, Licencja: CC BY-SA 3.0
Orthographic map of the Australasian part of Oceania: Australia, New Guinea, Island Melanesia, New Zealand the Maluccas east of the Weber Line.
Dutch Bushmaster with remote turret 2008.jpg
Autor: Ministerie van Defensie, Licencja: CC0

TFU Task Force Uruzgan Afghanistan

Nieuwe bushmaster met een van binnenuit te besturen .50
Uluru, helicopter view, cropped.jpg
Autor: Corey Leopold, Licencja: CC BY 2.0
Uluru from Helicopter
Hawkei DSC02320.JPG
Autor: Michał Derela, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hawkei at MSPO 2014, Poland
Coat of Arms of Australia.svg
Commonwealth Coat of Arms of Australia granted by Royal Warrant signed by King George V on 19 September 1912.

IMPORTANT:This image is an artist's interpretation of the original (1912) official version of the Commonwealth Coat of Arms shown in Commons on the Australian coat of arms page. A variant of the original, with a transparent background, is shown on this page.


Quarterly of six, the first quarter Argent a Cross Gules charged with a Lion passant guardant between on each limb a Mullet of eight points Or; the second Azure five Mullets, one of eight, two of seven, one of six and one of five points of the first (representing the Constellation of the Southern Cross) ensigned with an Imperial Crown proper; the third of the first a Maltese Cross of the fourth, surmounted by a like Imperial Crown; the fourth of the third, on a Perch wreathed Vert and Gules an Australian Piping Shrike displayed also proper; the fifth also Or a Swan naiant to the sinister Sable; the last of the first, a Lion passant of the second, the whole within a Bordure Ermine; for the Crest on a Wreath Or and Azure A Seven-pointed Star Or, and for Supporters dexter a Kangaroo, sinister an Emu, both proper.
Artist render of Barangaroo, Sydney.jpg
Autor: Citygreen Systems, Licencja: CC BY 2.0
An artist's rendition of the Barangaroo redevelopment in Sydney, Australia.
Melbourne Skyline and Princes Bridge - Dec 2008.jpg
Autor: Diliff, Licencja: CC BY 3.0
A HDR tone mapped image of the Melbourne skyline and Princes Bridge as viewed from Southbank. Taken by myself with a Canon 5D and 24-105mm f/4L IS lens.
Australia-demography.png
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.0
HMAS Ballarat during RIMPAC 2016.jpg
160723-N-KR702-086 PACIFIC OCEAN (July 23, 2016) –The Royal Australian Navy Anzac Class frigate HMAS Ballarat (FFH 155) prepares to conduct an underway replenishment during Rim of the Pacific 2016. Twenty-six nations, more than 40 ships and submarines, more than 200 aircraft and 25,000 personnel are participating in RIMPAC from June 30 to Aug. 4, in and around the Hawaiian Islands and Southern California. The world's largest international maritime exercise, RIMPAC provides a unique training opportunity that helps participants foster and sustain the cooperative relationships that are critical to ensuring the safety of sea lanes and security on the world's oceans. RIMPAC 2016 is the 25th exercise in the series that began in 1971. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 2nd Class Holly L. Herline)
RAAF F-35 taking off during the Australian International Airshow and Aerospace & Defence Exposition 2017.jpg
Geelong, AUSTRALIA – An F-35 Lightning II stationed at Luke Air Force Base, Ariz., departs the runway during the Australian International Airshow and Aerospace & Defence Exposition (AVALON) March 4. AVALON 2017 is an ideal forum to showcase U.S. defense aircraft and equipment, particularly the latest in fifth generation capabilities such as the F-22 Raptor and F-35 and it is the largest, most comprehensive event of its kind in the Southern Hemisphere, attracting aviation and aerospace professions, key defense personnel, aviation enthusiasts and the general public. The U.S. participates in AVALON and other similar events to demonstrate the U.S. commitment to regional security and stability. (U.S. Air Force photo/Master Sgt. John Gordinier)
HMAS Rankin 2006.jpg
Australian submarine HMAS Rankin (Hull 6) and U.S. Navy attack submarine USS Key West (SSN 722) prepare to join a multinational formation with other ships July 25, 2006, to commemorate the last day of exercise Rim of the Pacific 2006. Conducted in the waters off Hawaii, RIMPAC brings together military forces from Australia, Canada, Chile, Peru, Japan, the Republic of Korea, the United Kingdom and the United States.