Błotnica (powiat ząbkowicki)

Błotnica
— wieś —
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	ząbkowicki
Gmina	Złoty Stok
Liczba ludności (III 2011)	166[1]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-250
Tablice rejestracyjne	DZA
SIMC	0856994
Położenie na mapie gminy Złoty Stok Błotnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Błotnica
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Błotnica
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego Błotnica
50°28′29″N 16°56′00″E/50,474722 16,933333

Ten artykuł od 2013-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Błotnica (niem. Plottnitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Złoty Stok. Najmniej zaludniona wieś gminy^[2].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Krótki opis

Wieś tworzą dwa osiedla: Błotnica i kolonia Błotnica. W Błotnicy zachowało się kilka starych budynków, jednak żaden z nich nie jest wpisany do rejestru zabytków^[2]. Do czasów dzisiejszych istnieją też resztki średniowiecznego grodziska, w którym rośnie 11 dębów - pomniki przyrody^[3]. W Błotnicy i w kolonii Błotnicy w centrum są XIX-wieczne kapliczki.

Położenie

Błotnica leży na Pogórzu Paczkowskim u stóp Gór Złotych nad niewielkim strumieniem o nazwie Pusta (prawy dopływ Nysy Kłodzkiej). W odległości 1 km na północny wschód od wsi znajdują się dwa zbiorniki retencyjne na Nysie Kłodzkiej: zbiornik Topola oraz zbiornik Kozielno, które tworzą Zalew Paczkowski.

Miejscowość usytuowana jest pomiędzy dwiema drogami wojewódzkimi: nr 382 (granica państwa Gościce - Stanowice) na południowy wschód i 390 (Kamieniec Ząbkowicki - Lądek-Zdrój) na zachodzie, oraz drogą krajową nr 46 na południu. Ponadto do województwa opolskiego jest stąd zaledwie kilkanaście metrów.

Do siedziby gminy - Złotego Stoku jest nieco ponad 5 km, do miasta powiatowego jakim są Ząbkowice Śląskie - około 18.

Etymologia

Nazwa wsi Lubos wywodzi od starosłowiańskiego słowa błoto, zmienionego później na Blotnitz. W dokumencie z 1369 roku używano nazwy Plotenicz, a w języku potocznym Ploms. Na słowiańską nazwę wskazuje też nazwa podmokłych pól rozciągających się między Błotnicą Górną a Mąkolnem. Pola te na starych mapach noszą nazwę Mokrade^[4].

Historia

Tę sekcję należy dopracować: → usunąć nieencyklopedyczne treści. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Miejscowość powstała w pierwszej połowie XIV wieku, a pierwsze wzmianki o Błotnicy pochodzą z 20 sierpnia 1323 roku. Swoimi miedzami sięgała Błotnica do granic Paczkowa i Złotego Stoku. Wieś tą zawsze tworzyły dwa osiedla nazywane Błotnicą Górną i Dolną. Oba położone są wśród bagien, otoczone bujnym starodrzewiem lasów iglastych i liściastych. W 1507 roku Kamieniecki zakon cystersów kupił Błotnicę Dolną od grafa von Pfeil z Ellgut (za 430 guldenów), zaś Błotnicę Górną zakon kupił w 1725 roku, kiedy opatem był Gerhard Woyewoda. Po sekularyzacji zakonu cystersów w 1810 roku, jego majątki stały się własnością króla Prus^[4][5].

Na terenie wsi do dziś zachowały się groble po ogromnych folderach stawów rybnych. Były one zalewane wypływającym ze Złotego Stoku potokiem Trująca, który przepływając przez Błotnicę łączył się ze Strumykiem Wrzosowym (teraz Pusta) i spływał wówczas naturalnym korytem do Nysy Kłodzkiej. U zbiegu tych strumieni w Błotnicy stał młyn wodny.

Manufaktura porcelany

W 1828 roku Daniel Seger ze Złotego Stoku buduje w Błotnicy jedną z najstarszych manufaktur porcelany na Dolny Śląsku. Wytwarza się w niej wyroby z porcelany i kamionki do użytku gospodarczego. W 1835 roku manufakturę kupuje Joseph Hasak również ze Złotego Stoku. Rozszerza on asortyment produkcji o galanterię porcelanową. Produkuje się tu, w dziesiątkach tysięcy, cybuchy porcelanowe do modnych wówczas długich fajek, zdobione kolorowymi ornamentami i scenkami rodzajowymi. Od 1855 roku właścicielem manufaktury zostaje Max Blanke, który dalej ją rozwija, zwiększając zatrudnienie do 125 pracowników. Przyjmuje ona w tym okresie nazwę "Jacht & Co". Adres fabryki podawano jako Błotnica leżąca między Paczkowem a Złotym Stokiem. W rzeczywistości leżała ona na granicy gruntów Błotnicy i Złotego Stoku. Była to, jak na owe czasy, duża fabryka z kompleksem hal, w których znajdowały się: młyny, mieszalniki, prasy formierskie i piece do wypalania porcelany. Z końcem wieku przyjmuje nazwę: "Złotostocka Manufaktura Porcelany" w Błotnicy-Złotym Stoku. (Reichensteiner Porcelan Manufaktur in Plottnitz-Reichenstein in Schl.). Fabrykę zwiedziła, przebywająca w owym czasie w Złotym Stoku, Marianna Orańska. Zwróciła ona uwagę na ucznia którego przyjął do pracy malarz porcelany Jokel. Był to wyróżniający się talentem i osobowością Józef Schwarzer. Królewna, miłośniczka i kolekcjonerka sztuki, na własny koszt wysłała go do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po ukończeniu której, już jako znany malarz osiadł w Rzymie.

