Azotyn sodu

Azotyn sodu

Komórka elementarna ferroelektrycznego azotynu sodu
Próbka azotynu sodu
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. azotyn sodu addyt. dioksydoazotan(1−) sodu Inne nazwy i oznaczenia Stocka azotan(III) sodu inne nitryt, E250, daw. azotyn sodowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaNO2
Masa molowa	69,00 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, granulowany proszek lub jasnożółty, krystaliczny proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	7632-00-0
PubChem	23668193
SMILES N(=O)[O-].[Na+]
InChI InChI=1S/HNO2.Na/c2-1-3;/h(H,2,3);/q;+1/p-1 InChIKey LPXPTNMVRIOKMN-UHFFFAOYSA-M
Właściwości Gęstość 2,17 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 848 g/kg (25 °C)[2] w innych rozpuszczalnikach słabo w etanolu[2] Temperatura topnienia 284 °C[2] Temperatura rozkładu powyżej 320 °C[2]
Budowa Układ krystalograficzny rombowy[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-07-11] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H272, H301, H400 Zwroty P P210, P220, P221, P301+P310, P405, P501[5] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[6] 0 2 1 OX Numer RTECS RA1225000 Dawka śmiertelna LD50 175 mg/kg (mysz, doustnie)[4]
Podobne związki
Inne aniony	fosforyn sodu, azotan sodu
Inne kationy	azotyn potasu, azotyn amonu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Azotyn sodu (nazwa Stocka: azotan(III) sodu), NaNO
2 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu azotawego i sodu. Stosowany jest jako substrat przy produkcji barwników oraz jako dodatek konserwujący do żywności o symbolu E250.

Właściwości

W temperaturze pokojowej jest to biała lub żółtawa substancja stała. Dobrze rozpuszczalny w wodzie. Jako sól słabego kwasu i mocnej zasady ulega hydrolizie anionowej, a odczyn jej roztworu jest zasadowy:

NaNO
2 + H
2O → Na+
+ HNO
2 + OH−

Azotyn sodu wykazuje własności ferroelektryczne. W temperaturze 163,9 °C wykazuje przejście fazowe pierwszego rodzaju do fazy niewspółmiernie modulowanej. Faza ta ma dość duży okres modulacji rzędu 8-9 stałych sieciowych. Przy dalszym ogrzewaniu w 165,2 °C przechodzi w fazę paraelektryczną^[7].

Zastosowanie

Azotyn sodu stosuje się przy tworzeniu organicznych pochodnych kwasu azotawego, barwników oraz jako dodatek do żywności służący do peklowania mięsa. Przeciwdziała on namnażaniu się bakterii oraz utrwala czerwono-różową barwę mięsa. Charakterystyczna barwa peklowanego mięsa spowodowana jest tworzeniem w konserwowanym produkcie rodnika NO:

NaNO
2 → HNO
2 → NO

Reaguje on z mioglobiną, tworząc związki o różowej i czerwonej barwie:

mioglobina + NO → nitrozylomioglobina (czerwona) + temperatura → nitrozylomiochromogen (różowy)

Zagrożenia

Podczas obróbki (zwłaszcza gotowania) mięsa przygotowanego z użyciem nadmiaru tego konserwantu, może on reagować z produktami rozkładu aminokwasów z utworzeniem nitrozoamin o właściwościach rakotwórczych^[8][9][10]. Rakotwórcze nitrozoaminy mogą też powstawać w kwaśnych warunkach panujących w żołądku w wyniku łatwo zachodzących reakcji azotynu sodu z niektórymi aminami i amidami. Azotyny i azotany przyjmowane drogą pokarmową (wśród których znajduje się azotyn sodu) zostały sklasyfikowane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem jako prawdopodobnie rakotwórcze dla człowieka (grupa 2A)^[11].

Dzienne spożycie nie powinno przekroczyć 0,06 mg na kg masy ciała, niemowlętom do 6 miesiąca życia nie powinien być podawany w ogóle. Przekroczenie tej dawki może spowodować hiperaktywność i inne efekty uboczne^[12].

Przypisy