Bączek nowozelandzki
| Ixobrychus novaezelandiae[1] | |||
| (Purdie, 1871) | |||
_(14564877787).jpg) Ilustracja z 1873 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | Ixobrychus | ||
| Gatunek | bączek nowozelandzki | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Bączek nowozelandzki[3] (Ixobrychus novaezelandiae; maor. kaoriki[4]) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny czaplowatych (Ardeidae). Występował na obu głównych wyspach Nowej Zelandii. W 2001 opisano również szczątki subfosylne z Wysp Chatham. Wymarł przed XX wiekiem z nieznanych przyczyn.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Alexander Callender Purdie na łamach Transactions and proceedings of the New Zealand Institute. Holotyp odłowiono w okolicy jeziora Wakatipu na nowozelandzkiej Wyspie Południowej. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Ardeola Novæ Zelandiæ[5]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza bączka nowozelandzkiego w rodzaju Ixobrychus pod nazwą I. novaezelandiae[6]. Spreparowane okazy przechowywane są w zbiorach w Wellington i Tring[7]. Dwa znane okazy mogą pochodzić z Wyspy Północnej, nie jest znane miejsce ich przechowywania i nie można ustalić z pewnością ich pochodzenia. Wiadomo o 13 okazach, które miały pochodzić z Wyspy Południowej, z czego lokalizacja części z nich jest nieznana[8].
Morfologia
Długość ciała wynosiła około 36 cm[7]. Wymiary holotypu (oryginalne podane w calach, z dokładnością do 0,25 cala ≈ 6 mm): długość dzioba (od końcówki do kącika) 7 cm, długość skrzydła 15 cm[5]. Upierzenie po bokach głowy, szyi i w górnej części piersi było rude, jaskrawe. Spód ciała biały, podobnie jak brew i gardło. Wierzch głowy i tył szyi czarne. Grzbiet, kuper i sterówki czarne. Pokrywy skrzydłowe płowe, lotki II rzędu białe, lotki I rzędu czarne. Dziób żółtopomarańczowy, nogi żółtawe[7].
Zasięg, ekologia i zachowanie
Dwa okazy odłowione na Wyspie Północnej miały pochodzić z Tauranga i Wanganui. Znane są również subfosylne szczątki odkryte na tej wyspie, odkryte m.in. w okolicy jeziora Poukawa. Okazy na Wyspie Południowej zostały pozyskane w okolicy jezior Kaniere i Akatipu oraz w dystrykcie Westland. Szczątki subfosylne datowane na holocen odkryto także na Wyspach Chatham, co prawdopodobnie wskazuje na niegdysiejsze istnienie tam populacji bączków nowozelandzkich[8]. Najprawdopodobniej ptaki te zamieszkiwały słodkowodne mokradła[9]. Pewnych informacji o zwyczajach bączków nowozelandzkich dostarczył Bullerowi Docherty. Obserwował je w słonych nadbrzeżnych lagunach. Żywiły się małymi rybami lub nasionami nadbrzeżnych roślin, prowadziły samotniczy tryb życia. Jedno jajo, wydobyte z zabitego ptaka, miało być duże. Ptaki gniazdowały na ziemi w zaciemnionych miejscach. Docherty nie miał okazji usłyszeć ich głosu[7]. Jeden ptak obserwowany w niewoli miał podczas spoczynku trzymać głowę wciągniętą, spoczywającą między skrzydłami, zaś zaalarmowany lub podekscytowany wyciągał się w górę. Zaniepokojony obecnością kota miał z siebie wydobyć osobliwe pstrykające zawołanie. W innych sytuacjach zdenerwowania odzywał się głosem podobnym do głosu zimorodków, ale nie tak głośnym[7].