Pod koniec stulecia manufaktura popada w tarapaty finansowe. Uruchomienie fabryk papierosów kończy epokę fajek porcelanowych. Wiosną 1893 roku w prasie ukazuje się ogłoszenie: Znana i renomowana fabryka Porcelany w Błotnicy – Złotym Stoku 8 czerwca o 9. zostanie przymusowo zlicytowana. Błotnica k. Złotego Stoku położona jest w pięknych stronach Górnego (?) Śląska w pobliżu uzdrowiska Lądek Zdrój, w najbliższym czasie otrzyma połączenie z Kamieńcem. Stacja kolei wąskotorowej ma być w pobliżu zakładów. Budynki, maszyny i formy znajdują się w dobrym stanie. Pracownicy okoliczni nadzwyczaj odpowiedzialni a zarobki są niskie. Surowce i materiały do produkcji oraz węgiel znajdują się blisko. Kontynuowana dotychczas produkcja pozwoli utrzymać klientów do momentu sprzedaży zakładu. Manufakturę kupił w 1897 roku właściciel kopalni i huty arsenu, Hermann Güttler. Zmienił on jej profil, uruchamiając wpierw produkcję materiałów szamotowych i retort ceramicznych, a później farb opartych na czerwieni żelazowej (otrzymywanej z mielonych wypałków arsenowych) oraz farb wapiennych i ceramicznych. W roku 1923 fabryka wyprodukowała 3000 ton tych farb. Produkcja ich była kontynuowana przez Niemców aż do 1945 roku. W pierwszych latach po wojnie kontynuowano, w tym obiekcie produkcję farb suchych, a w następnych uruchomiono produkcję pigmentów nieorganicznych. Hale Manufaktury Porcelany służyły, jako Oddział Pigmentów Zakładów Tworzyw i Farb w Złotym Stoku, prawie w nie zmienionym kształcie, do 2003 roku, kiedy to przeznaczono je do rozebrania. O złotostocko-błotnickiej manufakturze wspomina się zawsze w opracowaniach na temat historii śląskiej porcelany. Niestety niewiele eksponatów zachowało się do naszych czasów nawet w muzeach^[4].

Królewna Marianna Orańska

Królewna Marianna Orańska (1810-1883) pochodziła z królewskiego rodu Oranje-Nassau, który do dziś panuje w Holandii. Poślubiła królewicza Albrechta von Hohenzollerna, syna króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Po śmierci matki Wilhelminy w 1838 r. odziedziczyła dobra kamienieckie w tym m.in. leśnictwa Chwalisławia, Lasek, Mąkolna i Błotnicy. W tym samym roku rozpoczęła, za własne pieniądze, budowę zamku w Kamieńcu. Zaprojektował go słynny architekt i budowniczy pałaców Karl Friedrich Schinkel. Po rozwodzie z Albrechtem, jego królewski brat zakazał jej pobytu na ziemi pruskiej dłużej niż jedną dobę i to z każdorazowym meldowaniem na policji swego wjazdu i wyjazdu. Chcąc doglądać budowy zamku w Kamieńcu Marianna kupiła i odrestaurowała istniejący do dziś pałacyk w Białej Wodzie, obok Złotego Stoku, należący wówczas do Austrii. Było to miejsce z którego mogła, co drugi dzień, przejechać przez czynne i dziś przejście graniczne do Złotego Stoku i dalej przez Płonicę i Sosnową do Kamieńca. Mariannie, która była bardzo dobrym gospodarzem swoich włości, zawdzięczamy budowę drogi z Kamieńca, przez Złoty Stok do Lądka i Stronia, gdzie rozpoczęła wydobywanie marmurów zwanych do dzisiaj "Białą Marianną". W Złotym Stoku, tuż przy granicy, zbudowała piece wapiennicze. Znana byłam także z dobroczynności, założyła ośrodek dla małych dzieci i placówkę konfirmacyjną z diakonisami, a przy drodze do Jawornika przytułek dla starców i chorych^[6].

Turystyka i rekreacja

Przez Błotnicę przebiega odcinek Głównego Szlaku Sudeckiego, międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo nr 9^[7][8], oraz lokalna trasa rowerowa tzw. "Pętla Błotnicka"^[9].

Sąsiadujące miejscowości

• Topola (woj. dolnośląskie)
• Sławęcin (woj. dolnośląskie)
• Płonica (woj. dolnośląskie)
• Złoty Stok (woj. dolnośląskie)
• Kozielno (woj. opolskie)
• Kamienica (woj. opolskie)

Przypisy

Bibliografia

• Franz Toenniges Plottnitz abseits zwischen Reichenstein und Patschkau [w:] Frankenstein-Miinsterberger Heimatblat (niem.)