Babka średnia
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny zielone |
| Nadgromada | rośliny telomowe |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Podgromada | rośliny nasienne |
| Nadklasa | okrytonasienne |
| Klasa | Magnoliopsida |
| Nadrząd | astropodobne |
| Rząd | jasnotowce |
| Rodzina | babkowate |
| Rodzaj | babka |
| Gatunek | babka średnia |
| Nazwa systematyczna | |
| Plantago media L. Sp. pl. 1:113. 1753 | |
Babka średnia (Plantago media) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje Azję (od Syberii poprzez Chiny i środkową Azję do Zachodniej Azji) i całą niemal Europę, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w innych regionach świata[3]. W Polsce występuje powszechnie.
Morfologia
- Łodyga
- Głąbik o wysokości 3 do 50 cm, znacznie dłuższy od liści. Pod ziemią roślina wytwarza krótkie kłącze.
- Liście
- Wyłącznie liście w przyziemnej różyczce. Są eliptyczne, ostro lub tępo zakończone, z 5-9 nerwami, całobrzegie, zwężone u nasady, z krótkim ogonkiem, lub siedzące. Są przeważnie obustronnie krótko owłosione.
- Kwiaty
- Zebrane w krótki, walcowaty kłos o wiele krótszy niż głąbik. Przysadki nieco owłosione, o błoniastych brzegach, działki nagie, bardzo szerokie. Korona biaława, o długości ok. 4 mm, rurka korony naga. Nitki pręcików fioletowe, 4-5 razy dłuższe od korony, pylniki bladoliliowe lub białe.
- Owoce
- Czteronasienne torebki z wieczkiem czarne, zawierające pomarszczone nasiona.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne, wonne, kwitnie od maja do września, jest owadopylna, lub wiatropylna[4]. Porasta łąki, wzgórza, polany, rumowiska, miedze, suche zbocza. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Festuco-Brometea[5]. Liczba chromosomów 2n = 24.
Zmienność
Tworzy mieszańce z babką lancetowatą i b.zwyczajną.
Zastosowanie
Zastosowanie lecznicze: napar z liści stosuje się w nieżytach dróg oddechowych, gruźlicy płuc, rozedmie, kokluszu, przewlekłym kaszlu, w stanach zapalnych nerek i pęcherzyka żółciowego, jest także pomocny w neurastenii oraz stwardnieniu tętnic.
Kąpiele z dodatkiem naparu z liści wykazują działanie antyseptyczne, przeciwświądowe, przeciwzapalne, przyspieszające gojenie się ran i owrzodzeń, łagodzące stany zapalne skóry[6].
Obecność w kulturze
Okazy babki średniej, zarówno w postaci płonnych różyczek liści przyziemnych, jak i w postaci rozwiniętych i owocujących okazów występują kilkakrotnie w tle malarskim scen w ołtarzu Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie. W scenie Hołdu Trzech Króli znajdują się nawet dwa przedstawienia rzeźbiarskie tej rośliny, co stanowi wyjątek w płaskim poza tym tle[7].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Danuta Rybak, Rośliny lecznicze. Atlas, Warszawa 1993: Wydawnictwo "Arkady", s. 61, ISBN 83-213-3634-5.
- ↑ Władysław Szafer: Kwiaty w ołtarzu Wita Stwosza, w: "Kwiaty w naturze i sztuce", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 102-117
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Media użyte na tej stronie
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plantago_media (pl. babka średnia)