BRM-1

BRM-1

BRM-1K w Canadian War Museum
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Czelabińska Fabryka Traktorów
Typ pojazdu	bojowy wóz rozpoznawczy
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	6 osób
Historia
Produkcja	1972-1973
Egzemplarze	ok. 2000 egz.
Dane techniczne
Silnik	UTD20 o mocy 300 KM
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	462 dm³
Pancerz	stalowy
Długość	6760 mm
Szerokość	2940 mm
Wysokość	1920 mm 2600 mm (ze stacją PSNR w położeniu roboczym)
Prześwit	370 mm
Masa	bojowa: 13,3 T
Moc jedn.	22,5 KM/T
Osiągi
Prędkość	50 - 55 (średnia) km/h w terenie: 40 - 45 (średnia) km/h w wodzie: 7 (średnia) km/h
Zasięg	550-600 km (droga) 380 km (teren)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	bez przygotowania: pływający
Rowy (szer.)	2,7 m
Ściany (wys.)	0,7 m
Kąt podjazdu	35
Dane operacyjne
Uzbrojenie
armata 73 mm 2A28 Grom km 7,62 mm PKT
Wyposażenie
wyrzutnia granatów dymnych 902W "Tucza" kalibru 81 mm
Użytkownicy
ZSRR, Ukraina, Białoruś, Federacja Rosyjska, Polska, Czechosłowacja, NRD

BRM-1K

Widok przedziału zwiadowców

BRM-1 (ros. БРМ-1) – radziecki bojowy wóz rozpoznawczy wprowadzony do uzbrojenia na początku lat 70. XX wieku. W wersji BRM-1K podstawowy bwr Armii Radzieckiej, a później rosyjskiej. Znajduje się także na uzbrojeniu Wojska Polskiego pod oznaczeniem BWR-1D.

Historia

Pod koniec lat 60. XX wieku podstawowymi pojazdami pododdziałów rozpoznawczych Armii Radzieckiej były transportery opancerzone BTR-40, opancerzone samochody rozpoznawcze BRDM-1 i czołgi lekkie PT-76. Wozy te nie posiadały żadnego specjalistycznego wyposażenia rozpoznawczego, a typowym sposobem wykonywania przez nie zadań było tzw. rozpoznanie walką.

Pojawienie się pod koniec lat 60. nowych środków obserwacji i rozpoznania (radary, dalmierze laserowe, noktowizory) sprawiło, że konieczne stało się opracowanie nowego wozu bojowego mogącego przenosić tego rodzaju wyposażenie specjalistyczne. W ZSRR postanowiono w tym celu wykorzystać podwozie bwp BMP-1. Na przełomie lat 60. i 70. w biurze projektowym Czelabińskiej Fabryki Traktorów rozpoczęto projektowanie nowego pojazdu. Dość szybko prace projektowe przeniesiono do Kurgańskich Zakładów Mechanicznych, w których produkowany był BMP-1.

Na początku lat 70. do uzbrojenia wprowadzono BRM-1. Nowy pojazd od BMP-1 odróżniał się głównie znacznie większą, dwuosobową wieżą. W wieży znajdowała się, podobnie jak w przypadku BMP-1, armata 2A28 Grom kalibru 73 mm sprzężona z karabinem maszynowym PKT. Większość wozów była pozbawiona wyrzutni ppk.

Załoga BRM-1 składała się z sześciu osób. W przedziale kierowania miejsca zajmowali kierowca i operator aparatury nawigacyjnej TNA-1, w wieży dowódca i działonowy, w przedziale tylnym 2 zwiadowców. Dowódca posiadał przyrząd obserwacyjny z dalmierzem laserowym DKRM-1. Wzbogacono znacznie wyposażenie radiowe. Oprócz standardowej radiostacji R-123M, pojazd wyposażony był radiostację krótkofalową R-130 i przenośną UKF R-148.

BRM-1 był prawdopodobnie konstrukcją przejściową, wprowadzoną do uzbrojenia przejściowo, do momentu opracowania docelowej wersji. Takim pojazdem stał się wprowadzony do uzbrojenia w 1972 roku pojazd, który w fazie projektowania nazywany był Obiekt 676. Nowy wóz zaczęto produkować w 1973 roku. Egzemplarze seryjne nosiły nazwę BWR-1K (K w nazwie było skrótem od komandirskaja). Nowe wozy pełniły początkowo funkcję wozów dowódczych w pododdziałach rozpoznawczych, później stare BRM-1 wycofano lub zmodernizowano do wersji BRM-1K. Nowe wozy miały powiększoną wieżę w której zamocowano stację radiolokacyjną PSNR-5K. Montaż radaru i innego nowego wyposażenia spowodował zubożenie uzbrojenia. Wszystkie BRM-1K nie posiadają wyrzutni ppk, i mają zmniejszony zapas amunicji do innego uzbrojenia. Było to możliwe ponieważ zakładano że BRM-1K będą działały w mieszanym ugrupowaniu z BMP-1, które zapewnią im osłonę. Same BRM-1K miały w miarę możliwości unikać walki.

