Azotan srebra
| ||||||||||||||||||||||||||||||
 Próbka krystalicznego AgNO 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | AgNO3 | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 169,88 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | bezbarwne, przezroczyste kryształy lub biały, krystaliczny proszek lub białe laski o krystalicznym przełomie; ciemnieje pod wpływem światła[1] | |||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | Cu(NO | |||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Azotan srebra (łac. argenti nitras; lapis od łac. lapis infernalis – kamień piekielny) – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu azotowego i srebra. Związek ten został odkryty przez Alberta Wielkiego.
Otrzymywanie
Powstaje łatwo w reakcji kwasu azotowego o dowolnym stężeniu[6][7] z metalicznym srebrem, z wydzieleniem tlenków azotu[8][9][10][11]:
- (1) 3Ag + 4HNO
3 → 3AgNO
3 + NO↑ + 2H
2O
- (2) 4Ag + 6HNO
3 → 4AgNO
3 + NO↑ + NO
2↑ + 3H
2O
Wydajne roztwarzanie srebra w kwasie azotowym wymaga jego stężenia > 3 M w temperaturze 20 °C lub > 1 M przy 100 °C. Reakcja przebiega najszybciej przy stężeniu kwasu 8–10 M[12].
W warunkach przemysłowych reakcję prowadzi się na gorąco, stosując kwas średnio stężony (32%). NO
2 powstający w reakcji (2) można wykorzystywać do odtwarzania kwasu azotowego (dawniej tlenki azotu rozkładano termicznie do azotu i tlenu, co jest jednak nieopłacalne)[12]:
- 3NO
2 + H
2O → 2HNO
3 + NO
Przy całkowitym odzysku proces opisuje równanie (1). Tlenek azotu NO utlenia się na powietrzu do dwutlenku NO
2. Utlenianie przeprowadza się także przepuszczając tlen przez reaktor[12]:
- 4Ag + 4HNO
3 + O
2 → 4AgNO
3 + 2H
2O
Właściwości
Azotan srebra jest bezbarwnym, krystalicznym ciałem stałym o gęstości 4,35 g/cm³. Jest bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, co jest wyjątkiem wśród soli srebra(I), których rozpuszczalność rzadko przekracza 1 g na 100 g H
2O. Rozpuszczalność AgNO
3 bardzo szybko wzrasta z temperaturą: dla 0 °C wynosi 120 g na 100 g H
2O, dla 20 °C – 215 g, dla 80 °C – 669 g, a dla 100 °C – 1024 g. Odczyn roztworu jest lekko kwasowy. Azotan srebra topi się w temperaturze 212 °C. Po podgrzaniu powyżej 440 °C rozkłada się[6] z wydzieleniem srebra, dwutlenku azotu i tlenu[8]:
- 2AgNO
3 → 2Ag + 2NO
2↑ + O
2↑
Azotan srebra ma właściwości utleniające. Działa żrąco na skórę, pozostawiając trudne do usunięcia czarne plamy z rozdrobnionego metalicznego srebra (co było przyczyną nadania mu nazwy „kamień piekielny”).
Zastosowania
Służy do otrzymywania innych związków srebra. Jest używany w chemii analitycznej np. do wykrywania aldehydów (próba Tollensa). Używa się go także do srebrzenia luster, do otrzymywania halogenków srebra (przede wszystkim bromku srebra) używanych jako substancje światłoczułe w technice fotograficznej, do produkcji materiałów wybuchowych (np. acetylenek srebra).
Ze względu na właściwości bakteriobójcze i przyżegające, od początku XX w. azotan srebra jest stosowany w medycynie jako środek antyseptyczny np. podczas zabiegu Credégo, lapisowania zębów, a także do kauteryzacji. Jest składnikiem maści stosowanej w trudno gojących się ranach (Unguentum Argentii nitratis compositum tzw. maść Mikulicza)[13]. Preparaty farmaceutyczne azotanu srebra mogą zawierać znaczne ilości azotanu potasu jako substancji pomocniczej[14], np. pałeczki „Lapis” (Argentum nitricum cum Kalio nitrico in bacillis) zawierały 33,33% azotanu srebra i 66,67% azotanu potasu[15][16].
Przypisy
- ↑ a b c d Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3.
- ↑ a b c d Silver nitrate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 3720 [dostęp 2012-09-03] (niem. • ang.).
- ↑ Silver nitrate (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-04-10].
- ↑ Azotan srebra (nr 204390) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2011-12-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Silver nitrate (nr 204390) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-12-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b c P. Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, s. 836, 842. ISBN 0-07-049439-8.
- ↑ Dale L. Perry: Handbook of Inorganic Compounds. Wyd. 2. Boca Raton: CRC, 2011, s. 364. ISBN 978-1-4398-1461-1.
- ↑ a b C. Chambers, A. K. Holliday: Modern Inorganic Chemistry. Butterworths, 1975, s. 836.
- ↑ Adam Bielański: Chemia ogólna i nieorganiczna. Warszawa: PWN, 1981, s. 642. ISBN 83-01-02626-X.
- ↑ Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 973. ISBN 83-01-13654-5.
- ↑ Włodzimierz Trzebiatowski: Chemia nieorganiczna. Wyd. VIII. Warszawa: PWN, 1978, s. 465–466.
- ↑ a b c d H. Renner, Silver, Silver Compounds, and Silver Alloys, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 7–8, 29–31, DOI: 10.1002/14356007.a24_107 (ang.).
- ↑ Charakterystyka farmaceutyczna azotanu srebra. Pharma Cosmetic. [dostęp 2010-08-23].
- ↑ Charakterystyka farmaceutyczna azotanu potasu. Pharma Cosmetic. [dostęp 2010-08-23].
- ↑ Ulotka preparatu produkcji Rzeszowskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa.
- ↑ Argentum nitricum cum kalio nitrico. iMed24. [dostęp 2010-08-31].
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Chemical structure of silver nitrate.
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for oxidizing substances
A hand stained black by silver nitrate, 17 hours after contact.
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for corrosive substances
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for environmentally hazardous substances