Błogosławiona Bronisława
dziewica, zakonnica, ksieni, mistyczka | |
Obraz Widzenie bł. Bronisławy (1849, mal. Wojciech Eljasz-Radzikowski) pochodzący z bocznego ołtarza kościoła św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie | |
Data urodzenia | ok. 1200–1203 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce pochówku | |
Ksieni klasztoru sióstr norbertanek w Krakowie | |
Okres sprawowania | przed 1241 – przed 1252[1] |
Wyznanie | |
Kościół | |
Inkardynacja | Zgromadzenie Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów (norbertanki) |
Śluby zakonne | data nieznana |
Strona internetowa |
Beatyfikacja | 23 sierpnia 1839 |
---|---|
Wspomnienie | |
Atrybuty | |
Patronka | Królestwa Polskiego, |
Szczególne miejsca kultu | Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie, |
Błogosławiona Bronisława (określana również jako Bronisława Odrowążówna[2][3]; ur. ok. 1200–1203, zm. 29 sierpnia 1259[a] w Krakowie na górze św. Bronisławy) – polska zakonnica w Zgromadzeniu Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów (norbertanek), dziewica, mistyczka[5], ksieni klasztoru norbertanek w Krakowie oraz błogosławiona Kościoła katolickiego[6], według tradycji pochodząca z rodu Odrowążów[7][8][9][10].
Źródła historyczne
Pierwsza źródłowa informacja o bł. Bronisławie pochodzi z życiorysu św. Jacka OP, który napisał Stanisław z Krakowa, lektor krakowskiego klasztoru dominikanów, w połowie XIV wieku, na potrzeby procesu kanonizacyjnego św. Jacka OP, a znajdujący się w zbiorach Biblioteki Watykańskiej[4] (łac. De vita et miraculis sancti Jacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum praedicatorum auctore Stanislao Lectore Cracoviensi eiusdem ordinis). Drugą źródłowo potwierdzoną informacją o bł. Bronisławie jest zapis w (łac. Liber mortuorum monasterii Sancti Vincentii Ordinis Praemonstratensis) wydaną w 1887 i powtórnie – w nowym opracowaniu – w 1971 jako nekrolog norbertanów wrocławskiego opactwa św. Wincentego, spisany w latach 1253–1289[4][11]. Do naszych czasów nie dochowały się natomiast zapisy klasztorne o niej, gdyż pożar z 18 maja 1528 pochłonął kościół i klasztor sióstr norbertanek[12]. Zniszczeniu uległy wtedy wszystkie księgi, nadania, archiwum i biblioteka[12]. Pamięć o bł. Bronisławie została ponadto utrwalona we wspomnieniach pisarzy średniowiecznych, m.in. Albertusa Leandera (1517), Macieja Miechowity (1521), Mateusza Valerianusa (1537) czy Seweryna z Krakowa (1594)[12].
Życiorys
Według tradycji z czasów nowożytnych[9] Bronisława miała pochodzić z rodu Odrowążów[7][8][9], co powtarzane jest w wielu popularnych publikacjach opisujących jej życiorys[13][14][15]. Jej dziadkiem miał być Paweł Odrowąż, który miał córkę Gertrudę przyszłą ksienię klasztoru norbertanek w Ibramowicach[15][14] oraz czterech synów: Eustachego; Iwona, późniejszego biskupa krakowskiego; Miłosława i Iwana[13][14]. Eustachy wraz z żoną Beatą był dziedzicem Kamienia Śląskiego, a ojcem św. Jacka[13]. Krewnym jej miał być również dominikanin Czesław Odrowąż, późniejszy błogosławiony[13]. Ze źródeł wynika natomiast, że Bronisława pochodziła ze szlacheckiego rodu[4]. Jednak tradycję o pochodzeniu Bronisławy z Odrowążów w historiografii uznaje się za niepotwierdzoną w źródłach[16], a badacze rodu Odrowążów uznali, że tradycja ta powstała w wyniku błędnej ich interpretacji i Bronisława nie pochodziła z tego rodu[9][17][10].
