Bój pod Pęcicami
| II wojna światowa, powstanie warszawskie | |||
 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Pęcice, na południowy zachód od Warszawy | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | próba ewakuacji powstańców z Ochoty do Lasów Chojnowskich | ||
| Wynik | przebicie się powstańców przez pozycje niemieckie za cenę wysokich strat | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie gminy Michałowice _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Michałowice") | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
Położenie na mapie powiatu pruszkowskiego  | |||
| 52°09′25,32″N 20°50′54,56″E/52,157032 20,848489 | |||
| Historia Polski |
 Ten artykuł jest częścią cyklu: |
Bój pod Pęcicami – walka stoczona 2 sierpnia 1944 przez jednostki wojskowe Armii Krajowej należące do IV obwodu „Ochota” z wojskiem niemieckim w okresie powstania warszawskiego.
Historia
W nocy z 1 na 2 sierpnia większość oddziałów wojskowych obwodu Ochota pod dowództwem ppłk. Mieczysława Sokołowskiego ps. „Grzymała” rozpoczęło wycofywanie się z Ochoty w kierunku Lasów Sękocińskich i Lasów Chojnowskich. 2 sierpnia o godzinie 5.00 zgrupowanie skierowało się z rejonu wsi Reguły przez Pęcice w kierunku lasów. W budynku dworu w Pęcicach stacjonowały oddziały niemieckie. Odległość z Reguł do Pęcic wynosiła ok. 2 km. Warunki terenowe marszu oddziałów powstańczych, z operacyjnego punktu widzenia, były niekorzystne. Należało pokonać ok. 1 km polnej drogi wiodącej stokiem ku Pęcicom, a następnie kolejny odcinek o długości ok. 1 km prowadzący przez groblę wzdłuż szerokiej, miejscami podmokłej, łąki. Nieprzyjaciel miał dogodne warunki do obserwacji i ostrzału zbliżających się polskich oddziałów. W chwili, gdy oddziały powstańcze znajdowały się na grobli, od strony Pęcic pojawiły się samochody z wojskiem niemieckim. Wywiązała się potyczka, której wynik był korzystny dla powstańców[2]. Odgłosy walki zaalarmowały jednak oddziały niemieckie stacjonujące w pęcickim dworze. Do walki włączyły się również posiłki SS, dwa czołgi oraz samolot rozpoznawczy[1]. Dobrze usytuowane i wstrzelane jednostki niemieckie raziły celnym ogniem broni maszynowej kolumnę wojsk powstańczych, która podzieliła się na dwie części: trzy bataliony harcerskie nacierające po lewej stronie drogi i wiążące główne siły nieprzyjaciela oraz główne siły zgrupowania, które pod osłoną natarcia obeszły Pęcice z prawej strony.
Oddziały nacierające bezpośrednio na Pęcice poniosły duże straty w zabitych i wziętych do niewoli. 31 powstańców poległo, liczba rannych była zbliżona[3]. 67 powstańców, w większości rannych, zostało pochwyconych[4]. Siedmiu jeńców polskich oszczędzono na skutek wstawiennictwa jednego z rannych oficerów niemieckich. Pozostałych 60 powstańców, w tym 5 kobiet[5], poddano torturom[4] i rozstrzelano 2 sierpnia 1944 roku około godziny 18[4] w cegielni w Pęcicach.
Z około 500 osób, które zebrały się w okolicach Pęcic, przez zaporę niemiecką przebiło się około 300. Grupa ta dotarła do Lasów Sękocińskich, a następnie do Lasów Chojnowskich. Po przeformowaniu i dozbrojeniu oddziały te ruszyły w nocy z 18 na 19 sierpnia na pomoc walczącej Warszawie[1].
Powstaniec warszawski Wojciech Marcinkiewicz tak wspomina to wydarzenie:
Jak chyba wiadomo, dowódca IV obwodu „Grzymała” z pierwszego na drugiego w nocy, druga trzecia [godzina] w nocy wymaszerowali trasą EKD do Reguł. W Pęcicach nastąpiły walki, gdzie zwłaszcza harcerze zostali wymordowani. Niemcy użyli broni pancernej, bo w Pruszkowie i w Ursusie stacjonowały dwie dywizje: Viking i Hermann Göring . Z Okęcia przyleciał samolot. […] też brał udział w walkach. Ale przede wszystkim to Niemcy stacjonujący właśnie we wsi i w zabudowaniach folwarcznych mieli niesamowitą przewagę ogniową z broni maszynowej […]. Tam zginęło dwóch [powstańców] z mojej sekcji, Zbyszek Urbanek i Franek Napiecek. To z drużyny „OC-100”, którą poprzednio dowodził „Orlik”. Odpowiedzialność za nich spoczywa bezpośrednio na mnie.To był 2 sierpnia. Co się dalej dzieje? „Grzymała” przeszedł przez walki w Pęcicach, przez Walendów do Lasów Chojnowskich. Dostał zrzuty broni i amunicji. Przez Wolice i Wilanów doszedł do Sadyby, na Mokotów. Sam zginął w Wilanowie[6].
Pamięć
W kwietniu 1946 dokonano ekshumacji szczątków 91 poległych i pomordowanych, z których zidentyfikowano na miejscu 51 osób, a w późniejszym okresie – dalsze 21 osób. 19 osób pozostało niezidentyfikowanych. Wszystkie szczątki złożono we wspólnej mogile na terenie parku pęcickiego. Ze składek rodzin poległych i pomordowanych, a także ofiarności społeczeństwa i dotacji Jana Mazurkiewicza „Radosława” wybudowano na mogile pomnik-mauzoleum[7].
Od 1967 roku Oddział Stołeczny PTTK im. A. Janowskiego i Klub PTTK Varsovia organizują Rajd Turystyczno-Krajoznawczy „Po kamienistej drodze” poświęcony pamięci uczestników boju, w trakcie którego m.in. odbywa się apel poległych oraz składanie wieńców na mogile powstańczej[8][9][10]. Od 2004 roku organizowany jest także, w innym terminie, rajd młodzieży szkolnej[11].
Przypisy
- ↑ a b c d Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 6.
- ↑ a b Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 3.
- ↑ a b c Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 4.
- ↑ a b c Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 80.
- ↑ Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 5.
- ↑ Archiwum Historii Mówionej - Wojciech Jarosław Marcinkiewicz, www.1944.pl [dostęp 2020-11-20] (pol.).
- ↑ Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 7–13.
- ↑ Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 15–16.
- ↑ Obchody 71. rocznicy Powstania Warszawskiego w Pęcicach, Wojsko Polskie [dostęp 2016-04-05] (pol.).
- ↑ Dzieje się ... – Aktualności – Samorządowe – Uroczystości 69. rocznicy boju pod – Michałowice, www.michalowice.pl [dostęp 2016-04-05].
- ↑ Pęcice 2010. 44 Rajd „Po kamienistej drodze” (folder rajdowy). s. 22–27.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Flaga Armii Krajowej; symbol na fladze jest złożeniem liter "P" i "W", będących skrótem od "Polska Walcząca" (zob. Znak Polski Walczącej)
.svg)
.svg){kind=icon}
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Tablica informacyjna przed wejściem na teren mauzoleum Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor:
Mapa gminy Michałowice, Polska
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor:
Mapa powiatu pruszkowskiego, Polska
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teren mauzoleum Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944
Autor: Patryk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej z IV Oddziału Ochota, walczących w Powstaniu Warszawskim, poległych 2 sierpnia 1944