Azory

Region Autonomiczny Azorów
Região Autónoma dos Açores
Region Autonomiczny
ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Hymn: Hino dos Açores
Dewiza: Antes morrer livres que em paz sujeitos
(Lepiej umrzeć wolnym, niż podbitym żyć w pokoju)
Państwo

 Portugalia

Siedziba

Ponta Delgada

Zarządzający

José Manuel Bolieiro

Powierzchnia

2346

Populacja (2011)
• liczba ludności


246 746[1]

• gęstość

105,2

Strefa czasowa

UTC −1 – zima
UTC – lato

Języki urzędowe

portugalski

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Wyspy Archipelagu Azorskiego
wyspapowierzchnia
(km²)
ludność
(2011)[1]
São Miguel744,55137 830
Pico447,014 148
Terceira400,656 437
São Jorge243,659171
Faial173,0614 994
Flores143,03793
Santa Maria96,895552
Graciosa60,654391
Corvo17,11430

Azory (port. Açores, wym. [ɐˈsoɾɨʃ]; Arquipélago dos Açores), administracyjnie Region Autonomiczny Azorówarchipelag dziewięciu wysp wulkanicznych należących do Portugalii, położony w środkowej części Oceanu Atlantyckiego, na Grzbiecie Śródatlantyckim. Znajduje się około 1500 km od wybrzeży Półwyspu Iberyjskiego i jest zaliczany do Makaronezji. Na długości 650 km rozciągają się trzy główne grupy wysp (grupa zachodnia: Flores i Corvo, grupa centralna: Faial, Pico, São Jorge, Graciosa i Terceira, grupa wschodnia: São Miguel i Santa Maria). Zróżnicowana rzeźba terenu ze stromymi, skalistymi wybrzeżami i jeziorami kraterowymi świadczy o wulkanicznym pochodzeniu wysp. Archipelag jest nadal obszarem aktywnym sejsmicznie.

Powierzchnia wysp – około 2346 km² (największa São Miguel – 744,55 km²), liczba mieszkańców – 246,75 tys. (2011)[1]. Ośrodek administracyjny: Ponta Delgada. Od roku 1976 mieszkańcy wyspy cieszą się częściową autonomią, poszerzoną w 1980.

Wyspy, znane w starożytności Fenicjanom, zostały ponownie odkryte w 1427 roku przez Portugalczyków, którzy przeprowadzili szybką kolonizację niezamieszkanego wcześniej archipelagu. Od czasów II wojny światowej działa amerykańska baza lotnicza i morska.

Etymologia nazwy

Nazwa „Azory” wywodzi się najpewniej od portugalskiego słowa Açor, oznaczającego jastrzębia, którego przedstawienie widnieje na fladze regionu. Wątpliwości uczonych budzi jednak fakt, iż wskazany ptak nie występuje i nigdy nie występował na tych wyspach. Najprawdopodobniej chodzi o endemiczny gatunek myszołowa zamieszkującego wyspy, który pierwszym przybyszom skojarzył się z jastrzębiem. Niektórzy historycy łączą nazwę Azory ze starym portugalskim azures, które w tłumaczeniu oznacza liczbę mnogą od słowa niebieski. Wskazywałby na to charakterystyczny, błękitny odcień wody otaczającej archipelag.

Historia

Azory były prawdopodobnie odwiedzane w starożytności przez Fenicjan, Kartagińczyków, a w średniowieczu przez Arabów i Normanów, pozostały jednak niezamieszkane do ich ponownego odkrycia w 1427 przez Portugalczyków. Zajęcie Azorów przypisuje się adeptowi szkoły morskiej Henryka Żeglarza, Gonçalo Velho. W latach 1431-1453 prowadzona była kolonizacja wysp osadnikami z prowincji Alentejo i Algarve. Wyspa Faial, którą król Portugalii Alfons V odstąpił w roku 1466 w dożywotnie władanie księżnej Izabeli Burgundzkiej, została w następnych latach zasiedlona przez Flamandów i Francuzów z północy[2]. Za pierwszą większą osadę uważa się założoną w 1478 Angra do Heroísmo, której zabytkowe centrum wpisane jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO, podobnie jak krajobrazy winnic na pobliskiej wyspie Pico. W 1872 roku dwóch emigrantów z portugalskiej kolonii w Makau założyło na wyspie São Miguel czynną do dzisiaj, jedyną w Europie plantację herbaty.

