Bałwanica

Bałwanica
Ilustracja
Cymodocea rotundata
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządżabieńcowce
Rodzinabałwanicowate
Rodzajbałwanica
Nazwa systematyczna
Cymodocea K.D.Koenig
Ann. Bot. (König & Sims) 2: 96 (1806)
Typ nomenklatoryczny

Cymodocea aequorea K.D. Koenig
[=Cymodocea nodosa (Ucria) Asch.][3]

Synonimy
  • Phucagrostis Cavolini
  • Phucagrostis Willd[4]
Zasięg występowania
Mapa zasięgu
Cymodocea nodosa

Bałwanica (Cymodocea K.D.Koenig) – rodzaj traw morskich należący do rodziny bałwanicowatych (Cymodoceaceae), obejmujący 4 gatunki występujące w litoralu mórz i oceanów klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego Starego Świata[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od mitycznej nereidy Cymodoce, opiekunki Posejdona[5].

Zasięg geograficzny

Cymodocea nodosa występuje jedynie w Oceanie Atlantyckim: w Makaronezji i Afryce, od Mauretanii do Senegalu oraz w Morzu Śródziemnym i jego odgałęzieniach wzdłuż wybrzeży południowej Europy, północnej Afryki i zachodniej Azji. Cymodocea angustata jest endemiczna dla Australii Zachodniej. Pozostałe gatunki występują w Oceanie Indyjskim: w Morzu Czerwonym, od Sudanu do Somalii, w Afryce, od Somalii do Mozambiku, Seszeli i Madagaskaru oraz wzdłuż wybrzeży Indii, Indochin, Hongkongu, Riukiu, przez wyspy Azji Południowo-Wschodniej do północnej i zachodniej Australii, a także w Oceanie Spokojnym, od Papui-Nowej Gwinei do Wysp Karolińskich[4].

Morfologia

Pokrój
Trawy morskie tworzące podwodne łąki.
Łodyga
Rozgałęzione kłącze, ukorzeniające się w węzłach.
Liście
Na krótkich, wzniesionych pędach wyrastających w węzłach kłącza powstaje wiązka od 2 do 7 liści, o spłaszczonych i równowąskich, całobrzegich lub ząbkowanych blaszkach, z 7–17 równoległymi żyłkami przewodzącymi. Liście tworzą uszkowate, języczkowate pochwy.
Kwiaty
Rośliny dwupienne. Kwiaty pojedyncze, pozbawione okwiatu. Kwiaty męskie szypułkowe, dwupręcikowe. Pyłek nitkowaty. Kwiaty żeńskie siedzące, o szyjkach słupków rozdzielonych na 2 nitkowate znamiona.
Owoce
Bocznie spłaszczone, dzióbkowate[6].

Biologia i ekologia

Rozwój
Wieloletnie, wodne geofity (hydrogeofity)[4], wodopylne.
Siedlisko
Litoral. Na grubym piasku i osadach drobnoziarnistych[7].
Interakcje międzygatunkowe
Podwodne łąki bałwanic stanowią schronienie wielu gatunków ryb. W Oceanie Atlantyckim Cymodocea nodosa jest zasiedlana między innymi przez alterynę Boyera, karpieńczyka hiszpańskiego, Pomatoschistus marmoratus, cefala złocistego i Liza saliens[8].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj należy do rodziny bałwanicowatych (Cymodoceaceae Vines), rzędu żabieńcowców (Alismatales Dumort.), w kladzie jednoliściennych (monocots)[2].
Gatunki[4]
  • Cymodocea angustata Ostenf.
  • Cymodocea nodosa (Ucria) Asch.
  • Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.
  • Cymodocea serrulata (R.Br.) Asch. & Magnus

Zagrożenie i ochrona

Wszystkie gatunki bałwanic zostały ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem LC (mniejszej troski). Nie są znane poważne zagrożenia tych roślin. Występują jednak lokalne zagrożenia wynikające z działalności człowieka, przede wszystkim prowadzonej gospodarki morskiej, przemysłu, budowy portów i prowadzenia prac na dnie morskim. Ich stanowiska występują w lokalnych formach obszarowej ochrony przyrody morskiej[7].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum (ang.). [dostęp 2011-02-06].
  4. a b c d e Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families (ang.). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06].
  5. Maureen L. Sullivan: The taxonomy of "seagrasses" surveyed from the higher taxa down through to the family level (ang.). Florida International University, 1994. [dostęp 2011-02-05].
  6. Flora of China. Vol. 23: Cymodoceaceae (ang.). [dostęp 2011-02-06].
  7. a b T.J.B. Carruthers (et al.): IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4. (ang.). 2007. [dostęp 2011-02-05].
  8. David Verdiell-Cubedo et al. Fish assemblages associated with Cymodocea nodosa and Caulerpa prolifera meadows in the shallow areas of the Mar Menor coastal lagoon. „Limnetica”. 26 (2), s. 341-350, 2007 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Cymodocea rotundata.jpg
Cymodocea rotundata
World map ocean genus Cymodocea.jpg
Autor: gerardgiraud, Licencja: CC BY-SA 4.0
Répartition mondiale du genre Cymodocea (adapté de den Hartog 1970, et de Phillips et Menez 1988
Cymodocea.JPG
Autor: Miguelverdu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cymodocea nodosa undersea image near of Alicante (Spain).