Błędy logiczno-językowe
Błędy logiczno-językowe – inaczej błędy w słownym wypowiadaniu myśli. Dadzą się podzielić na trzy grupy: błędy znaczeniowe, błędy w argumentacji i błędy polegające na naruszeniu reguły ekonomii wypowiadania się.
Błędy znaczeniowe
Błędy znaczeniowe przejawiają się głównie pod postaciami wypowiedzi: nieinformujących, wieloznacznych, mylących znaczenia, o chwiejnym znaczeniu.
Istnieją dwie podstawowe przyczyny błędów znaczeniowych:
- wadliwie określone na gruncie danego języka funkcje znakowe wyrażeń;
- użycie wyrażeń niezgodne z ustalonymi dla nich funkcjami znakowymi (przypisanie im znaczeń innych niż powszechnie przyjęte).
Podstawowe odmiany błędów znaczeniowych to:
- wypowiedzi nieinformujące,
- wypowiedzi wieloznaczne,
- wypowiedzi mylące znaczenia,
- wypowiedzi o chwiejnym znaczeniu.
Błędy w argumentacji
Klasę błędów popełnianych (świadomie lub nie) w trakcie procesu dyskusji, mając na celu przekonanie do swej racji, nazywa się błędami w argumentacji. Podzielić je można następująco: na popełniane świadomie, czyli na sofizmaty i na popełniane nieświadomie, będące wynikiem niestaranności w formułowaniu myśli lub niewiedzy.
Przykłady argumentacji nierzeczowych:
- argumentum ad auditorem
- argumentum ad baculum
- argumentum ad consequentiam
- argumentum ad hominem
- argumentum ad ignorantiam
- argumentum ad misericordiam
- argumentum ad numerum
- argumentum ad personam
- argumentum ad populum
- argumentum ad traditionem
- argumentum ad vanitatem
- argumentum ad verecundiam
Błędy popełniane nieświadomie w procesie argumentacji:
- ignoratio elenchi (niezrozumienie przeciwnika)
- petitio principii (błąd niedostatecznego uzasadnienia)
- circulus vitiosus (błędne koło)
- fallacia accidentis (błąd uwydatniania przypadkowego szczegółu)
- błąd fałszywego założenia
Błędy polegające na pogwałceniu reguły ekonomii wypowiadania się
Błędy tego rodzaju poważnie utrudniają przekazywanie informacji i obniżają estetykę wypowiedzi.
Za pomocą następujących trzech punktów sformułować można regułę ekonomii wypowiadania myśli:
- należy wypowiadać się tylko w tym przypadku, kiedy się ma do przekazania wartościowe informacje
- należy podawać w zasadzie tylko takie informacje, których znajomości u odbiorcy nie ma się prawa zakładać
- należy używać tyle i tylko tyle słów, ile potrzeba dla jednoznacznego i jasnego przekazu informacji.
Przykłady:
Zobacz też
Bibliografia
- Tadeusz Kwiatkowski: Logika ogólna. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
- Narcyz Łubnicki: Nauka poprawnego myślenia. „Biblioteka Problemów”, PWN, Warszawa 1963.
- Witold Marciszewski (red.): Mała encyklopedia logiki. Ossolineum, 1988.
Linki zewnętrzne
- Błędy logiczno-językowe. math.uni.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-11)].