Avro York

Avro York
Ilustracja
Avro York
Dane podstawowe
Państwo

 Wielka Brytania

Producent

Avro

Typ

samolot pasażerski i transportowy

Załoga

5

Historia
Data oblotu

1942

Lata produkcji

1943–1946

Wycofanie ze służby

1964

Liczba egzemplarzy

257

Dane techniczne
Napęd

4 chłodzone cieczą silniki Rolls-Royce Merlin T.24

Moc

4 × 1598 hp (1175 kW)

Wymiary
Rozpiętość

31,1 m

Długość

23,9 m

Wysokość

5,0 m

Powierzchnia nośna

120,5 m²

Masa
Własna

18 150 kg

Startowa

29 480 kg

Osiągi
Prędkość maks.

479 km/h

Prędkość wznoszenia

4,2 m/s

Pułap

7010 m

Pułap praktyczny

6400 m

Zasięg

4800 km

Dane operacyjne
Liczba miejsc
56
Przestrzeń ładunkowa
9100 kg
Użytkownicy
wojskowi: Wielka Brytania, Australia, Francja, Związek Południowej Afryki
cywilni: Wielka Brytania, Związek Południowej Afryki, Argentyna, Liban
Rzuty
Rzuty samolotu

Avro York – brytyjski samolot transportowy i pasażerski, zbudowany przez wytwórnię lotniczą Avro na bazie bombowca Avro Lancaster, używany zarówno w lotnictwie cywilnym jak i wojskowym, w latach 1943−1964.

Historia

W lutym 1942 roku inżynier Roy Chadwick pracujący w fabryce Avro w Chadderton opracował projekt czterosilnikowego samolotu transportowego dalekiego zasięgu. Nowy płatowiec stanowił połączenie skrzydeł, silników, usterzenia i podwozia samolotu Avro Lancaster z obszernym kadłubem o kwadratowym przekroju, o pojemności komory ładunkowej dwukrotnie przewyższającej transportowe wersje Lancastera. Prototyp o numerze fabrycznym LV626 został oblatany 5 lipca 1942 roku w bazie Royal Air Force Ringway (obecny port lotniczy Manchester).

Brytyjsko-amerykańska umowa o podziale produkcji wojennej, przewidująca przejęcie przez amerykański przemysł lotniczy całości konstrukcji samolotów transportowych na potrzeby aliantów, nie pozwalała Avro pozyskać materiałów i środków finansowych do budowy większej serii maszyn, nazwanych York (oznaczenie producenta typ 685). Jednak dobre wyniki uzyskane podczas prób w locie spowodowały, że brytyjskie ministerstwo lotnictwa wydało specyfikację nr 1/42, na budowę trzech kolejnych prototypów i ograniczonej serii produkcyjnej.

Trzeci z wybudowanych samolotów (LV633) otrzymał dodatkowy statecznik pionowy umieszczony na kadłubie, kompensujący negatywny wpływ większej powierzchni bocznej kadłuba. Został on wyposażony jako latająca sala konferencyjna i pod nazwą własną „Ascalon” był używany przez 24 dywizjon RAF, stacjonujący w Northolt do przewozu ważnych osobistości. Korzystał z niego m.in. król Jerzy V wizytujący oddziały brytyjskie w Afryce Północnej i premier Winston Churchill w locie do Algieru w 1943 roku. Inne, podobnie skonfigurowane Yorki były przeznaczony do osobistego użytku Louisa Mountbattena, księcia Gloucester czy marszałka polnego Jana Smutsa. Ten ostatni (MV107) został w 1945 roku włączony w skład South African Air Force pod oznaczeniem 4999 „Qubaas”.

Pięć samolotów wczesnej produkcji, z uniwersalnymi kabinami pasażersko-ładunkowymi, zostało w 1944 roku przekazanych do cywilnego użytku w British Overseas Airways Corporation. Operowały one na trasie z Wielkiej Brytanii do Maroka i Kairu. W sierpniu 1945 roku, już po zakończeniu II wojny światowej, RAF otrzymał 25 egzemplarzy dla Transport Command. Po wojnie część samolotów trafiła do cywilnych linii lotniczych i była używana jako pasażerskie i transportowe, głównie na trasach długodystansowych. Ich użytkownikami były: British South American Airways, Flota Aerea Mercante Argentina (FAMA), Skyways Ltd., South African Airways i kilka mniejszych przedsiębiorstw, dzierżawiących pojedyncze egzemplarze. W latach 50. Yorki obsługiwały linię transportową nad biegunem północnym.

W 1948 roku Yorki były używane w dwóch dużych operacjach lotniczych: transporcie wojsk brytyjskich na Bliski Wschód w związku z wojną izraelsko-arabską oraz w berlińskim moście powietrznym. W tej ostatniej akcji wzięły udział zarówno samoloty cywilnych właścicieli, jak i 24. i 551. dywizjonów RAF.

Ogółem do kwietnia 1948 roku wyprodukowano 257 egzemplarzy Avro York: 4 prototypy, 208 sztuk dla RAF, 25 dla BOAC, 12 do użytku w liniach lotniczych British South American, 5 dla argentyńskich linii FAMA i dwa dla Skyways Ltd. Jeden samolot Avro York został zbudowany dla Royal Canadian Air Force w zakładach Victory Aircraft w Kanadzie.

Ostatni York, o nazwie własnej „Ascalon II”, został wycofany ze służby liniowej w RAF w marcu 1957 roku. Zdemobilizowane samoloty latały jeszcze przez kilka lat w cywilnych liniach lotniczych różnych państw. W 1963 roku na terenie Wielkiej Brytanii pozostały trzy egzemplarze Yorka.

Opis konstrukcji

Avro York był czterosilnikowym, wolnonośnym górnopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej. Obszerny kadłub konstrukcji skorupowej, o kwadratowym przekroju poprzecznym, miał w przedniej części kabinę pilotów, za nią zaś przestrzeń ładunkową, która mogła być wykorzystana jako pasażerska, transportowa lub mieszana. W tym ostatnim wypadku ładunek lokowano z przodu, zaś miejsca pasażerskie w tylnej części. Podwozie było klasyczne, trójpodporowe, z kółkiem ogonowym.

Napęd samolotu stanowiły w wersji Mk. I cztery silniki rzędowe Rolls-Royce Merlin T.24 lub Merlin 502 o mocy 1598 hp (1175 kW) każdy, zaś w wersji Mk. II cztery silniki Bristol Hercules VI o mocy 1627 hp (1197 kW) każdy.

Bibliografia

  • A. J. Jackson: Avro Aircraft since 1908. London: 1990. ISBN 0-85177-834-8.
  • David Mondey: The Hamlyn Concise Guide to British Aircraft of World War II. London: 2006. ISBN 978-0-7537-1462-1.

Media użyte na tej stronie

RAF roundel.svg
Royal Air Force Roundel
Avro York 3-view silhouette.jpg
Avro York silhouette. The 1952 edition of the Observer's Book of Aircraft used 34 Crown Copyright silhouettes provided by the Controller of H.M. Stationery. An acknowledgements section on page 5 of the book identifies them by page. This image is one of those and since the publication date is pre-1957 is in the public domain.
Avro 685 York C.1 G-AMUM Scottish Als LAP 06.53 edited-2.jpg
Autor: RuthAS, Licencja: CC BY-SA 3.0
Avro 685 York G-AMUM of Scottish Airlines at London (Heathrow) Airport