Bażanowice

Bażanowice

wieś
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl „Zabudowania majątku Komory z I połowy XIX” w Bażanowicach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Goleszów
Liczba ludności (2022)	1255[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-440[2]
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0052103
Położenie na mapie gminy Goleszów Bażanowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bażanowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Bażanowice
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Bażanowice
49°44′15″N 18°42′12″E/49,737500 18,703333

Bażanowice (cz. Bažanovice, niem. Bazanowitz^[3]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Goleszów. Powierzchnia sołectwa wynosi 381 ha^[4], a liczba ludności 1161, co daje gęstość zaludnienia równą 304,7 os./km².

Położenie

Miejscowość położona jest na Pogórzu Śląskim, nad potokiem Bobrówką (Padonią), prawym dopływem Olzy, w historycznym regionie Śląska Cieszyńskiego. Na zachodzie sąsiaduje z Cieszynem (Gułdowy), na północy z Ogrodzoną, na wschodzie z Goleszowem, na południu z Dzięgielowem. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa i linia kolejowa z Cieszyna do Goleszowa.

Historia

Bażanowice wzmiankowane były po raz pierwszy w 1523 jako Bazanowicze^[5]. W urbarzu cieszyńskim z 1577 widnieje jako wieś książęca, z kolei w urbarzu z 1621 znajduje się informacja iż książę Fryderyk Wilhelm podarował ją w całości Maksymilianowi Precklowi, swemu ochmistrzowi^[6]. Po wojnie trzydziestoletniej Bażanowice stały się własnością rodu Saint Genois d'Anneaucourt, którzy w końcu XVIII w. odsprzedali je księciu sasko-cieszyńskiemu Albertowi, który włączył ją do Komory Cieszyńskiej. Mieściła się tu również administracja klucza. 1 czerwca 1888 roku został otwarty szlak kolejowy austro-węgierskiej Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich poprowadzonej z Kalwarii Zebrzydowskiej do Kojetina^[7]. W miejscowości zlokalizowano przystanek kolejowy^[8]. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 61 budynkach w Bażanowicach na obszarze 382 hektarów mieszkało 488 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 127,7 os./km². z tego 154 (31,6%) mieszkańców było katolikami, 329 (67,4%) ewangelikami a 5 (1%) wyznawcami judaizmu, 467 (95,7%) było polsko- a 15 (3,1%) niemieckojęzycznymi^[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 65 a mieszkańców do 522, z czego 516 zameldowanych było na stałe, 135 (25,9%) było katolikami, 381 (73%) ewangelikami, 6 (1,1%) żydami, 489 (93,7%) polsko- a 27 (5,2%) niemieckojęzycznymi^[3].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Niemca, który podlegał organizacyjnie 1 kompanii w Cieszynie^[10].

W 1922 majątek przekazany został cieszyńskiej Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego. W 1933 w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych byłej Komory Cieszyńskiej uruchomiła ona (z inicjatywy dra Tadeusza Rylskiego) eksperymentalną serowarnię, która podjęła prace nad wyrobem miejscowego sera typu ementalskiego. Po przeniesieniu PWSGW w 1950 do Olsztyna, powstał tu Zakład Doświadczalny Serowarstwa PAN.

W Bażanowicach urodził się Paweł Stalmach – czołowy polski działacz społeczny i narodowy Śląska Cieszyńskiego.

Zabytek i inne obiekty

• Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się dwa obiekty zabytkowe^[11] – dawny folwark z przełomu XVIII i XIX wieku (jedyny budynek wchodzący w skład dawnego folwarku - tzw. „obora”, oraz piętrowy budynek mieszkalny - tzw. „zamek”, obora z 1839 roku, dwa budynki gospodarcze z 2 poł. XIX wieku i ogród. - oba budynki należą do Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Cieszynie^[12].
• Przy drodze późnobarokowa, kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1770.
• Współczesną architekturę prezentuje kościół ewangelicki z 1981 projektu Stanisława Kwaśniewicza i Karola Gasia. Przeszklony pawilon, wzniesiony na planie nieregularnego sześcioboku, jest okryty segmentowym dachem i posiada przystawioną wysmukłą dzwonnicę.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:

• czarna okrężna trasa rowerowa „Śladami Stroju Cieszyńskiego” (40 km)
• zielona trasa rowerowa nr 13 - Ustroń - Jastrzębie-Zdrój - Rybnik (82 km)

Przemysł

Na terenie Bażanowic znajduje się fabryka Pearl Stream oraz siedziba i hala produkcyjna firmy Mirometr, zajmującej się produkcją wodomierzy i systemami zdalnego odczytu, tzw. licznikami. Nowa hala działa w Bażanowicach od 16 sierpnia 2011 roku. Poprzednio firma znajdowała się na terenie byłego STW, w Cieszynie-Gułdowach przy ul. Harcerskiej. Od stycznia 2013 roku firma zatrudnia nieco ponad 200 osób.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filia parafii w Cieszynie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. We wsi znajduje się również siedziba niezależnej społeczności chrześcijańskiej powstałej na bazie nauk Williama Branhama^[13].

Komunikacja

Przez Bażanowice do 30 czerwca 2012 kursowały autobusy PKS w Cieszynie Sp. z o.o. w kierunku Cieszyna, Ustronia, Wisły, Jaworzynki i Koniakowa oraz obecnie autobusy prywatnego przewoźnika WISPOL na trasie do Cieszyna, Jaworzynki, Koniakowa, Ustronia, Wisły, Wisły Czarne, Wisły Malinki i w weekendy do Szczyrku na Salmopol. Przez wieś kursują również autobusy firmy TRANSKOM Skoczów sp. z o.o. na trasie Cieszyn - Ustroń Lipowiec Remiza.

Galeria

• 

  Chałupa z Bażanowic (1872 r.) znajdująca się w skansenie w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku

• 

  Kościół ewangelicki

• 

  Szkoła Podstawowa im. Pawła Stalmacha

• 

  OSP Bażanowice

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne

• Opis Bażanowic na stronie gminy Goleszów
• Bażunowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 121 .