Bévéziers (1935)
 Jednostka bliźniacza „Bévéziers” – „Ajax” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt | M6 |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | 4 stycznia 1932 |
| Wodowanie | 14 października 1935 |
 Marine nationale | |
| Wejście do służby | 4 czerwca 1937 |
| Zatopiony | 5 maja 1942 |
| Los okrętu | podniesiony 1943, złomowany 1946 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość | 92,3 m |
| Szerokość | 8,2 m |
| Zanurzenie | 4,7 m |
| Zanurzenie testowe | 80 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 8000 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe | 7 × 550 mm |
| Załoga | 61 |
Bévéziers (Q179) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 14 października 1935 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, a do służby w Marine nationale wszedł 4 czerwca 1937 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Atlantyku i Oceanie Indyjskim, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 25 września 1940 roku podczas obrony Dakaru „Bévéziers” storpedował brytyjski pancernik HMS „Resolution”. 5 maja 1942 roku okręt został zatopiony w bazie Diégo Suarez przez brytyjskie samoloty z lotniskowców HMS „Illustrious” i HMS „Indomitable”.
Projekt i budowa
„Bévéziers” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1930 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Okręty typu Redoutable miały duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert[4]. „Bévéziers” należał do 3. serii jednostek, które otrzymały silniki Diesla o większej mocy, dzięki czemu osiągały one na powierzchni prędkość 20 węzłów[3][5].
„Bévéziers” zbudowany został w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu (numer stoczniowy Q55)[3][5]. Stępkę okrętu położono 4 stycznia 1932 roku[6][a], a zwodowany został 14 października 1935 roku[5][2].
Dane taktyczno–techniczne
„Bévéziers” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][8][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 8000 KM[5][9][c]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[3][5][e]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][10].
Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[3].
Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[2][5][f].
Służba
„Bévéziers” został przyjęty do służby w Marine nationale 4 czerwca 1937 roku[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q179[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, wchodząc w skład 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście (wraz z siostrzanymi okrętami „Agosta”, „Ouessant” i „Sidi Ferruch”)[11]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. H. Nicolau, a jednostka w Cherbourgu przechodziła remont, który planowo miał trwać do 14 października[11]. 4 października okręt przepłynął z Cherbourga do Brestu, eskortowany przez niszczyciel „Jaguar”[12]. 5 października „Bévéziers” wraz z „Sidi Ferruch” udały się na Martynikę, gdzie dotarły 27 października[13]. 28 lutego 1940 roku „Bévéziers” oraz „Sidi Ferruch” opuściły Antyle i dotarły w połowie marca do Halifaxu w celu eskortowania sojuszniczych konwojów (dołączając do siostrzanych okrętów „Archimède” i „Ajax”, które przybyły z Brestu)[14]. W dniach 7-15 kwietnia okręt podwodny wraz z brytyjskim krążownikiem pomocniczym HMS „Ascania” eskortował w centralnej części Atlantyku konwój HX-33, który 20 kwietnia dopłynął do Liverpoolu[15].
1 czerwca 1940 roku „Bévéziers” wraz z bliźniaczym „Archimède” wypłynął z Brestu do Casablanki w konwoju 47-BF w eskorcie awiza „Élan”, docierając do portu przeznaczenia 5 czerwca[16]. Okręt formalnie nadal wchodził w skład 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych, a jego dowódcą był kmdr ppor. M.J. Lancelot[17]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy. W momencie rozpoczęcia operacji Menace „Bévéziers” przebywał w Dakarze w doku, jednak wziął udział w obronie portu przed atakiem aliantów[18]. 25 września 1940 roku o godzinie 9:00 okręt wykonał skuteczny atak torpedowy na brytyjski pancernik HMS „Resolution”[18]. Z wystrzelonej salwy torped trafiła jedna, uderzając w część dziobową i powodując poważne uszkodzenia, które wyłączyły pancernik z dalszej walki[19][20][g].
W listopadzie 1940 roku „Bévéziers” wraz z bliźniaczym „Monge” stacjonował w Diégo Suarez na Madagaskarze[21]. W momencie desantu Aliantów na Madagaskar okręt (pod dowództwem por. mar. stał na kotwicy w Diégo Suarez[6][22]. Rankiem 5 maja 1942 roku „Bévéziers” został zatopiony podczas nalotu brytyjskiego lotnictwa pokładowego z lotniskowców HMS „Illustrious” i HMS „Indomitable” (na pozycji 12°16′S 49°17′E/-12,266667 49,283333)[6][22]. W kwietniu 1943 roku jednostka została podniesiona i poddana oględzinom, jednak stwierdzono nieopłacalność remontu[6]. Okręt został zezłomowany 26 grudnia 1946 roku[6].
Uwagi
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76 i Gogin 2015 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w 1931 roku.
- ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje wyporność 1379/2060 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
- ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
- ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 84 podaje, że „Resolution” otrzymał szereg trafień torpedami; Kindell 1940e ↓ twierdzi, że na pokładzie nikt nie zginął, natomiast Perepeczko 2014 ↓, s. 332 za J. Piekałkiewiczem: Der Zweite Weltkrieg, Augsburg: 1994, s. 271 podaje, że zginęło 60 i rannych zostało 100 członków załogi pancernika.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
- ↑ a b c d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2015 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d e f g h i j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
- ↑ a b c d e f Helgason 2020 ↓.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
- ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206.
- ↑ a b Kindell 1939a ↓.
- ↑ Kindell 1939c ↓.
- ↑ Kindell 1939b ↓.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Kindell 1940d ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ a b Kindell 1940e ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 332.
- ↑ Pertek 1987 ↓, s. 197.
- ↑ Kindell 1940f ↓.
- ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 341.
Bibliografia
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: FR Bévéziers. Allied Warships. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS SEPTEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th - Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, OCTOBER 1939 (Part 1 of 2) Sunday 1st - Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, MARCH 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Sunday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL 1940 (Part 1 of 4) Monday 1st – Sunday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, SEPTEMBER 1940 (Part 2 of 2) Sunday 15th – Monday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1937. London: Sampson Low, Marston & Co., 1937. (ang.).
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Jerzy Pertek: Od Dunkierki do Dakaru. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1987. ISBN 83-210-0617-5.
| Seria 1 | |
|---|---|
| Seria 2 | |
| Seria 3 |
Media użyte na tej stronie
Sous marin français Ajax, de la classe Redoutable.
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)