Babice (powiat oświęcimski)

Babice

wieś
DK 44 w Babicach
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	oświęcimski
Gmina	Oświęcim
Wysokość	238 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	2069[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	32-600[2]
Tablice rejestracyjne	KOS
SIMC	0063638
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim Babice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Babice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Babice
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego Babice
50°03′19″N 19°11′59″E/50,055278 19,199722

Babice – wieś sołecka w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.

Wieś królewska starostwa oświęcimskiego w powiecie śląskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku^[3]. Dobra tabularne Abrahama Schönkera i 6 współwłaścicieli, położone w 1905 roku w powiecie bialskim Królestwa Galicji i Lodomerii^[4].

W związku z reformą administracyjną kraju jesienią 1954, wschodnią część Babic włączono do Oświęcimia^[5].

Nazwa

W przeszłości dla określenia wsi w zachowanych dokumentach historycznych występują nazwy: "Babica, Babycza, Babycze, Babice"^[6].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Babicze wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[7].

Historia

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Pierwsza wzmianka na temat wsi "Babice, Babicze, Babycza" pochodzi z 1314 r., zamieszczona w dokumencie księcia Mieszka cieszyńskiego, który uwalnia Piotra Stosza z Babic koło Oświęcimia od płatności daniny^[6].

Wieś początkowo była własnością książęcą. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość występuje jako Babicze^[8]. Tym samym jako dotychczasowa własność księcia przeszła do dóbr królewskich państwa polskiego i należała do króla Kazimierza IV Jagiellończyka^[6].

Miejscowość została odnotowana w historycznych dokumentach własnościowych, prawnych i podatkowych. W latach 1470–1480 odnotowano płatność dziesięciny pieniężnej z łanów kmiecych w Babicach na rzecz Scholasterii Krakowskiej (Uczelni Krakowskiej). Dokumenty z lat: 1496, 1502, 1529 wspominają o folwarku w Babicy należącym do zamku oświęcimskiego. W 1496 r. sąd oficjała krakowskiego rozstrzygnął spór między „szlachetnie urodzonym” Spergetlthem – podstarościm oświęcimskim a klasztorem OO Dominikanów w Oświęcimiu o dziesięcinę snopową z ról folwarcznych m.in. w Babicy, wsi zamku Oświęcimskiego na korzyść klasztoru, ponieważ należała się ona kościołowi parafialnemu w Oświęcimiu, którym wówczas ministrowali Dominikanie^[6].

W tym czasie Babice stanowiły wieś służebną zamku oświęcimskiego. W lustracji starostwa oświęcimskiego z 1508 r. zapisano, że do obowiązków mieszkańców wsi należy czyszczenie zamku, wywożenie z niego nieczystości, uprawa kapusty w miejscowym folwarku zamkowym. Woźny płacił 4 ternary krownego i jeździł według przywileju książęcego. Kmiecie płacili krowne, barańcze i poradlne. Wymienione zostały role opustoszałe: Ostrowska, Gluzińska, Kruszowskie, druga Gluzińska oraz Franka. Dokument szczegółowo wymienienia imiennie kmieciów mieszkających we wsi oraz ich zobowiązania. Odnotowani zostali: Maciej Chachura, Zezko i Migdał, którzy płacili po 5 groszy czynszu, a pozostali kmiecie po 10 groszy. Rolę pustą Śmietańskie uprawiał Marcin syn Chachury z wolnizną przyznaną na 8 lat. Rolę Janoskowskie uprawiał Świątek z wolnizną przyznaną na 6 lat. Wspomniany został Stanisław Smiotana, Bierek, Strach, Grzegorz Mocz, Strokosowa, rola pusta Sandkowskie. Kmiecie dawali do zamku po 2 koguty, po korcu chmielu i owsa łowczego, po dwa wozy drzewa Pod koniec XVI w. doszły do tego jeszcze obowiązki przy stawach rybnych starostwa w tym rybnik pod zamkiem t.zw. staw Podgrodny. Wspomniany dokument informuje również, że we wsi funkcjonuje prom. W 1564 odnotowany został most na rzece Wiśle na drodze śląskiej idącej przez wieś królewską Babice, przez który przejeżdżali krakowscy kupcy^[6].

