Bacillus cereus

Laseczka woskowa
Bakterie Bacillus cereus barwione metodą Grama
Systematyka
Domena	bakterie
Typ	Firmicutes
Klasa	Bacilli
Rząd	Bacillales
Rodzina	Bacillaceae
Rodzaj	Bacillus
Gatunek	laseczka woskowa
Nazwa systematyczna
Bacillus cereus Frankland & Frankland 1887

Bakterie Bacillus cereus barwione metodą Schaeffera-Fultona z widocznymi endosporami w kolorze zielono-niebieskim.

Laseczka woskowa (łac. Bacillus cereus) – gatunek Gram-dodatnich bakterii, z rodzaju Bacillus, rodziny Bacillaceae; czynnik etiologiczny m.in. zatruć pokarmowych.

Charakterystyka drobnoustroju

B. cereus jest laseczką Gram-dodatnią, przetrwalnikującą, rosnącą w warunkach tlenowych. Morfologicznie bardzo podobna do laseczki wąglika, jednak w odróżnieniu od niej nie posiada otoczki i jest urzęsiona.

B. cereus jako czynnik etiologiczny chorób

B. cereus jest gatunkiem względnie patogennym, co oznacza, że powoduje chorobę tylko w określonych warunkach. Laseczki i/lub ich spory występują powszechnie w środowisku oraz produktach spożywczych. Typowym schematem zakażenia jest spożycie potraw zbożowych (głównie z ryżu), które przechowywane są w temperaturze pokojowej, odgrzewane lub zasmażane.

Zatrucie pokarmowe może przybierać następujące postaci:

1. wymiotną, która charakteryzuje się stosunkowo krótkim okresem wylęgania (kilka godzin, ustępuje pod tym względem jedynie intoksykacjom gronkowcowym) i przebiega dość łagodnie;
2. biegunkową, która rozwija się dłużej (12-24 godziny) i ma bardzo intensywny przebieg.

Oprócz zatruć pokarmowych, B. cereus może być niekiedy czynnikiem etiologicznym innych chorób, jak na przykład:

• zakażenia oportunistyczne:

1. zapalenie płuc
2. infekcyjne zapalenie wsierdzia
3. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
4. zapalenie gałki ocznej (prowadzące do ślepoty).

Czynniki wirulencji

• Enterotoksyny:

1. termostabilna – niewrażliwa na kwaśne pH żołądka, działanie enzymów proteolitycznych i podwyższoną temperaturę; wytwarzają ją kiełkujące laseczki, a ma to miejsce w pożywieniu niewłaściwie przechowywanym. Wywołuje gwałtowne wymioty.
2. Termolabilna – produkowana w różnych wariantach w jelicie po spożyciu laseczek bądź ich przetrwalników. Powoduje biegunki.

• Enzymy degradujące tkanki, np. fosfolipazy.

Terapia

W przypadku zatruć pokarmowych preferuje się leczenie objawowe i podtrzymujące. W przypadku pozostałych zakażeń preferuje się terapię wankomycyną.

Bibliografia

• AndrzejA. Szkaradkiewicz AndrzejA., Mikrobiologia lekarska. Repetytorium z bakteriologii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2011, ISBN 978-83-7597-149-1, OCLC 804106618 .