Bój w dolinie Hazara

Bój w dolinie Hazara
	Radziecka interwencja w Afganistanie
Czas	30 kwietnia 1984
Miejsce	Pandższer
Terytorium	Afganistan
Wynik	klęska oddziału radzieckiego
Strony konfliktu
ZSRR	mudżahedini
Dowódcy
Aleksandr Koroliow,; Piotr Suman	Ahmad Szah Masud
Siły
220
Straty
57–87 zabitych,; 45–58 rannych	25 zabitych
	Położenie na mapie Afganistanu miejsce bitwy
	35,31389°N 69,63889°E/35,313889 69,638889

Bój w Dolinie Hazara lub zagłada 1. batalionu 682. pułku zmotoryzowanego (ros. trb. Gibiel 1-go batalona 682-go motostriełkowogo połka) – jeden z epizodów walk podczas radzieckiej interwencji w Afganistanie w czasie którego, 30 kwietnia 1984, wykonując zadania operacji „Panczszir-84” radziecki batalion piechoty zmotoryzowanej został zaatakowany i rozbity przez mudżahedinów Szaha Masuda w Dolinie Hazara (Dolina Pandższeru).

Przebieg działań

Mudżahedini Ahmad Szah Masuda

Wiosną 1984 oddziały radziecko-rządowe prowadziły w dolinie Panczsziru największą w historii wojny w Afganistanie operację przeciwko partyzantom Szacha Masuda. Jednym z jej elementów było przeczesywanie bocznych, mniejszych dolin Panczsziru, gdzie wyparci partyzanci szukali schronienia. Pod koniec kwietnia zadanie takie otrzymał w dolinie Hazara 1 batalion 682 pułku zmot. ze 108 dyw. zmot. pod dowództwem kpt. Aleksandra Koroliowa. Kiedy batalion podszedł do wejścia do doliny, otrzymał do d-cy pułku ppłk. Piotra Sumana rozkaz zajęcia w pierwszej kolejności wzgórz po obu stronach doliny, co zaczęła wykonywać 3. kompania batalionu. Wkrótce potem rozkaz ten został anulowany przez d-cę 108 dyw. gen. Wiktora Łogwinowa, który nakazał zajęcie doliny bez zapewnienia osłony z gór. Ppłk. Suman zakwestionował ten rozkaz, za co natychmiast został przez generała pozbawiony dowodzenia nad batalionem. W zamian d-ca dywizji obiecał Koroliewowi pełne wsparcie i osłonę Mi-24.

Rankiem 30 kwietnia o godz. 10.00 niepełny batalion (1 i 2 kompania – 220 ludzi) dwiema kolumnami po obu stronach rzeki Hazary rozpoczął marsz w głąb doliny. Nie posiadał osłony od strony gór ani z powietrza, ponieważ obiecane przez gen. Łogwinowa śmigłowce z niewiadomych przyczyn nie dotarły. Po przeczesaniu pierwszego kiszłaku (Meliwa), około południa oddział wyszedł na nieduży płaskowyż, gdzie dostał się w huraganowy ogień z broni strzeleckiej i moździerzy. Zajmujący dogodne pozycje na wzgórzach mudżahedini, prowadząc z trzech stron ogień krzyżowy, zaczęli zadawać Rosjanom dotkliwe straty. Dowódca batalionu idący na przedzie kolumny poległ w pierwszych minutach walki. Ogień snajperów szybko unieszkodliwił też większość oficerów (w sumie poległo ich 12). Po dwóch godzinach śmigłowce w końcu przybyły, jednak ostrzelane przez mudżahedinów z broni wielkokalibrowej – odleciały. Pojawiała się też para Su-25, jednak ich nalot nie uczynił większych szkód atakującym, którzy skryli się w licznych niedużych jaskiniach i skalnych szczelinach. Pod koniec dnia, kiedy mudżahedini wobec zapadających ciemności przerwali ostrzał i zaczęli się wycofywać, batalion w pełni utracił zdolność bojową. Jego ewakuacja zajęła kilka następnych dni. Około 25 żołnierzom udało się samodzielnie wydostać z doliny.

Idący z przodu radiotelegrafiści: kierujący ogniem artylerii (Sasza Babicz) i kierujący ogniem lotnictwa padli martwi, rażeni kulami. Ja również oberwałem, ranili mnie w obie nogi. Upadłem i zacząłem wykopywać duży kamień. Skąd miałem na to siły? Myślałem, że wszyscy zginiemy. Skuliłem się za tym kamieniem i kule zaczęły trafiać w niego, powodując odpryski. [...] Dowódca batalionu został ranny od razu. Upadł, ale ciągle dowodził batalionem. Widziałem jak łącznościowcy podbiegali do niego. Wzywał dowódcę puku i meldował, że batalion wpadł w zasadzkę i walczy. [...] Trafiła mnie trzecia kula, zaryłem nosem w ziemię i na jakiś czas straciłem przytomność. Nie wiem, ile tak przeleżałem, ale kiedy odzyskałem świadomość i zacząłem wołać dowódcę batalionu, szef łączności krzyknął, że nie żyje.

z-ca d-cy batalionu, kpt. S. Griadunow^[1]

Do naszych chłopaków celnie strzelali snajperzy. A do nastania nocy mudżahedini i jacyś ludzie o europejskim wyglądzie, ubrani w sportowe dresy, zeszli do nas i zaczęli obrzucać granatami. Zbierali broń, dobijali rannych. Byłem ranny w nogę, ale mnie nie zauważyli – odeszli w góry...

szer. A. Poplietanyj^[2]

Po bitwie

Bój Dolinie Hazara przyniósł największe straty radzieckiego pododdziału w historii radzieckiej interwencji w Afganistanie poniesione w ciągu jednego dnia. Według różnych ocen było to od 57 do 87 zabitych (w tym d-ca batalionu kpt. Koroliow, który pomimo zranienia do końca dowodził swoimi żołnierzami) i 45–58 rannych^[3]^[1]. Stąd często nazywany jest „czarnym dniem” Armii Radzieckiej w Afganistanie.