Data urodzin Bronisławy nie jest znana – prawdopodobnie miało to miejsce w okresie szacowanym na lata pomiędzy 1200–1203[4]. Według tradycji hagiograficznej miała się urodzić na Górnym Śląsku w Kamieniu Śląskim[1] i była najstarszą córką Miłosława (zwanego również Stanisławem) i Anny z domu Gryf, wnuczki Jaksy z Miechowa[13][18], oraz siostrą Szczęsława i Mikuły[13] lub córką Eustachego i siostrą św. Jacka[14][19]. W dzieciństwie oraz młodości otrzymała staranne wychowanie, pielęgnowane przez jej matkę (podstawowe prace domowe, umiejętność pisania i czytania, ziołolecznictwo, ogrodnictwo, dobre obyczaje i wiedza ogólna)[13]. Warto dodać, że na ówczesnych dworach czy zamkach książęcych była kaplica, gdzie zbierano się na wspólną modlitwę, u boku zazwyczaj kapelana rodzinnego[13]. Można więc przypuszczać, że wychowywana była również poprzez pielęgnowanie kultu i wiedzy religijnej[13]. Nieznane są bliższe okoliczności i warunki w jakich spędziła lata młodości, natomiast wiadomo, że mając 16 lat wstąpiła do klasztoru sióstr norbertanek na Zwierzyńcu, wybierając w ten sposób drogę życia konsekrowanego[13].
Na podstawie zachowanych konstytucji zakonnych z 1340 można określić porządek dnia w klasztorze, a tym samym przypuszczalny tryb jej życia klasztornego[20]. Dzień rozpoczynano odmawianiem siedmiu psalmów pokutnych[20]. Cały brewiarz odmawiano na stojąco, jako wyraz pokuty[20]. Poza tym wiele czasu spędzano na inne modlitwy w różnych intencjach[20]. Szczególną czcią otaczano Matkę Bożą[20]. Cele były nieogrzewane[20]. Obowiązywały liczne praktyki postne oraz pokutne[20]. W czasie posiłków w refektarzu odbywało się m.in. czytanie lektury duchowej[21]. Biografowie jej życia stwierdzili, że zaprowadziła ona w klasztorze – z polecenia św. Jacka – praktykę codziennego odmawiania różańca świętego[21]. Cechowało ją ponadto umiłowanie modlitwy indywidualnej, szczególnie do Męki Pańskiej[21]. Chętnie też udzielała pomocy potrzebującym i cierpiącym wskutek najazdu Tatarów[21].
Nieznana jest dokładna data złożenia przez nią ślubów zakonnych, nastąpiło to najpóźniej w 1217[5]. Wiadomo jest natomiast, że po przejściu Tatarów i spaleniu przez nich klasztoru w 1241, była ona wówczas – według przekazanej tradycji – już przełożoną (ksieni) tego klasztoru[21]. Podczas tego najazdu siostry w obawie o swoje życie zmuszone były do opuszczenia klasztoru i udania się do kryjówek w skałach pobliskich lasów, które odtąd noszą nazwę Skał Panieńskich[22]. W tych trudnych czasach nawiązała ona kontakt z Odrowążami, którzy pomogli jej odbudować zniszczony kościół oraz klasztor[21]. Z przekazów źródłowych wiadomo, że pomogła jej wówczas Przybysława, żona Jakuba Odrowąża (ówczesnego właściciela dóbr w Kamieniu Śląskim)[21]. Po odbudowie kościoła i klasztoru, Bronisława przestała być przełożoną, bowiem w 1252 ksienią była już siostra Wiseniega[1].
W najtrudniejszych chwilach udawała się na Górę św. Bronisławy, gdzie oddawała się modlitwie i medytacji[23]. Tam również miała widzenie Chrystusa, który w mistycznym widzeniu stwierdził[23]:
Bronisławo, krzyż Mój jest twoim, lecz i chwała Moja twoją będzie.
Na dwa lata przed śmiercią miała następne szczególne widzenie duchowe, w którym dowiedziała się o śmierci św. Jacka[21]. Podała ona wówczas siostrom treść tego widzenia[12]. Będąc zatopioną w modlitwie ujrzała nad dominikańskim kościołem Świętej Trójcy w Krakowie wielką jasność i postępujący orszak Matki Bożej prowadzącej św. Jacka[21]. Po skierowanym pytaniu do Maryi otrzymała od niej następującą odpowiedź[12]:
Bronisławo, córko moja, jestem matką miłosierdzia, a ten którego widzisz, to brat twój Jacek, którego do wiecznej chwały prowadzę.
Zmarła 29 sierpnia 1259 na wzgórzu Sikornika podczas modlitwy[24][b], nazwanym później górą św. Bronisławy i tam została początkowo pochowana, ponieważ kościół i klasztor nie był jeszcze w pełni odbudowany po zniszczeniach tatarskich[12].
Publikacje
- Bł. Bronisława (staraniem Karoliny Kuczewskiej): Cześć Boga w błogosławionej Bronisławie zakonnicy świętego Norberta, klasztoru Zwierzynieckiego przy Krakowie profesce, dla wygody pobożnych i pomnożenia chwały Pana Boga. Wyd. 4. Kraków: Stanisław Gieszkowski, 1861. OCLC 831358640.
Relikwie
Po zakończeniu odbudowy kościoła i klasztoru ciało bł. Bronisławy zostało przeniesione i umieszczone we wschodniej ścianie kościoła, a następnie miejsce to zamurowano, z uwagi na ewentualność kolejnych niszczycielskich najazdów[25]. Na początku XVII wieku (14 października 1604), kiedy z polecenia ksieni klasztoru s. Doroty Kątskiej powiększono kościół natrafiono na jej zamurowaną trumienkę, a następnie powtórnie ją ukryto w kościelnych murach[26]. W 1656 kościół ten został ograbiony przez wojska szwedzkie podczas ich najazdu[26]. Następnie w 1782 ksieni s. Magdalena Otfinowska odnalazła ukrytą, dębową trumienkę za ołtarzem św. Jacka w prezbiterium[26]. Ówczesny proboszcz ks. Wacław Tworkowski po uzyskaniu zgody władz kościelnych wyjął jej kości oraz przełożył je do nowej cynowej trumienki i umieścił ją w murze kościoła przy ołtarzu św. Anny[26]. W 1840, w związku z jej beatyfikacją otwarto grób, wydobyto dwie trumienki – dębową i cynową, które później przekazano do archiwum klasztornego[11]. Wyjęto z nich jej relikwie i przełożono do nowej trumny fundacji ksieni s. Ewy Stobieckiej, wykonanej z brązu przez artystę Henryka Kossowskiego, zwieńczonej koroną z orłem i herbem Odrowąż oraz medalem papieża Grzegorza XVI, która jest wyeksponowana przy bocznym ołtarzu poświęconym bł. Bronisławie[27].
Można dodać, że 29 sierpnia 2003 dokonano uroczystego wprowadzenia części jej relikwii do Sanktuarium św. Jacka w Legnicy[28]. Następnie 31 sierpnia 2014 część jej relikwii została wprowadzona również do kościoła Wszystkich Świętych w Brzezinach[29].
Kult
W 1600 ukazał się Katalog świętych i błogosławionych Męczenników, Wyznawców, Panien i Pań Korony Polskiey y Miasta Krakowa, w którym wpisano imiona 70 osób i podano daty ich śmierci[4]. Na 59. miejscu umieszczona jest „Błogosławiona Bronisława Zakonu Premonstrateńskiego za Zwierzencu 1259”[4]. Katalog ten potwierdził Mistrz Pałacu Apostolskiego G. M. Guanzelli w Rzymie[4]. W 1604 wpisano jej imię z tytułem błogosławionej w Poczet Patronów Królestwa Polskiego, na przedstawieniu graficznym z obrazem Orła Białego[4]. W 1650 umieszczono wezwanie Bronisławy (z tytułem beata), w litanii błogosławionych całego zakonu norbertańskiego[4].
