Baśka Murmańska

Baśka Murmańska

Wypchana Baśka Murmańska na zjeździe Związku Murmańczyków

Rzeźba niedźwiedzicy przed koszarami Twierdzy Modlin

Baśka Murmańska – niedźwiedzica z gatunku niedźwiedzia polarnego przygarnięta w północnej Rosji, a następnie przyjęta na stan do batalionu Murmańczyków dowodzonego przez pułkownika Juliana Skokowskiego. Batalion ten był odpryskowym oddziałem działającego w rejonie Murmańska I Korpusu Polskiego generała Józefa Dowbor-Muśnickiego.

Historia Baśki

Była to oswojona, łagodna niedźwiedzica, z którą bawiły się nawet dzieci żołnierzy oddziału. Rozkazem dziennym przydzielono ją jako córkę pułku do kompanii karabinów maszynowych batalionu i przyznano racje żywnościowe. W batalionie przydzielono jej opiekuna, najprawdopodobniej Feliksa Miszona^[1], podoficera byłej armii carskiej. Pojawiające się w licznych publikacjach nazwisko kaprala Smorgolińskiego zostało wymyślone przez Eugeniusza Małaczewskiego. Faktycznie żadna z list osobowych batalionu nie zawiera żołnierza o takim nazwisku^[1]. Kapral nauczył ją elementów musztry, w tym salutowania i naśladowania kroku marszowego. Baśkę rozkazem dziennym L. 33 § 8 przydzielono do Baonu WP na Murmanie^[1]. Niedźwiedzica przeszła ze swoim oddziałem cały szlak bojowy aż do wolnej Polski. Wraz z kompanią kadrową została przeniesiona na front pod Obozierską, nie wzięła jednak udziału w bitwie o Bolszyje Ozierki. Ostatecznie latem 1919 wraz z batalionem wyruszyła do Polski, by stacjonować ze swoim oddziałem w Twierdzy Modlin.

Wraz z resztą oddziału brała między innymi udział w defiladzie w 1919 w Warszawie na placu Saskim, wzbudzając sensację tym, iż w odpowiednim momencie zaczęła iść na dwóch łapach i zasalutowała przed naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim w ślad za resztą żołnierzy, a następnie podczas powitania podała mu łapę.

Zginęła jeszcze tej samej zimy, niedługo po przybyciu do Modlina. Podczas kąpieli w Wiśle zerwała się z łańcucha i przepłynęła wśród kry na drugi brzeg rzeki, po czym podążyła w stronę wsi. Została zakłuta widłami przez miejscowych chłopów. Gdy żołnierze po zorganizowaniu łodzi dotarli wreszcie do wsi, z niedźwiedzicy zdzierano już futro. Wypchana Baśka stała jeszcze jakiś czas po II wojnie światowej w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, skąd potem ją usunięto, a ślad po niej zaginął^[2].

Upamiętnienia

Historia niedźwiedzicy została opisana między innymi przez dowódcę kompanii piechoty w tym batalionie, pisarza batalistycznego Eugeniusza Małaczewskiego, w opowiadaniu Dzieje Baśki Murmańskiej wchodzącym w skład tomu opowiadań Koń na wzgórzu^[3].

W październiku 2021 ukazała się książka Sławomira Zagórskiego: Baśka Murmańska i Lwy Północy, która opisuje nieznane dotąd fakty ze służby białej niedźwiedzicy w Wojsku Polskim.

Wizerunek uśmiechniętej Baśki Murmańskiej został uwieczniony na obrazie Michała Byliny Przegląd oddziałów murmańczyków przez Naczelnego Wodza w Warszawie.

Zobacz też

• Wojtek (niedźwiedź z armii Andersa)

Przypisy

Bibliografia

• Eugeniusz Małaczewski: Dzieje Baśki Murmańskiej. Historja o białej niedźwiedzicy (sic), Gebethner i Wolff, Warszawa [ca] 1925.
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (I). „Hallerczyk”, s. 8, nr 3 z 4 października 1924. 
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (II). „Hallerczyk”, s. 8, nr 4 z 20 października 1924. 
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (III). „Hallerczyk”, s. 13, nr 1 z 5 stycznia 1925. 
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (IV). „Hallerczyk”, s. 13, nr 2 z 20 stycznia 1925. 
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (V). „Hallerczyk”, s. 7, nr 3 z 5 lutego 1925. 
• Eugeniusz Małaczewski. Dzieje Baśki Murmańskiej (VI). „Hallerczyk”, s. 14–15, nr 4 z 20 lutego 1925. 
• Eugeniusz Małaczewski: Dzieje Baśki Murmańskiej, cz. 1 i 2 (nr wyd. 127 i 128), Wydawnictwo Literackie Służby Opieki nad Żołnierzem I Grupy Dywizji Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, Szkocja 1947.
• Eugeniusz Małaczewski: Koń na wzgórzu, wydanie I powojenne, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1991, ISBN 83-7001-351-1.

Linki zewnętrzne

• Szlak Baśki Murmańskiej w Twierdzy Modlin
• Wydania „Dziejów Baśki Murmańskiej” Eugeniusza Małaczewskiego w serwisie Polona.pl