Błędne koło (obraz Jacka Malczewskiego)

Błędne koło
Ilustracja
Autor

Jacek Malczewski

Data powstania

18951897

Medium

olej na płótnie

Wymiary

174 × 240 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Muzeum Narodowe w Poznaniu

Błędne koło – obraz olejny polskiego symbolisty, Jacka Malczewskiego. Jest uznawany za jedno z jego najwybitniejszych dzieł i jest zazwyczaj interpretowany jako alegoria roli artysty[1]. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu[2].

Opis i analiza

Obraz przedstawia fantastyczną wizję postaci ludzkich dynamicznie wirujących nad ziemią. Artysta przedstawił samego siebie jako chłopca siedzącego na drabinie pośrodku koła z zamyślonym wyrazem twarzy i pędzlem w ręce. Jest otoczony przez nagie ciała bachantek; ludzi młodych i starych, którzy personifikują uczucia i wyobrażenia młodego twórcy. Paradoksalnie, wydają się oni zarówno rzeczywiści ze względu na iluzoryczny sposób przedstawienia, jak i nierealni, przez abstrakcyjną przestrzeń, którą zajmują na obrazie. Lewa, lepiej oświetlona część obrazu może symbolizować zmysłową ekstazę, a prawa, ciemniejsza - lęki i niepokoje artysty. Według Ireny Kossowskiej ten wewnętrzny dualizm kreatywności artysty pokazuje witalność ludzkich instynktów i tragedię ludzkiego losu jednocześnie. Jednocześnie warto uwzględnić, że dualizm jest istotnym tematem w wielu dziełach Malczewskiego - chociażby w "Hamlecie polskim", w którym używa nawet podobnego podziału kolorystycznego.

Stanisław Ignacy Witkiewicz skomentował obraz, mówiąc, że artysta i sztuka odgrywają ważną kognitywną rolę; artyści mogą dostrzec ludzką duszę poprzez pozbycie się zwykłych sposobów myślenia i poprzez bezpośredni kontakt z wszechświatem[3].

Przypisy

  1. O symbolice trzech obrazów Jacka Malczewskiego, Niezła sztuka, 14 lipca 2015 [dostęp 2022-04-30] (pol.).
  2. Baśniowość i realizm w twórczości Jacka Malczewskiego - Zintegrowana Platforma Edukacyjna, zpe.gov.pl [dostęp 2022-04-30].
  3. Błędne koło | iSztuka, www.isztuka.edu.pl [dostęp 2022-04-30].

Media użyte na tej stronie