Avia B-534

B-534-IV
Ilustracja
B.534 IV serii
Dane podstawowe
Państwo

 Czechosłowacja

Producent

Avia

Konstruktor

František Novotný

Typ

samolot myśliwski

Załoga

jedna osoba

Historia
Data oblotu

1933

Lata produkcji

1933–1939

Wycofanie ze służby

1944

Dane techniczne
Napęd

12-cylindrowy silnik widlasty
Avia (Hispano-Suiza) 12Ydrs

Moc

619 kW (830 KM)

Wymiary
Rozpiętość

9,40 m

Długość

8,20 m

Wysokość

3,10 m

Masa
Własna

1460 kg

Startowa

2120 kg

Osiągi
Prędkość maks.

415 km/h

Prędkość wznoszenia

na wysokość 5000 m:
4 min 28 s

Pułap

10 600 m

Zasięg

580 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 × karabin maszynowy kal. 7,7 mm lub 7,92 mm
120 kg bomb na podwieszeniach zewnętrznych
Użytkownicy
Czechosłowacja, III Rzesza, Słowacja, Grecja
Rzuty
Rzuty samolotu
B.534 I serii

Avia B-534czechosłowacki samolot myśliwski, zaprojektowany i zbudowany w 1933 roku w wytwórni lotniczej Avia.

Historia

Pierwowzorem samolotu Avia B-534, skonstruowanego przez inż. Františka Novotnego, był zbudowany w 1932 roku prototyp dwupłatowego samolotu myśliwskiego Avia B-234. Samolot B-234 był jednak nieudany, ze względu na zastosowanie słabego silnika gwiazdowego R-29. Ponieważ samolot ten nie spełniał wymagań, konstruktor przystosował prototyp do francuskiego silnika rzędowego Hispano-Suiza 12Ybrs o mocy 830 KM (611 kW). Powstał w ten sposób pierwszy prototyp nowego samolotu myśliwskiego, który oznaczono jako Avia B-534I. Oblatał go w sierpniu 1933 roku pilot fabryczny wytwórni Avia – Václav Koči. Podczas prób w locie samolot był łatwy w pilotażu, zwrotny, prawidłowo wykonywał figury wyższego pilotażu oraz łatwo wychodził z korkociągu i lotu nurkowego. Po zakończeniu prób 12 czerwca 1934 roku pierwszy prototyp uległ uszkodzeniu, w związku z tym wszystkie zmiany i udoskonalenia prowadzono na drugim prototypie Avia B-534II. Wyposażono go w zakrytą kabinę pilota, koła podwozia osłonięto owiewkami. W próbach osiągał on prędkość maksymalną około 360 km/h, charakteryzował się dobrym wznoszeniem oraz krótkim rozbiegiem i dobiegiem.

Po wykonaniu tych prób 7 lipca 1934 wytwórnia Avia otrzymała zamówienie na produkcję seryjną 147 samolotów oznaczonych jako Avia B-534. Później zamówienie to zwiększano, z uwagi na to że samolot ten stał się podstawowym samolotem myśliwskim lotnictwa Czechosłowacji.

Pierwszą serię produkcyjną uruchomiono w połowie 1935 roku, wyprodukowano 99 samolotów w oparciu o drugi prototyp. Samoloty miały odkrytą kabinę pilota, koła podwozia bez owiewek, a ich uzbrojenie składało się z 4 karabinów maszynowych – 2 umieszczonych z przodu na burtach kadłuba i 2 w dolnym płacie. W trakcie eksploatacji stwierdzono, że przy dużej prędkości lotu i nagłych przeciążeniach trwałej deformacji ulegała blacha krawędzi natarcia, co powodowało zmianę właściwości pilotażowych i prowadziło do częstych katastrof.

Po tych doświadczeniach, w drugiej serii 45 samolotów w wytwórni usunięto wadliwe pokrycie, karabiny przesunięto z dolnego płata na boki kadłuba i przykryto je oprofilowanymi osłonami.

Trzecia seria produkcyjna została wyprodukowana w drugiej połowie 1936 roku i liczyła 35 maszyn. Samoloty tej serii miały lepsze opracowanie aerodynamiczne, owiewki na kołach podwozia i nieco lepsze osiągi.

W czwartej serii zbudowano w latach 1936–1937 271 samolotów, które miały zakrytą kabinę pilota oraz metalowe śmigła.

Po zajęciu w 1939 roku Czechosłowacji przez Niemców zbudowano jeszcze 21 samolotów Avia B-534 oraz 66 samolotów w ulepszonej wersji oznaczonej jako Avia Bk-534. Wersja Bk-534 miała silniejsze uzbrojenie, składające się z 1 działka MG FF kal. 20 mm między cylindrami silnika i 2 karabinów maszynowych po bokach kadłuba.

Ogółem w latach 1934–1939 zbudowano łącznie 537 samolotów myśliwskich Avia B-534 i Avia Bk-534.

Służba

Samolot myśliwski Avia B-534 od roku 1935 był systematycznie wprowadzany do lotnictwa czechosłowackiego i stał się podstawowym myśliwcem. W lotnictwie tym było 424 samoloty tego typu.

W sierpniu 1936 grecki przemysłowiec G. Koutarellis kupił 2 samoloty Avia B-534.2 i podarował je siłom powietrznym Grecji.

Samoloty Avia B-534 lotnictwa czechosłowackiego nie zostały użyte bojowo. Część tych samolotów zostało przejęte przez powstałe w 1939 roku państwo słowackie. W marcu 1939 roku lotnictwo słowackie użyło 50 samolotów tego typu w trakcie konfliktu granicznego z Węgrami. We wrześniu 1939 samoloty słowackie wzięły udział w agresji na Polskę, uzyskując jedno zestrzelenie 6 września samolotu obserwacyjnego Lublin R.XIIID z 56. Eskadry Towarzyszącej, wykonującego lot rozpoznawczy w okolicy Preszowa na Słowacji (dwuosobowa załoga zginęła)[1]. Jedna Avia została zestrzelona przez polską artylerię przeciwlotniczą (pilot trafił do niewoli), a inna rozbiła się w wypadku 9 września (pilot zginął)[2]. W latach 1941–1943 lotnictwo słowackie używało ich w walkach na Ukrainie przeciwko lotnictwu ZSRR.

Pod koniec sierpnia 1944 roku dwa samoloty B-534 i 1 samolot Bk-534 znalazły się w lotnictwie słowackiego powstania narodowego, gdzie wykonywały loty rozpoznawcze i zwalczały cele naziemne.

W nakręconym w 1940 roku niemieckim filmie propagandowym Kampfgeschwader Lützow o kampanii wrześniowej samoloty Avia B-534 odtwarzały polskie samoloty myśliwskie, latając z polskimi znakami rozpoznawczymi[3].

Zobacz też

Porównywalne samoloty:

Przypisy

  1. Andrzej Olejko. Szachownice nad Słowacją 1939. „Lotnictwo”. 9/2016. XIX (185), s. 96k, wrzesień 2016. Magnum-X. ISSN 1732-5323. 
  2. Jiři Vraný: Avia B-534. MBI, s. 48. ISBN 80-901263-6-7. (ang.).
  3. Krzysztof Cieślak: Samolot myśliwski AVIA B.534. Cz. 34. MON, 1975, s. 15, seria: TBU. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Avia B-534 3-view.svg
Autor: MLWatts, Licencja: CC0
3-view drawing of Czechoslovak fighter biplane Avia B-534.
Avia B534.jpg
A Chech Republic air force Avia B-534
Avia B-534 I. verze (2).jpg
Czechoslovak Avia B-534 fighter aircraft, early variant.