Początkowo jej kult koncentrował się na górze św. Bronisławy, gdzie według tradycji zmarła oraz gdzie była pierwotnie pochowana[30]. Informacje z przełomu XVII i XVIII wieku mówią, że na górze tej w miejscu, gdzie znajdowała się jej pustelnia, postawiono krzyż, do którego pielgrzymowano[30]. Do krzyża tego pielgrzymowała m.in.w dniu 3 września 1683 królowa Maria Kazimiera d’Arquien zwana (Marysieńką) z synem królewiczem Aleksandrem[31]. W 1702 w miejscu tym norbertanin, proboszcz ks. Herman Suchodębski wybudował kaplicę pw. bł. Bronisławy[32] oraz umieścił w niej półkolisty obraz z jej podobizną i wystawił księgę pamiątkową dla pielgrzymów[30]. W 1759 ówczesna ksieni s. Petronela Poniatowska, kaplicę tą znacznie powiększyła, która następnie została poświęcona 23 września 1759[33]. Kaplicę tą odwiedził m.in. 23 czerwca 1787 król Polski Stanisław August Poniatowski[31].
W 1786 ułożono hymn, litanię i modlitwy ku jej czci, a w 1789 ukazał się drukiem jej pierwszy żywot napisany przez o. Wawrzyńca Teleszyńskiego OP[22].
Modlitwy do błogosławionej Bronisławy są odmawiane przed jej ołtarzem i relikwiami w klasztorze sióstr norbertanek w każdy wtorek, o godz. 19:00, po wcześniejszym odprawieniu mszy świętej i odmówieniu litanii ku jej czci[34][31]. Ponadto odmawiana jest nieustająca nowenna z licznym udziałem księży i wiernych, w czasie której oddawana jest jej cześć oraz dołączane są prośby i podziękowania wiernych[4].
W Ameryce istnieją kościoły pod jej wezwaniem, budowane są kaplice i kapliczki jej poświęcone[4]. W wielu kościołach znajdują się obrazy z jej podobizną (m.in. takich malarzy jak: Wojciech Eljasz-Radzikowski, Józef Kaczmarczyk, Kasper Pochwalski czy Piotr Stachiewicz[5]), witraże i rzeźby[4].
W ikonografii bł. Bronisława jest przedstawiana w białym habicie, czasami klęcząca przed Chrystusem trzymającym krzyż lub przed Trójcą Przenajświętszą[22]. Jej atrybutem jest lilia lub krzyż[22].
Proces beatyfikacji
W 1838 po ustaniu epidemii cholery w Krakowie, co przypisywano modlitwom wstawienniczym ku s. Bronisławie, ówczesna ksieni klasztoru s. Ewa Stobiecka poczyniła starania w celu wyniesienia jej na ołtarze[35]. Zwróciła się ona wtedy do ks. kanonika Józefa Pawłowskiego z kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie o zajęcie się tą sprawą, a ten z kolei zwrócił się do biskupa krakowskiego Karola Skórkowskiego, przebywającego wówczas na wygnaniu w Opawie i do sufragana krakowskiego Franciszka Zglenickiego[35]. Następnie ks. Pawłowski już jako postulator udał się do Rzymu, gdzie zdał sprawę papieżowi Grzegorzowi XVI[35][31]. Następnie sprawą zajęli się dominikanin o. Gwalbert Leszczyński OP i franciszkanin o. Franciszek Czekan OFMConv., którzy poczynili starania w celu zbadania jej kultu[36]. Po skompletowaniu dokumentacji i przesłuchaniu wielu osób, które zaświadczyły o jej odwiecznym kulcie, akta te przesłano do Rzymu w celu dalszego postępowania[36]. Na podstawie tej dokumentacji znany rzymski adwokat Francisco Bartoleschi opracował tzw. Positio z prośbą do papieża o zatwierdzenie jej kultu[36]. Na spotkaniu Kongregacji ds. Obrzędów 3 sierpnia 1839 zaaprobowano ten kult i przekazano sprawę 23 sierpnia tegoż roku do akceptacji papieżowi Grzegorzowi XVI, który wyraził zgodę, a tym samym ogłosił ją błogosławioną[36].
Główne uroczystości jej beatyfikacji odbyły się 2 września 1840 w Krakowie[37]. Po nieszporach i odczytaniu dekretu beatyfikacyjnego Stolicy Apostolskiej w kościele dominikanów pw. Świętej Trójcy odbyła się uroczysta procesja z jej relikwiami do kościoła św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie z udziałem bp. Franciszka Zglenickiego[37]. Uroczystości beatyfikacyjne zostały zakończone 5 września uroczystą mszą świętą sprawowaną w kaplicy bł. Bronisławy na wzgórzu Sikornik[38]. Obraz do ołtarza bł. Bronisławy namalował krakowski malarz Wojciech Eljasz-Radzikowski[38], natomiast srebrny relikwiarz na czaszkę błogosławionej wykonał Franciszek Kausa[38].
Kongregacja następnie wyraziła zgodę na tekst mszy świętej jej poświęcony jak i na formularz brewiarzowy[37].
W celu zebrania pełnej dokumentacji w sprawie jej kanonizacji powołano następnie 19 czerwca 2002 Komisję Historyczną w archidiecezji krakowskiej przez kard. Franciszka Macharskiego pod przewodnictwem (do 2017) prof. dr hab. Wacławy Szelińskiej[4]. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (konstytucją apostolską Divinus perfectionis Magister) do kanonizacji potrzebny jest cud uczyniony za jej wstawiennictwem, który po rozpatrzeniu powinien być zaakceptowany przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych, a następnie zatwierdzony przez papieża. Zgłoszony i potwierdzony przez lekarzy cud to sprawa uzdrowienia z raka skóry Romualdy Unickiej[4].
Do 1855 wspomnienie liturgiczne bł. Bronisławy obchodzono w dniu 3 września, a następnie je przesunięto na 1 września[39].
Patronat
Błogosławiona Bronisława została zaliczona do rzędu błogosławionych patronów Polski przez papieża Grzegorza XVI[40]. Ponadto jest patronką diecezji opolskiej oraz dobrej sławy[23]. Błogosławiona Bronisława jest też patronką Zwierzyńca oraz Krakowa[32].
W latach międzywojennych powstały na terenie Polski liczne towarzystwa jej imienia[39]. W 1920 Towarzystwo św. Bronisławy powstało w Chorzowie[41]. W tymże roku podobne towarzystwo powstało również we Lwowie pod nazwą Stowarzyszenie dziewcząt pod patronatem św. Bronisławy[42]. W 1926 podobną inicjatywę utworzenia stowarzyszenia poczyniono w Poznaniu[42] oraz w Paryżu[31].
W Krakowie jedna z ulic od 1912 nosi jej imię[43][5]. Jej imieniem nazwano też ulicę w katowickiej dzielnicy Ligota-Panewniki[44] oraz miejscowościach: Kamieniu Śląskim[45], Łodzi[46], Szczecinie[47], Gliwicach[48] i Tychach[49]. Imię błogosławionej nadano także jednej z planetoid ((1315) Bronisława)[50].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Według nekrologu norbertanów wrocławskiego opactwa św. Wincentego Liber mortuorum monasterii Sancti Vincentii Ordinis Praemonstratensis podawana jest data jej zgonu 5 kwietnia 1259[1][4].
- ↑ Podawana jest również inna wersja, która według tradycji klasztornej mówi, że zmarła w dormitarzu klasztornym, w otoczeniu zebranych sióstr[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e Piotr Stefaniak. Przesławna Patronka miasta Krakowa błogosławiona Bronisława w świetle źródeł i pamiątek (cz. 2 – fragmenty). (PDF). „Tygodnik Salwatorski”. Nr 35 (1236), s. 5–6, 2018-09-02. Kraków. ISSN 1509-720X. [dostęp 2020-01-14].
- ↑ Bronisława Odrowąż. geni.com. [dostęp 2020-01-09].
