Błotniak stepowy

Błotniak stepowy

Circus macrourus[1]
(S. G. Gmelin, 1770)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Circus
Gatunek	błotniak stepowy
Synonimy
Falco macrourus S. G. Gmelin, 1770[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
bliski zagrożenia
Zasięg występowania
gniazduje      przeloty      zimuje

Błotniak stepowy^[4], błotniak blady, błotniak biały (Circus macrourus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Bliski zagrożenia wyginięciem.

Występowanie

Zamieszkuje pas eurazjatyckich stepów. Gniazduje od wschodniej Europy po Azję Środkową. Wędrowny. Zimuje w Afryce (głównie Subsaharyjskiej), na Bliskim Wschodzie, w Indiach i dalej na wschód po Mjanmę, oraz na Cejlonie^[3]. Nie wyróżnia się podgatunków^[2][5].

W Polsce pojawia się nieregularnie na przelotach we wszystkich regionach, zwykle bardzo nielicznie^[6]. Co roku notuje się od kilku do kilkunastu stwierdzeń tego ptaka. Ponieważ nie lęgnie się w kraju, obserwuje się jego migracje w kwietniu lub maju i od końca sierpnia do października. Sporadycznie spotyka się jednak błotniaki stepowe we wszystkich miesiącach, nawet w okresie lęgowym i zimą. Pojawy są obecnie częstsze niż kiedyś. Tłumaczy się to lepszą penetracją terenów przez obserwatorów i znajomością cech identyfikacyjnych. Do tej pory lęgów nie odnotowano, choć przez 2 lata samiec był widywany w Dolinie Biebrzy wraz z samicą błotniaka łąkowego.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Podobny pod względem smukłej i delikatnej sylwetki i rozmiarów do błotniaków: łąkowego i zbożowego, ale czarne końce skrzydeł o kształcie bardziej zaostrzonym, w kształcie klina. Samiec mniejszy od samicy i łatwiejszy do identyfikacji, o jasnosinym wierzchu ciała, białym brzuchu i spodniej części skrzydeł, czarnym dziobie i żółtych nogach. W przeciwieństwie do innych błotniaków nie ma ciemniejszej głowy. Przypomina mewę i z podobną zwinnością lata.
Samica jest większa, podoba do samic innych błotniaków, zwłaszcza łąkowego. W oznaczaniu mają znaczenie subtelne różnice w spodniej pokrywie skrzydeł. Ma brązowy wierzch ciała i rdzawy spód z podłużnymi kreskami, a głowę z wyraźną szlarą – jasna obwódka z ciemnymi pokrywami usznymi. Posiada też białawą obrożą na szyi. Na skrzydłach ma jaśniejsze pierwszorzędowe lotki i ciemniejsze drugorzędowe.
U młodych widać wyraźnie jaśniejszy kołnierzyk poniżej pokryw usznych i ciemne boki szyi, które są widoczne w locie^[7].

Okaz muzealny błotniaka stepowego

Wymiary średnie^[8]

długość ciała z dziobem i ogonem

ok. 40–50 cm

rozpiętość skrzydeł

95–115 cm

długość ogona

19,5–25 cm

Masa ciała^[8]

samce 0,2–0,5 kg

samice 0,4–0,5 kg

Biotop

Stepy, pola uprawne oraz inne tereny otwarte porośnięte niską trawiastą roślinnością, np. łąki, mokradła i bagna.

Poza okresem lęgowym błotniaki żyją samotnie, choć w siedliskach obfitujących w pokarm mogą tworzą koncentracje.

Okres lęgowy

Toki

Więzi między partnerami utrzymują się jedynie przez jeden sezon.

Gniazdo

Na ziemi, w trawie i innej wysokiej roślinności lub między krzakami. Przeważnie buduje je samica z gałązek i trawy.

Jajo z kolekcji muzealnej

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 3–6 (najczęściej 4 lub 5) białych^[9] lub bladoniebieskich jaj z rdzawym nakrapianiem^[10].

Wysiadywanie i dorastanie

Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez samicę, podobnie jak u innych błotniaków. Podczas gdy matka opiekuje się pisklętami, samiec zaopatruje rodzinę w pożywienie. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach, a 2–3 tygodnie później osiągają samodzielność^[9]. Pierwszy lęg wyprowadzają w drugim lub trzecim roku życia^[9].

Pożywienie

Drobne kręgowce – gryzonie, małe ptaki, jaszczurki i owady (głównie prostoskrzydłe).

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 1994 roku jest zaliczany do kategorii NT (bliski zagrożenia); wcześniej, w 1988 roku sklasyfikowano go w kategorii LC (najmniejszej troski). W 2003 roku liczebność światowej populacji szacowano na 9–15 tysięcy par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą^[11].

Zobacz też

• ptaki Polski

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).