Béla Kéler

Béla Kéler

Imię i nazwisko	Albert Paul Keler (Adalbert Paul von Keler)
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1820 Bártfie
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	20 listopada 1882 Wiesbaden
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, skrzypek, dyrygent
Aktywność	1844 - 1882

Béla Kéler właśc. Albert Paul Keler (Adalbert Paul von Keler) (ur. 13 lutego 1820 w Bártfie, zm. 20 listopada 1882 w Wiesbaden)^[1] – węgierski kompozytor, skrzypek i dyrygent.

Życiorys

Początkowo studiował prawo, następnie zgodnie z wolą rodziców ukierunkował się na rolnictwo, aby ostatecznie w wieku 25 lat podjąć decyzję o całkowitym poświęceniu się muzyce. Przeniósł się na 9 lat do Wiednia, gdzie studiował instrumentację i harmonię u Victora Schlesingera oraz kontrapunkt u Simona Sechtera^[1][2]. Jednocześnie był pierwszym skrzypkiem w orkiestrze Theater an der Wien^[1][2]. Skomponował w tym czasie około 50 utworów^[2].

W latach 1854–1855 dyrygował orkiestrą Josefa Gungla w Berlinie, wykonując wiele własnych utworów, głównie walców. Następnie wrócił do Wiednia aby przejąć orkiestrę Lannera po przedwczesnej śmierci stojącego na jej czele Augusta Lannera. Został również kapelmistrzem wiedeńskiego pułku piechoty w 1856 roku oraz pełnił funkcje dyrektora muzycznego orkiestry w Wiesbaden aż do emerytury w 1873 roku^[1][2].

Jako dyrygent wiele podróżował. Łącznie dyrygował 366 koncertami, m.in. w Hamburgu, Wrocławiu, Monachium, Zurychu, Manchesterze czy Londynie (w Covent Garden Theatre)^[2].

Zmarł w 1882, został pochowany na cmentarzu w Wiesbaden. Na jego nagrobku zostały wyryte pierwsze takty zapisu nutowego jego walca Am schönen Rhein gedenk ich dein. Cały swój kompozytorski dorobek przekazał rodzinnemu miastu - Bártfie (obecnie Bardejów w północno-wschodniej Słowacji)^[2].

Twórczość

Inspirował się twórczością Berlioza i Meyerbeera. Jego pierwsza poważniejsza kompozycja – Overture Romantique – wywarła wrażenie na Franzie von Suppé. Podobnymi sukcesami okazały się jego inne wczesne dzieła jak walc Hoffnungssterne op. 17 czy galop Sturmgalopp op. 12^[2]. Taniec węgierski nr 5 Johannesa Brahmsa został oparty na czardaszu Bártfai emlék op. 31 Kélera^[1][2].

Najbardziej znaną kompozycją Kéler jest walc Am schönen Rhein gedenk ich Dein op. 83 (Będę o was pamiętał nad pięknym Renem), porównywany swoją maestrią do najsłynniejszego walca Johanna Straussa II Nad pięknym modrym Dunajem^[2].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Béla Kéler w bazie AllMusic (ang.)
• Béla Kéler – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Dyskografia Béli Kélera w bazie MusicBrainz (ang.)
• Béla Kéler w bazie Discogs.com (ang.)
• Béla Kéler: walc Am schönen Rhein gedenk ich dein (video)
• Béla Kéler – nuty w bibliotece Polona