D-ca 682 pułku, pomimo że był przeciwny skierowaniu pozbawionego osłony batalionu w głąb doliny, został postawiony przed sądem wojskowym, zdegradowany i przeniesiony na Białoruś, gdzie mieszka do dziś w Homlu^[4]. Gen. Łogwinow został usunięty ze stanowiska d-cy dywizji. Według relacji jednego z oficerów wiedział, na jakie ryzyko naraża batalion, posyłając go w głąb doliny bez ubezpieczenia. Chciał jednak zyskać na czasie i wykonać zadanie w wyznaczonym przez dowództwo terminie^[1].

Od 2007 roku, corocznie 30 kwietnia w Bałabanowie (obw. kałuski) na grobie poległego d-cy batalionu kpt. Koroliowa zbierają się ocaleli żołnierze batalionu i rodziny poległych na nieformalnym zjeździe weteranów^[2].

Straty

Lista poległych żołnierzy radzieckich (niepełna):

oficerowie i chorążowie

kpt. Koroliow Aleksandr
p.por. Aljabin Roman
p.por. Bugara Wiaczesław
p.por. Duda Igor
p.por. Gajworonski Wiktor
p.por. Iljaszenko Wiktor
kpt. Kirsanow Aleksandr
kpt. Kurdjuk Siergiej
p.por. Kutyriew Konstantin
chor. Moroz Nikołaj
chor. Siwokobylienko Władimir
kpt. Szczedrigin Wsiewołod
p.por. Szynkarienko Aleksandr

podoficerowie i szeregowi

szer. Ałłaszow Zakir
kpr. Annagieldyjew Achmat
szer. Babicz Aleksandr
kpr. Bajkieiżeiew Matichaj
kpr. Chabibullin Iłgasz
szer. Chałchużajew Bachtijar
szer. Cyganiuk Walierij
szer. Dragancza Wasilij
szer. Dudkin Wiktor
szer. Gantimurow Siergiej
szer. Gorobiec Jurij
szer. Gynku Witalij
szer. Fiszelzon Alieksiej
kpr. Hetz Dmitrij
szer. Ibrahimow Israił
szer. Jesienbajew Żangeldy
szer. Junusow Bahtier
szer. Jusupow Junusali
szer. Kachidze Tengiz
sierż. Korzik Aleksandr
szer. Kraguliec Siergiej
szer. Łaziebnyj Nikołaj
sierż. Michajłow Władimir
sierż. Miczuda Wiktor
szer. Możow Siergiej
szer. Nurmatow Murzaił
szer. Ostapienko Oleg
sierż. Prokopiew Oleg
szer. Rażabow Sułtanbaj
szer. Rizmont Walierij
szer. Sadowoj Władimir
szer. Sapiego Fiodor
kpr. Swita Oleg
kpr. Sowdierow Behmuhammad
szer. Szapował Oleg
szer. Szewczenko Władimir
sierż. Tabakar Aleksandr
szer. Tabaszewski Władimir
kpr. Tasztiemirow Szawkat
szer. Udalcow Nikołaj
szer. Wiszniewski Aleksandr

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Liachowski...
↑ ^a ^b Orbatowa...
↑ AndrzejA. Kowalczyk AndrzejA., Afganistan 79–89, Warszawa: Altair, 1994, s. 27, ISBN 83-86217-03-0, OCLC 802005573 .
↑ Aleksandr Słabkow: Tragiedija odnogo bataliona (ros.). W: Wiesti niedieli [on-line]. 15.02.2009. [dostęp 2010-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 lutego 2009)].

Bibliografia

Tatjana Orbatowa. Prawda o „Koroliewskom batalionie”. „Komsomolskaja Prawda. Ukraina”, 18 kwietnia 2007. Kijów (ros.). [dostęp 2010-01-27].

Aleksandr Liachowski: Tragiedija 1-go bataliona 682-go motostriełkowogo połka w Pandżirie (ros.). W: Art of War [on-line]. [dostęp 2010-01-28].

Linki zewnętrzne

(ros.) „Koroliewskij batalion” – film dokumentalny Aleksandra Jełagina

[autonazwa2-1] Liachowski...

[autonazwa1-2] Orbatowa...

[3] AndrzejA. Kowalczyk AndrzejA., Afganistan 79–89, Warszawa: Altair, 1994, s. 27, ISBN 83-86217-03-0, OCLC 802005573 .

[4] Aleksandr Słabkow: Tragiedija odnogo bataliona (ros.). W: Wiesti niedieli [on-line]. 15.02.2009. [dostęp 2010-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 lutego 2009)].

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne