Błotniowate

Błotniowate
Ilustracja
Nyssa yunnanensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

dereniowce

Rodzina

błotniowate

Nazwa systematyczna
Nyssaceae Juss. ex Dumort.
Anal. Fam. Pl.: 13. 1829
Typ nomenklatoryczny

Nyssa L. (1753)[3]

Nyssa aquatica – ważny składnik lasów bagiennych południowo-wschodniej części USA

Błotniowate, klążniowate (Nyssaceae) – rodzina roślin z rzędu dereniowców. Obejmuje 5 rodzajów z 22 gatunkami występującymi głównie w Azji południowo-wschodniej, poza tym we wschodniej części Ameryki Północnej[2]. Kopalne drewno drzew z rodzaju Nyssoxylon, identyfikowanego z tą rodziną znajdowane jest w osadach trzeciorzędowych z Japonii, Europy i Ameryki Północnej, co świadczy o dawniej znacznym rozprzestrzenieniu przedstawicieli rodziny[4]. Owoce Mastixia i zbliżonych taksonów wymarłych (opisano 8 rodzajów i 33 gatunki) znajdowane są często w skałach półkuli północnej od kredy późnej po paleogen[2].

Gatunek Camptotheca acuminata pochodzący z zachodnich Chin i wschodniego Tybetu wykorzystywany jest do pozyskiwania alkaloidu kamptotecyny stosowanego w terapii przeciwnowotworowej. Specyficzne drewno korzeniowe błotni leśnej potrafi się ścieśniać do 20% swej objętości, by nasączone powrócić do pierwotnej objętości. Wykorzystywane jest w chirurgii naczyń krwionośnych[4]. Gatunek ten uprawiany jest także jako ozdobny, głównie dla silnie przebarwiających się jesienią liści[5]. Dawidia chińska sadzona jest jako drzewo ozdobne z powodu efektownych, białych podsadek, które są powodem określania jej mianem drzewa chusteczkowego[6].

Morfologia

Pokrój
Drzewa i krzewy[2].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, o blaszce całobrzegiej lub piłkowanej[2], bez przylistków[4].
Kwiaty
Niepozorne, zwykle obupłciowe[4], też rozdzielnopłciowe[5], cztero- i pięciokrotne[2], zebrane w główki, baldachy lub gęste grona[4]. Kielich jest silnie zredukowany[2], tworzy ząbkowaną kolumnę[4]. Płatki korony drobne, zielonkawobiałe, w kwiatach żeńskich czasem ich brak zupełnie[5]. Dno kwiatowe płaskie lub wypukłe. Pręciki w dwóch okółkach[5], w liczbie od 4 do 26[2]. Zalążnia dolna jednokomorowa[4], zbudowana z dwóch owocolistków[5]. Słupek pojedynczy, krótki, tylko w rodzaju błotnia Nyssa słupków więcej i dłuższe[2].
Owoce
Pestkowce, zwykle jedno- do pięcionasiennych[2][4], czasem też owoce oskrzydlone[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeszcze w systemie APG III z 2009 grupa rodzajów należąca do tej rodziny wyróżniana była w randze podrodziny Nyssoideae Arnott w obrębie dereniowatych Cornaceae[7]. Do rangi odrębnej rodziny podniesione zostały w systemie APG IV z 2016[8]. W systemie Takhtajana z 2009 rodzina obejmowała tylko rodzaje Nyssa i Camptotheca, Davidia wyodrębniana była we własną, monotypową rodzinę Davidiaceae, a Diplopanax i Mastixia w rodzinę Mastixiaceae[9].

dereniowce

Hydrostachyaceae





Grubbiaceae



Curtisiaceae




Nyssaceae – błotniowate



Cornaceae – dereniowate




Loasaceae – ożwiowate



Hydrangeaceae – hortensjowate





Podział rodziny na rodzaje
  • Camptotheca Decne.
  • Davidia Baill. – dawidia
  • Diplopanax Hand.-Mazz.
  • Mastixia Blume
  • Nyssa L. – błotnia, kląża

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – N. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2016-12-15].
  4. ↑ a b c d e f g h i Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 250-251. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ a b c d e Jolanta Kochanowska, Tomasz Nowak: Błotniowate. [w:] Pomoce dydaktyczne dla nauczycieli odwiedzających ogród botaniczny we Wrocławiu [on-line]. Ogród botaniczny we Wrocławiu, 2003. [dostęp 2016-12-15].
  6. ↑ Davidia involucrata. Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2016-12-15]. (pol.).
  7. ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
  8. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385. 
  9. ↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 452. ISBN 978-1-4020-9609-9.

Media użyte na tej stronie

Nyssa yunnanensis - Kunming Botanical Garden - DSC03164.JPG
Plant specimen in the Kunming Botanical Garden, Kunming, Yunnan, China.
3 full.jpg
Autor: Valley Nature Center, Licencja: CC BY 2.0
Water Tupelo trees are the dominant species along Bayou de View.