Awans zawodowy nauczycieli

Awans zawodowy nauczycieli – sformalizowany i określony w przepisach prawa proces podnoszenia kwalifikacji przez nauczycieli, służący ich rozwojowi osobowemu i poprawie jakości funkcjonowania zatrudniających ich placówek w systemie oświaty[1]. Wprowadzony został dnia 18 lutego 2000 roku Ustawą o zmianie Karty Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw[2][3]. Podmiotem awansu może być wyłącznie nauczyciel zatrudniony w jednostkach organizacyjnych określonych w Prawie oświatowym.

Podstawa prawna

Stopnie awansu

  • nauczyciel początkujący
  • nauczyciel mianowany
  • nauczyciel dyplomowany

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1730) zniosła stopnie nauczyciela stażysty i kontraktowego. Elementem awansu zawodowego nauczycieli jest także uzyskiwanie tytułu honorowego profesora oświaty[3].

Główne elementy postępowania w przedmiocie uzyskania awansu zawodowego

Uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego wymaga odbycia określonego w ustawie stażu, zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela oraz uzyskanie sankcji właściwego organu na podstawie egzaminu, przeprowadzonej rozmowy lub analizy dorobku zawodowego (art. 9b ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela). Stopień awansu zawodowego jest nadawany w drodze decyzji administracyjnej (art. 9b ust 4 ustawy – Karta Nauczyciela).

Karta Nauczyciela przewiduje szczególny tryb uzyskiwania stopni awansu zawodowego nauczyciela dla nauczycieli akademickich posiadających określony w ustawie (art. 9a ust. 3-4) minimalny staż pracy.

Okres trwania staży

  • staż kandydata do stopnia nauczyciela kontraktowego trwa 9 miesięcy;
  • staż kandydata do stopnia nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego trwa 2 lata i 9 miesięcy.

Ustawa określa okoliczności będące podstawą skrócenia czasu staży dla nauczycieli kontraktowych i mianowanych[4].

Plan rozwoju zawodowego jako kluczowy element stażu

Nauczyciel odbywający staż ma obowiązek realizowania planu własnego rozwoju zawodowego, zatwierdzonego przez dyrektora szkoły, z którego realizacji po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie[5].

  1. Nauczyciel stażysta – przedkłada dyrektorowi projekt planu rozwoju zawodowego w terminie do 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć.
  2. Nauczyciel kontraktowy i mianowany – załączają projekt planu rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu skierowanego do dyrektora.

Dyrektor zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć albo zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem zakresu niezbędnych zmian.

Nauczyciel jest zobowiązany niezwłocznie poprawić projekt planu i ponownie przedłożyć go dyrektorowi.

Opiekunowie staży

Nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy posiadają wyznaczonych przez dyrektora szkoły opiekunów staży. Zadaniem opiekuna jest udzielanie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. Projekt ten opiekun przedkłada dyrektorowi szkoły[6].

Komisje kwalifikacyjne i egzaminacyjne

W procesie nadawania stopni awansu zawodowego nauczycieli uczestniczą komisje kwalifikacyjne i egzaminacyjne. Pełnią one funkcję pomocniczą i nie są organami władnymi do wydawania decyzji administracyjnych w przedmiocie nadania stopnia awansu zawodowego[7].

  • Dla nauczyciela stażysty ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego – komisja kwalifikacyjna w składzie:
    • dyrektor lub wicedyrektor szkoły, jako przewodniczący komisji;
    • przewodniczący zespołu nauczycieli, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 111 ustawy - Prawo oświatowe, a jeżeli zespół taki nie został w tej szkole powołany - nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony w szkole, a w przypadku przedszkola, szkoły lub placówki, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela, w których nie są zatrudnieni nauczyciele mianowani lub dyplomowani - nauczyciel kontraktowy;
    • opiekun stażu.
  • Dla nauczyciela kontraktowego ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela mianowanego – komisja egzaminacyjna w składzie:
    • przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący;
    • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
    • dyrektor szkoły;
    • dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
  • Dla nauczyciela mianowanego ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego – komisja kwalifikacyjna w składzie:
    • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jako jej przewodniczący;
    • dyrektor szkoły, z wyjątkiem przypadku gdy o awans ubiega się dyrektor szkoły;
    • trzej eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania[8].