- ↑ Janoszanka 1935 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Wacława Szelińska: Bł. Bronisława z Krakowa. Życie i kult bł. Bronisławy. norbertanka.blogspot.in, 2007-11. [dostęp 2017-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-30)].
- ↑ a b c d Bronisława Błogosławiona. W: Encyklopedia Krakowa [on-line]. encyklopediakrakowa.pl. [dostęp 2020-01-17].
- ↑ Bronisława, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-01-09] .
- ↑ a b Kasper Niesiecki: Herb Odrowąż (t. 7 s. 23-45). W: Herbarz Polski [on-line]. wielcy.pl. [dostęp 2020-01-09].
- ↑ a b Odrowąże, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-01-09] .
- ↑ a b c d Antoni Rybarski. Pochodzenie i początek rodu Odrowążów. Cz. II. (PDF). „Przegląd Historyczny”. T. 18, nr 2, s. 202, 1914. ISSN 0033-2186. OCLC 8091889171. [dostęp 2020-01-08].
- ↑ a b Karol Górski. Ród Odrowążów w wiekach średnich. T. VIII. (PDF). „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, s. 17, 1927. Kraków. OCLC 749441733. [dostęp 2020-01-08].
- ↑ a b Piotr Stefaniak. Przesławna Patronka miasta Krakowa błogosławiona Bronisława w świetle źródeł i pamiątek (fragmenty). (PDF). „Tygodnik Salwatorski”. Nr 34 (1235), s. 4–5, 2018-08-26. Kraków. ISSN 1509-720X. [dostęp 2020-01-14].
- ↑ a b c d e f Ryłko 1983 ↓, s. 16.
- ↑ a b c d e f g h i j Ryłko 1983 ↓, s. 13.
- ↑ a b c d Program gromadzenia wiedzy o genealogii rodziny Odrowąż. W: Odrowąż – strona rodzinna [on-line]. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2017-04-30].
- ↑ a b Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. regnumchristi.com.pl ↓, s. 1.
- ↑ Elżbieta Wiater: Wierny pies Pański: Biografia św. Jacka Odrowąża. Kraków: Znak, 2015. ISBN 978-83-240-4053-7. [dostęp 2020-01-11].
- ↑ Rafał Karpiński. "Polscy święci, 1", red. o. Joachim Roman Bar, Warszawa 1983: recenzja. „Przegląd Historyczny”. Tom 75, numer 2, s. 359, 1984.
- ↑ Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. regnumchristi.com.pl ↓, s. 2.
- ↑ Bł. Bronisława. W: E-ncyklopedia. Historia Kościoła na Śląsku [on-line]. silesia.edu.pl. [dostęp 2020-01-15].
- ↑ a b c d e f g Ryłko 1983 ↓, s. 14.
- ↑ a b c d e f g h i Ryłko 1983 ↓, s. 15.
- ↑ a b c d 1 września. Błogosławiona Bronisława, dziewica. W: Internetowa Liturgia Godzin [on-line]. brewiarz.pl. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ a b c Bł. Bronisława z Krakowa. Życiorys bł. Bronisławy. norbertanka.blogspot.in. [dostęp 2017-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-20)].
- ↑ Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. regnumchristi.com.pl ↓, s. 13.
- ↑ Ryłko 1983 ↓, s. 16–17.
- ↑ a b c d Ryłko 1983 ↓, s. 17.
- ↑ Dorota Jasińska. Ołtarze w kościele śś. Augustyna i Jana Chrzciciela - cz. II. (PDF). „Tygodnik Salwatorski”. Nr 13/14 (1110/1111), s. 11–13, 2016-03-27/2016-04-04. Kraków. ISSN 1509-720X. [dostęp 2020-01-14].
- ↑ Ks. Waldemar Wesołowski: Intronizacja relikwii bł. Bronisławy. W: Tygodnik katolicki „Niedziela” [on-line]. niedziela.pl, 2003. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Damian Zegadło: Brzeziny: wprowadzenie relikwii bł. Bronisławy. W: Diecezja kielecka [on-line]. diecezja.kielce.pl, 2014-08-31. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ a b c Ryłko 1983 ↓, s. 18.