Status
IUCN uznaje bączka nowozelandzkiego za gatunek wymarły (EX, Extinct)[9]. Pierwszy okaz pozyskano w 1836 w Tauranga; mógł być to zabłąkany ptak. W marcu 1868 dwa okazy odłowiono w okolicy rzeki Kanieri w Westland. Holotyp pochodził sprzed 9 sierpnia 1870[7]. Przyczyny wymarcia nie są znane. Większość wymarłych nowozelandzkich ptaków padła ofiarą wprowadzonych drapieżników i nadmiernego odłowu[9]. Buller obserwował jednego osobnika w niewoli w maju 1871, miał być stosunkowo oswojony[7].
Przypisy
- ↑ Ixobrychus novaezelandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Ixobrychus novaezelandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (Wersja: 2020-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-21].
- ↑ New Zealand plant and vertebrate species known to be extinct. [w:] Tennyson, Alan, and Paul Martinson. Extinct birds of New Zealand [on-line]. Wellington: Te Papa Press, 2006. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ a b A. C. Purdie. On a (supposed) New Species of Bittern, from the Lake District. „Transactions and proceedings of the New Zealand Institute”. 3, s. 99, 1870.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 70–71. ISBN 978-1-4081-5862-3.
- ↑ a b Gill B.J.; Bell, B.D.; Chambers, G.K.; Medway, D.G.; Palma, R.L.; Scofield, R.P.; Tennyson, A.J.D.; Worthy, T.H.: Checklist of the birds of New Zealand, Norfolk and Macquarie Islands, and the Ross Dependency, Antarctica. Wyd. 4. Wellington: Te Papa Press & Ornithological Society of New Zealand, 2010.
- ↑ a b c New Zealand Little Bittern Ixobrychus novaezelandiae. BirdLife International. [dostęp 2017-05-03].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions
Ardetta maculata syn. Ixobrychus novaezelandiae
Identifier: transactionsproc61873newz (find matches)
Title: Transactions and proceedings of the New Zealand Institute
Year: 1868 (1860s)
Authors: New Zealand Institute (Wellington, N.Z
Subjects: Science Birds
Publisher: Wellington : J. Hughes, Printer
Contributing Library: Smithsonian Libraries
Digitizing Sponsor: Biodiversity Heritage Library
View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.
Text Appearing Before Image:
ch tawny buff, shading into chestnut onthe secondary coverts and towards the flexure. Remarks.—Mr. Gould, in his account of this species in Australia, statesthat the sexes differ considerably from each other, the female being mottledand of a smaller size than the male; and he gives the following description ofthe former :— Head and back chestmit; wing-coverts very deep tawny,passing into chestnut on the tips of the coverts and secondaries; primariesgrey, tipped with brown ; tail black ; sides of the neck pale chestnut; frontof the throat and the under surface white, with a stiipe of tawny down themiddle, and a small streak of brown in the centre of each feather, the brownhue predominating and forming a conspicuous mark down the throat. Nospecimen has yet been obtained in New Zealand answering to the aboveaccount. The young bird, from which I have taken my description, exhibitsone or two new feathers among the wing-coverts, marked as in the adult with TRANS NZIIiSlTUTE.VOLVI.PlZZI.
Text Appearing After Image:
Adult mcole-. % ARDETTA MACULATA, Younff male.. BuLLER.—On Platyceicus unicolor. 121 a broad central streak of blackish brown, thus indicating a transition to themoie variegated plumage ; and Dr. Garland, who dissected the specimen,informs me that it proved to be a male. There is no specimen of Ardetta maculata in the British Museum ; andMr. Gould informs me that his only examples of the bird were sent with therest of his Australian collection to America many years ago. I have not,therefore, had any opportvmity of investigating the subject further in thiscountry. Art. XXYII.—Note on Platycercus unicolor in the British Museum.By Walter L. Buller, D.Sc, F.L.S., etc. (With Illustrations.)(Received hy the Wellington Philosophical Society, March, 1874.)*On my first visit, in company with the late Mr, G. R. Gray, to the finecollection of Parrakeets in the galleries of the British Museum, a mountedspecimen standing on the same shelf with Platycercus novce-zealandice andP. auriceps immedi
Note About Images