Eksperci awansu zawodowego

Członkami komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych do spraw awansu zawodowego nauczycieli są eksperci awansu zawodowego powoływani na podstawie art. 9g Karty Nauczyciela[9].

Organy właściwe do nadawania stopni awansu zawodowego

  • nauczycielowi stażyście stopień nauczyciela kontraktowego nadaje dyrektor szkoły;
  • nauczycielowi kontraktowemu stopień nauczyciela mianowanego nadaje organ prowadzący szkołę;
  • nauczycielowi mianowanemu stopień nauczyciela dyplomowanego nadaje organ sprawujący nadzór pedagogiczny;
  • nauczycielom mianowanym i dyplomowanym zatrudnionym na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne, w urzędach organów administracji rządowej, kuratoriach oświaty, specjalistycznej jednostce nadzoru, Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz okręgowych komisjach egzaminacyjnych, organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, rodzinnymi ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz szkołami przy zakładach karnych oraz nauczycielom, o których mowa w art. 9e ust. 3 Karty Nauczyciela stopień nadaje właściwy minister[10].

Organy odwoławcze

Organami rozpatrującymi odwołania od decyzji organów właściwych w sprawach awansu zawodowego nauczycieli są:

  • w stosunku do decyzji dyrektora szkoły – organ prowadzący szkołę;
  • w stosunku do decyzji organu prowadzącego szkołę – organ sprawujący nadzór pedagogiczny;
  • w stosunku do decyzji organu sprawującego nadzór pedagogiczny – właściwy minister[11].

Charakter prawny i forma aktu nadania stopnia awansu zawodowego

Awans zawodowy nauczyciela jest dokonywany decyzją administracyjną[10].

Akt nadania stopnia awansu zawodowego musi w szczególności zawierać:

  • nazwę komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej;
  • numer i datę wydania zaświadczenia o uzyskaniu akceptacji lub zdaniu egzaminu;
  • stopień awansu zawodowego;
  • informację o poziomie wykształcenia nauczyciela[12].

Przypisy

  1. ↑ Zob. D. Kurzyna-Chmiel, Podstawy prawne i organizacyjne oświaty. Prawo oświatowe w zarysie, wyd. 2, Warszawa 2009, s. 169 ISBN 978-83-7601-484-5.
  2. ↑ Dz.U. z 2000 r. nr 19, poz. 239
  3. ↑ a b Adam Balicki, Magdalena Pyter, Prawo oświatowe, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2011, s. 80, ISBN 978-83-255-3159-1, ISBN 978-83-255-3160-7, OCLC 802784163.
  4. ↑ Art. 9c ust. 2 Karty Nauczyciela.
  5. ↑ Art. 9c ust. 3 Karty Nauczyciela.
  6. ↑ Art. 9c ust. 5 Karty Nauczyciela.
  7. ↑ Art. 9g ust. 1-9 Karty Nauczyciela.
  8. ↑ Art. 9g ust. 1-3 Karty Nauczyciela.
  9. ↑ Art. 9g ust. 11-11d Karty Nauczyciela.
  10. ↑ a b Art. 9b ust. 4 Karty Nauczyciela.
  11. ↑ Art. 9b ust. 7 Karty Nauczyciela.
  12. ↑ Art. 9b ust. 5 Karty Nauczyciela.

Bibliografia

  • Awans zawodowy nauczycieli, [w:] Magdalena Pyter, Adam Balicki, Leksykon prawa oświatowego i prawa o szkolnictwie wyższym. 100 podstawowych pojęć, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2014, s. 6-24, ISBN 978-83-255-6697-5, ISBN 978-83-255-6698-2, OCLC 892612807.

Linki zewnętrzne