Do 1984 roku ostatnie miejsce w Europie, w którym dozwolone było wielorybnictwo. Głównym źródłem dochodu wielu mieszkańców archipelagu stało się obecnie organizowanie wycieczek, w trakcie których pokazywane są turystom delfiny zwyczajne, sejwale i kaszaloty, zamieszkujące w dużej liczbie okoliczne wody. Począwszy od 1868 roku istotne dochody przynosi także sprzedaż cenionych w świecie filatelistyki znaczków.

Azorski znaczek pocztowy z 1892 roku z wizerunkiem króla Portugalii Karola I

Ważna stacja morska dla statków i jachtów przepływających przez Ocean Atlantycki. Podczas jednej z podróży zawinął na nią Krzysztof Kolumb. W miejscowości Horta na wyspie Faial znajduje się sławna pośród miłośników żeglarstwa Café Sport – prowadzona nieprzerwanie od 1918 roku tawerna, do której wciąż można przesyłać korespondencję pocztową, za pomocą której żeglarze komunikowali się dawniej z rodziną.

W czasie obu wojen światowych na Azorach znajdowały się liczne alianckie bazy lotnicze i morskie, których prawo użytkowania mają od 1951 Stany Zjednoczone. Od 1976 roku wyspom nadano częściową autonomię, rozszerzoną następnie w 1980 o uprawnienia organów regionalnych w zakresie zarządzania gospodarką i finansami. W 2003 roku na wyspie Terceira odbyło się spotkanie Prezydenta USA, George W. Busha, premiera Wielkiej Brytanii, Tony’ego Blaira i ówczesnego szefa hiszpańskiego rządu, José Maríi Aznara, poprzedzające bezpośrednio drugą wojnę w Iraku.

Geografia

Stołeczna Ponta Delgada
Charakterystyczny dla Azorów, górski krajobraz z jeziorami wulkanicznymi, wyspa São Miguel
Zabudowa miasta Horta na wyspie Faial
Ukształtowanie wyspy Corvo zdradza jej wulkaniczne pochodzenie
Cascata da Ribeira Grande na wyspie Flores
Skaliste brzegi São Jorge
Wzgórza na wyspie Pico

Wyspy archipelagu położone są w odległości ok. 900 mil morskich od Lizbony i ponad 2000 od brzegów Ameryki Północnej, na 39°43′ stopniach szerokości geograficznej północnej, co nadaje im stosunkowo łagodny klimat. Temperatura nie przekracza 28 °C latem, a zimą nie spada poniżej 10 °C. Dość wysokie opady i bardzo silne wiatry wiejące na Azorach nieprzerwanie od lutego do listopada (tzw. Wyż Azorski) sprawiają, że pogoda jest nieprzewidywalna. Z powodu częstych mgieł lotniska nie obsługują pasażerów przez wiele dni w roku, a mieszkańcy żartują, że burza, która zostanie zapowiedziana w prognozie pogody na następny dzień, nadchodzi nad Azory najczęściej po tygodniu.

Geneza archipelagu, wulkany

Archipelag powstał w trzeciorzędzie w wyniku spreadingu dna oceanicznego. Jest położony na Grzbiecie Śródatlantyckim, w rejonie węzła potrójnego Azorów oraz na trzech płytach tektonicznychpółnocnoamerykańskiej, eurazjatyckiej i afrykańskiej. Wyspy Corvo i Flores leżą na płycie północnoamerykańskiej, pozostałe leżą na płycie eurazjatyckiej i afrykańskiej. Granicę między nimi stanowi ryft Terceira (ang. Terceira Rift) oraz uskok transformacyjny Azory–Gibraltar (ang. Azores-Gibraltar Transform Fault lub Azores-Gibraltar fault zone (AGFZ)). Ten sam uskok, znajdujący się na dnie Oceanu Atlantyckiego, był przyczyną trzęsienia ziemi w 1755 roku, które spustoszyło Lizbonę. Wszystkie wyspy są pochodzenia wulkanicznego. Na wyspach znajduje się wiele wulkanów; jeden z nich, Pico jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem Portugalii (2351 m). Ostatnia erupcja wulkaniczna miała miejsce w 1957 roku, kiedy wybuch Vulcão dos Capelinhos powiększył powierzchnię wyspy Faial o ok. 1,5 km².

Roślinność

Dzięki żyznej, wulkanicznej glebie i umiarkowanemu klimatowi szata roślinna wysp jest wyjątkowo bogata. Większość z rosnących na Azorach roślin sprowadzili jednak osadnicy, a Gonçalo Velho zastał w 1427 roku wyspy pokryte zaroślami i niewysokimi lasami. Na wyspach występują wody geotermalne, gejzery i śródlądowe jeziora, powstałe w kraterach wygasłych wulkanów. Niektóre miejscowe potrawy, takie jak cozido – warzywa i mięso, zapiekane są w gorących źródłach siarkowych[3][4].

Gospodarka

Gospodarka wysp opiera się w dużej mierze na turystyce, a także na rolnictwie (uprawa winorośli, owoców cytrusowych, kukurydzy, pszenicy, trzciny cukrowej) oraz rybołówstwie.

Transport

Transport publiczny nie jest dobrze rozwinięty. Na niektórych wyspach kursują autobusy tylko w określone dni. Najlepszą infrastrukturę ma Sao Miguel. Między wyspami kursują promy przewoźnika Atlanticoline[5].

Religia

Dominującą religią jest katolicyzm, inne grupy wyznaniowe to protestanci i Świadkowie Jehowy.

Przypisy

  1. a b c Statistics Portugal, ine.pt [dostęp 2018-02-11] (ang.).
  2. (r): Azory (Redakcja do Czytelników) [w:] "Poznaj Świat" R. XVIII, nr 1 (206), styczeń 1970, s. 46
  3. Zdjęcie Cozido das Furnas podczas przygotowania potrawy (port.)
  4. Jak wyżej. portugalmaispositivo.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-04)]. (port.)
  5. Atlanticoline. [dostęp 2017-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-06)].

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Coat of arms of Portugal.svg
Coat of arms of Portugal
AzoresLocation.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Flag of the Azores.svg
Azores flag, from the xrmap flag collection 2.7.

The nine stars represent the nine islands which are: São Miguel, São Jorge, Terceira, Santa Maria, Graciosa, Faial, Pico, Flores, and Corvo.

The bird represent the goshawk which the word Azores derived from.

The shield represents the lesser arm of Portugal, of which the Azores is an autonomous region.
Azores26.jpg
Autor: Henryk KotowskiKotoviski, Licencja: CC BY 2.5
Portas da Cidade de Ponta Delgada, Ilha de São Miguel, Açores, Portugal.
Crater Lake on São Miguel (37411745124).jpg
Autor: Henning Supertramp from Germany, Licencja: CC BY 2.0
Lagoa das Sete Cidades
Azores flores ribeira grande.jpg
Autor: Vdugrain, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribeira Grande falls, Flores Island, Azores
EU 2020.png
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Unia Europejska w 2013; bez terytoriów zamorskich.
Cone no Pico (2928960581).jpg
Autor: Aires Almeida from Portimão, Portugal, Licencja: CC BY 2.0
Cone no Pico
Azory mapa.png
Autor: Krzysztof, Licencja: CC-BY-SA-3.0
mapa Azorów
  • międzynarodowe porty lotnicze
  • lotniska
  • główne porty
  • inne porty
  • Ocean Atlantycki
Stamp Angra 1892 25r.jpg
Angra 25-reis stamp of 1892
Azores Sao Jorge Rosais.jpg
Autor: Fcardigos, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ponta dos Rosais seen from the sea, São Jorge island, Azores
Açores 2010-07-19 (5047589237).jpg
Autor: Guillaume Baviere from Helsingborg, Sweden, Licencja: CC BY 2.0

Ilha de São Jorge, Açores.

Vue côté sud vers Pico.
Açores 2010-07-22 (5153182547).jpg
Autor: Guillaume Baviere from Helsingborg, Sweden, Licencja: CC BY 2.0

Açores, traversée en bateau entre Pico et Faial.

Arrivée à Horta.