Władze Związku Radzieckiego długo nie wyrażały zgody na eksport BWR-1K do innych państw Układu Warszawskiego. Dopiero w drugiej połowie lat 80. zezwolono na sprzedaż dla armii polskiej, czechosłowackiej i wschodnioniemieckiej. Dostawy dla Wojska Polskiego (22 sztuki) i Czechosłowackiej Armii ludowej (15 sztuk) rozpoczęły się w 1987 roku. 12 wozów przeznaczonych dla Narodowej Armii Ludowej NRD dostarczono po 1988 roku.

W Wojsku Polskim BRM-1K otrzymał oznaczenie BWR-1D (bojowy wóz rozpoznawczy-1 dowódczy). Otrzymane wozy weszły do wyposażenia batalionów rozpoznawczych dywizji zmechanizowanych Pomorskiego i Śląskiego Okręgu Wojskowego.

Do końca lat 80. wyprodukowano ok. 2000 sztuk BRM-1K. Później rozpoczęto produkcję BRM-3 Ryś, ale zamówiono ich niewiele i BRM-1K nadal pozostaje podstawowym bwr armii rosyjskiej. W Wojsku Polskim używany jest obok BRM-1K inny bwr - czeski BPzV (polskie oznaczenie BWR-1S).

W 2017 roku zlecono remont połączony z kompleksową modernizacją wyposażenia trzech polskich BWR-1D, według wzoru opracowanego przez Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne wraz z Wojskowymi Zakładami Łączności Nr 2^[1]. Modernizacja doprowadza pojazdy do wymogów współczesnego pola walki i obejmuje m.in. wymianę stacji radiolokacyjnej na amerykańską Hawk (V)2E, wymianę dalmierza laserowego na głowicę optoelektroniczną ZIG-T-2R firmy Etronika umieszczoną na wieży, wyposażoną w termowizor, dwie kamery TV i dalmierz laserowy, a także wymianę radiostacji, telefonu wewnętrznego, systemu nawigacji, przyrządów obserwacyjnych i dodanie systemu samoosłony SSP-1N Obra-3. Powiększono też pojemność zbiorników paliwa w drzwiach tylnych^[1]. Prototyp zmodernizowanego pojazdu został zaprezentowany w 2018 roku^[2]. W 2021 roku zlecono modernizację dalszych łącznie 18 wozów BWR-1D i BWR-1S^[2] – do 2023 roku zmodernizowane ma być 10 BWR-1D^[3].

Opis

BRM-1 jest pływającym opancerzonym, gąsienicowym wozem bojowym, wyposażonym w specjalistyczne środki przeznaczone do prowadzenia rozpoznania.

Załogę BRM-1 tworzy dowódca, działonowy, kierowca, operator aparatury nawigacyjnej, zwiadowca-saper i zwiadowca-chemik. Kierowca i operator aparatury nawigacyjnej zajmują miejsce w przedziale kierowania (jeden za drugim), działonowy i dowódca w wieży, a zwiadowcy w tylnej części pojazdu.

Kadłub BRM-1 tworzy sztywną skrzynię zespawaną ze stalowych blach o grubości 6 – 26 mm. Część przednią tworzą dwie pochylone płyty pancerne zapewniające bezpieczeństwo przed ostrzałem pociskami pełnokalibrowymi o kalibrze do 25 mm. Boczne płyty pancerza chronią przed ostrzałem pociskami kalibru 7,62 mm i odłamkami.

W przedniej części kadłuba znajdują się przedziały kierowania i napędowy z silnikiem UTD-20. W środkowej przedział bojowy z wieżą, a w tylnej przedział desantu.

W przedziale napędowym umieszczony jest silnik i układ przeniesienia mocy. Napęd BRM-1 stanowi 6-cylindrowy, czterosuwowy, wysokoprężny, niedoładowany, chłodzony cieczą silnik UTD-20. Jest on zbudowany w układzie V i posiada pojemność 15 800 cm3. Moc przy 2600 obr/min wynosi 300 KM. Moc z silnika na koła napędowe jest przenoszona przy pomocy sterowanego mechanicznie i hydraulicznie mechanicznego układu przeniesienia mocy. Mechanizm przenoszenia mocy umożliwia ruch wozu do tyłu, hamowanie oraz skręcanie. Skrzynia biegów pięciobiegowa (pięć biegów do przodu + wsteczny). Łączny zapas paliwa wynosi 462 dm³.

BRM-1 posiada zawieszenie niezależne na wałkach skrętnych. Każde z 12 kół jezdnych jest połączone za pomocą wahacza z wałkiem skrętnym. Wahacze pierwszej i ostatniej pary kół nośnych są dodatkowo zamocowane do teleskopowych amortyzatorów hydraulicznych dwustronnego działania. Napęd z silnika jest przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdują się koła napinające. Pojazd posiada dwie gąsienice, każda składa się z 84 ogniw.

W przedziale kierowania stanowiska mają kierowca i operator aparatury nawigacyjnej. Kierowca obserwuje teren przed wozem za pomocą czterech peryskopów TNPO-170A umieszczonych wokół włazu i zapewniających obserwację w sektorze 197°. Środkowy peryskop może być zamieniony na peryskop podnoszony TNPO-350B zapewniający obserwację przy podniesionym falochronie, lub peryskop nocny TWNE-1PA (lub TWNO-2) o polu widzenia 35° zapewniający obserwację na odległość 60–100 m. Użycie peryskopu nocnego wymaga oświetlenia terenu przed bwr reflektorem podczerwieni PG-125.

Operator aparatury nawigacyjnej dysponuje peryskopem TNPK-250A o powiększeniu 8x i polu widzenia 35°, dzięki możliwości częściowego obrotu uzyskano pole widzenia 135°. Operator obsługuje aparaturę nawigacyjną TNA-1 Kwadrat (lub nowszą TNA-3).

W środkowej części pojazdu znajduje się przedział bojowy z wieżą obrotową. Wieża pancerna ma kształt stożka ściętego. W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 73 mm armata 2A28 Grom i sprzężony z nią karabin maszynowy PKT. Uzbrojenie nie jest stabilizowane. Na bokach wieży zamocowane są 2 trzylufowe wyrzutnie granatów dymnych 902W Tucza. W tylnej części wieży w specjalnym przedziale znajduje się stacja radiolokacyjna pola walki PSNR-5K. Wewnątrz wieży znajduje się stanowiska działonowego i dowódcy. Dowódca obsługuje przyrząd obserwacyjny DKRM-1.

Armata 2A28 jest ładowana ręcznie. Zapas amunicji to dwadzieścia naboi. Stosowane są naboje PG-15W (przeciwpancerne) i OG-15W (odłamkowe). Jednostka ognia do km PKT wynosi 2000 sztuk.

Do celowania służy działonowemu dzienno-nocny celownik 1PN22M2, a obserwację poza polem widzenia celownika zapewniają peryskopy TNPO-170A. Dowódca dysponuje dzienno-nocnym przyrządem obserwacyjnym z rubinowym dalmierzem laserowym DKRM-1 (1D8). Zapewnia on obserwację i pomiar odległości w zakresie 300 do 8000 m (w nocy do 400 m). Pole widzenia DKRZ-1 wynosi 8°, powiększenie dzienne 10x, nocne 3,5x, kąt obserwacji w pionie od -10,2 do 20,4°. W poziomie dzięki zamocowaniu DKRM-1 do obrotowego włazu dowódcy kąt obserwacji jest równy 360°. Kanał nocny DKRM-1 oparty jest o wzmacniacz światła szczątkowego I generacji. Dodatkowo dowódca dysponuje dwoma peryskopami TNPO-170A zamocowanymi także na pokrywie włazu po obu stronach DKRM-1. Łączny kąt widzenia uzyskiwany dzięki tym trzem przyrządom (bez obrotu pokrywy) wynosi 134°.

Podstawowym urządzeniem rozpoznawczym BRM-1K jest radiolokacyjna stacja obserwacji pola walki PSNR-5K (1RL-133-I). Dzięki niej możliwa jest obserwacja pojazdów o prędkości 2–110 km/h z odległości do 15 km i grup żołnierzy z odległości do 6 km. Urządzenie nadawczo odbiorcze stacji PSNR-5K może być odłączane od wieży i montowane w maksymalnej odległości 25 m (odległość limitowana długością kabli łączących antenę z aparaturą zamontowaną w wieży).

W skład wyposażenia rozpoznawczego wchodzą także urządzenia przenośne przewożone wewnątrz wozu. Są to między innymi radiotechniczne urządzenie rozpoznania środków radiolokacyjnych ERRS-1, lornetka termowizyjna, wykrywacz min IMP-1, przyrząd rozpoznania skażeń WPChR. ERRS-1 umożliwia wykrycie i identyfikację stacji radiolokacyjnych z odległości do 60 km.

BRM-1 jest wyposażony w radiostacje R-130MT, R-123M oraz przenośną plecakową R-148. Radiostacja krótkofalowa R-130MT posiada zasięg maksymalny podczas ruchu pojazdu 50 km. W czasie postoju dzięki rozstawieniu teleskopowego masztu zasięg można zwiększyć do 350 km. R-123M jest standardowym środkiem łączności pomiędzy pojazdami pancernymi i ma zasięg 20–40 km. Radiostacja R-148 zapewnia łączność pomiędzy zwiadowcami operującymi poza wozem a wozem zwiadowczym.

Przypisy

Bibliografia

• Juliusz S. Tym, Andrzej Kiński, Bojowe Wozy Rozpoznawcze BWR-1D/BRM-1K cz.I, Nowa Technika Wojskowa 1/01. ISSN 1230-1655