Po rozbiorach Polski w XVIII wieku rola tej drogi jeszcze się zwiększyła, ponieważ Babice stały się ważnym punktem granicznym między ówczesna Galicją a Prusami, które rozgraniczała w tym rejonie Wisła i Przemsza. W Babicach znajdowała się komora celna ponieważ tu rozchodziły się dwie drogi „cłowe”, oświęcimska prowadząca przez Gorzów i Chełmek na Śląsk, oraz babicka prowadząca na Kraków. W tym czasie Babice wraz z innymi wsiami starostwa oświęcimskiego należały dożywotnio do ostatniego starosty Piotra Małachowskiego, który następnie wydzierżawił je Tomaszowi z Brzezia Rusockiemu. Ten z kolei, po śmierci Małachowskiego w 1792 r., część gruntów babickich samowolnie sprzedał lub rozdał miejscowym chłopom i Żydom. W 1803 r. na publicznej licytacji Babice nabył hrabia Wincenty Bobrowski z Poręby Wielkiej i od razu odsprzedał je Kajetanowi Rusockiemu – właścicielowi pobliskich Broszkowic. Po nim majątek odziedziczyła córka Leokadia Dębska z Oświęcimia a jej spadkobiercy po 1849 r., kiedy zniesiono już pańszczyznę, dobra folwarczne rozsprzedali.

Na początku roku 1900 w Babicach zorganizowano dwuklasową szkołę i założono Ochotniczą Straż Ogniową.

II wojna światowa

1 października 1939 r. na terenie Babic odbyło się konspiracyjne zebranie tajnej grupy wojskowych w składzie: rtm. Stanisław Krępa – pseudonim „Trojacki”, Mieczysław Jonkisz („Mietek”), Stanisław Matuszczyk i por. Jan Wawrzyczek („Marusza”, „Danuta”), którzy zorganizowali terenową organizację Związku Walki Zbrojnej (ZWZ).

W czasie okupacji (kwiecień 1941) Niemcy wysiedlili mieszkańców Babic wyburzając większą część zagród, a na terenie wsi utworzyli gospodarstwo rolne „majątek dworski” w którym pracowali więźniowie z pobliskiego obozu w Oświęcimiu. W 1943 r. władze okupacyjne założyły w Babicach podobóz „Wirtschaftshof Babitz”. W budynku szkolnym umieszczono więźniarki, a więźniów w oddzielnie wybudowanym baraku. Podobóz otoczony był drutami kolczastymi i podlegał Auschwitz II – Birkenau. Jego mieszkańcy pracowali przy obsłudze koni, pracach polowych i ziemnych, budowali drogi itp. Natomiast kobiety przy hodowli krów, buhajów, kompostowaniu, nawożeniu pól i lżejszych pracach polowych(chociaż widziano jak więźniarki były wykorzystywane jako siła pociągowa do orania pól pługiem). Likwidacja podobozu nastąpiła po ewakuacji więźniów 17 stycznia 1945 r.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Urodził się tu Piotr Szewczyk – major Wojska Polskiego, cichociemny, żołnierz Armii Krajowej.

Zobacz też

• Babice, Babice Nowe

Przypisy

Bibliografia

• Julian Zinkow: Oświęcim i okolice. Przewodnik monograficzny. Oświęcim: Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy Galicyjska Księgarnia i Antykwarnia, 1994. ISBN 83-7094-002-1.

Bibliografia

• Zofia Leszczyńska-Skrętowa: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 1, hasło: "Babice". Wrocław: Ossolineum, 1986, s. 9-10. ISBN 83-04-00129-2.

Linki zewnętrzne

• Babice w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online).
• Portal Internetowy Gminy Oświęcim. [dostęp 2008-07-15]. (pol.).