- ↑ a b c d e Błogosławiona Bronisława. W: Klasztor Sióstr Norbertanek w Krakowie [on-line]. norbertanki.w.krakow.pl. [dostęp 2020-01-17].
- ↑ a b Barbara Górecka: Kraków. Kaplica bł. Bronisławy na Sikorniku. W: Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [on-line]. krajoznawcy.info.pl, 2012-05-04. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Ryłko 1983 ↓, s. 19.
- ↑ Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. regnumchristi.com.pl ↓, s. 17.
- ↑ a b c Ryłko 1983 ↓, s. 20.
- ↑ a b c d Ryłko 1983 ↓, s. 21.
- ↑ a b c Ryłko 1983 ↓, s. 22.
- ↑ a b c Ryłko 1983 ↓, s. 23.
- ↑ a b Ryłko 1983 ↓, s. 24.
- ↑ Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. regnumchristi.com.pl ↓, s. 4.
- ↑ Ryłko 1983 ↓, s. 24–25.
- ↑ a b Ryłko 1983 ↓, s. 25.
- ↑ Kościół pw. Świętego Augustyna i Świętego Jana Chrzciciela w Krakowie (mapa) 1:3000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Katowice, Ligota-Panewniki (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Kamień Śląski (mapa) 1:3000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-04-29].
- ↑ Łódź (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Szczecin (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Gliwice (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Tychy (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Wojciech Lizakowski: Planetoidę nazwano nazwiskiem polskiego astronoma. W: AstroNet – Polski Portal Astronomiczny [on-line]. 2004-03-18. [dostęp 2021-08-23].
Bibliografia
- Michalina Janoszanka: Błogosławiona Bronisława Odrowążówna. Kraków: 1935. OCLC 898263137.
- Stefan Ryłko: Błogosławiona Bronisława. W: Polscy święci. red. Joachim Roman Bar. T. 1. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1983, s. 11–26. OCLC 69586914.
- Błogosławiona Bronisława patronka Śląska Opolskiego. (PDF). regnumchristi.com.pl.
Linki zewnętrzne
- 1 września. Żywot błogosławionej Bronisławy, norbertanki. ruda-parafianin.republika.pl. [dostęp 2017-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-02)].
- Ks. Piotr Pękalski: Na dzień 29 sierpnia. Żywot błogosławionej Bronisławy. W: Żywoty Świętych Patronów polskich [on-line]. ultramontes.pl. [dostęp 2017-04-28].
- Bł. Bronisława. W: Cyfrowa Biblioteka Narodowa „POLONA” [on-line]. polona.pl. [dostęp 2018-03-27].
- Błogosławiona Bronisława. W: Miesięcznik Rodzin Katolickich „Nasza Arka” [on-line]. nasza-arka.pl, 2004-08. [dostęp 2017-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-09)].
- Ks. Jan Kochel: Bł. Bronisława (†1259) – Kraków. W: Szkoła Słowa Bożego [on-line]. ssb24.pl, 2011-12-21. [dostęp 2017-04-28].
- Bronisława. W: Rzymskokatolicka parafia św. Zygmunta w Słomczynie [on-line]. swzygmunt.knc.pl. [dostęp 2017-04-28].
- Wiara, która góry przenosi, czyli co łączyło św. Jacka i bł. Bronisławę. W: Tygodnik katolicki „Niedziela” [on-line]. niedziela.pl, 2004. [dostęp 2017-04-28].
- ~ 13th Century ~ Bronislava (ang.). newsaints.faithweb.com. [dostęp 2020-01-14].
- Błogosławiona Bronisława patronka Polski. Opowiadania historyczne, skreślone na podstawie aktów beatyfikacyjnych, starych zapisków klasztoru zwierzynieckiego S.S. Norbertanek, dawnych i nowszych dziejo- i żywopisów, podań ludowych i rozmyslań. Lwów: Towarzystwo „Bibljoteka Religijna”, 1926. OCLC 749608863.
Media użyte na tej stronie
Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys
ilustracja z książki "Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku"
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, kaplica bł. Bronisławy, 1861