Baba Faja Martaneshi
| Baba | |
.jpg) | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1910 |
| Data i miejsce śmierci | 18 marca 1947 |
| Wyznanie | |
| Kościół | Albańska Wspólnota Bektaszytów |
Baba Faja Martaneshi, właśc. Mustafa Xhani (ur. 1910 we wsi Luz i Madhё k. Kavai, zm. 18 marca 1947 w Tiranie) – albański duchowny bektaszycki i polityk.
Życiorys
Po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w tekke (świątyni bektaszyckiej) w Martanesh. Z czasem zmienił nazwisko, w pełni identyfikując się z miejscem swojej religijnej edukacji. Jako duchowny bektaszycki posługiwał się tytułem baba (ojciec). Po agresji włoskiej na Albanię był jednym z pierwszych, którzy organizowali antywłoskie oddziały partyzanckie w południowej Albanii. Oddział dowodzony przez Martaneshiego w 1942 nawiązał kontakty z komunistami, uznając ich za jedynych, którzy przeciwstawiają się antyislamskiej polityce Włoch. David Smiley, brytyjski oficer łącznikowy, działający przy sztabie partyzanckim w Albanii pozostawił niepochlebny obraz Martaneshiego, który „lubował się w śpiewaniu swoim niskim basowym głosem partyzanckich pieśni, szczególnie po wypiciu znacznej ilości rakiji”[1].
Martaneshi należał do grona założycieli powstałego we wrześniu 1942 Frontu Narodowowyzwoleńczego, wchodząc w skład Rady Naczelnej Frontu. W lipcu 1943 został mianowany członkiem Sztabu Generalnego Albańskiej Armii Wyzwolenia Narodowego. Po zakończeniu wojny w 1945 został wybrany deputowanym do Zgromadzenia Konstytucyjnego, a następnie wiceprzewodniczącym prezydium parlamentu. Zgodnie z opinią Envera Hodży już w czasie wojny Martaneshi zabiegał o to, by mógł zostać członkiem Komunistycznej Partii Albanii, ale został do niej przyjęty już po wojnie[2].
W maju 1945 przewodniczył obradom IV Kongresu Albańskiej Wspólnoty Bektaszytów. Duchowni opowiedzieli się za ścisłą współpracą z reżimem komunistycznym i zawiesili współpracę z innymi wspólnotami bektaszyckimi na świecie. Jako duchowny ściśle związany z kierownictwem Komunistycznej Partii Albanii, Martaneshi dążył do zmian doktryny bektaszyckiej – zniesienia celibatu, zgolenia bród i ograniczenia do minimum używania strojów wyznaniowych. 18 marca 1947 jeden z konserwatywnych duchownych, Abas Hilmi zastrzelił Martaneshiego, a także współpracującego z nim Babę Fejzo Dervishiego, a następnie popełnił samobójstwo. Według Frances Trix, Martaneshi i Dervishi szantażowali Hilmiego grożąc, że w przypadku odmowy uznania reform zostanie uznany za reakcjonistę i uwięziony[3].
Przez władze komunistyczne został wyróżniony tytułem Bohatera Ludu (Hero i Popullit).
Ciekawostki
Został uznany przez albański Instytut Badania Zbrodni i Skutków Komunizmu za zbrodniarza wojennego[4].
Przypisy
- ↑ David Smiley, Albanian Assignment, London 1985, s. 84.
- ↑ Enver Hoxha, Laying the Foundations of the New Albania, Tirana 1984, s. 271–272.
- ↑ Frances Trix, The Sufi Journey of Baba Rexheb, University of Pennsylvania Press, 2009, s. 119.
- ↑ Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri, E papublikuar/ Arkivi i Shtetit, 260 emrat që “rrëfyen” ekzekutimet në ushtrinë partizane. standard.al, 2014-11-29. (alb.).
Bibliografia
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. London: I.B. Tauris: 2012, s. 298.
- Bernd J. Fischer: Albania at War, 1939–1945. Purdue University Press: 1999, s. 111–112.
- Apostol Kotani: Baba Faja Martaneshi, heroi i popullit. Tirana: 2001. (alb.).
Media użyte na tej stronie
Baba Faja Martaneshi portrait during the war