Badania nad głodem w getcie warszawskim

Pierwsza strona wydanej w 1946 roku książki, w której opublikowano wyniki badań
Ofiara głodu w getcie warszawskim. Zdjecie z książki Choroba głodowa: Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942

Badania nad głodem w getcie warszawskim – naukowa analiza podjęta przez żydowskich lekarzy więzionych w warszawskim getcie w 1942 r. Wielu z nich pracowało w Szpitalu Starozakonnych w Warszawie i jego kontynuacji po przeniesienia Szpitala do getta. Naziści, chcąc zagłodzić getto w ciągu miesięcy, zaplanowali dzienne spożycie kalorii więźniów nie większe niż 180 kalorii[1], czyli mniej niż 1/10 zalecanej wartości kalorycznej zdrowego człowieka[2] przy równoczesnym wstrzymaniu dostępu do szczepionek i lekarstw, które byłyby niezbędne do zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób w gęsto zaludnionym getcie[3]. Doprowadziło to do rozwoju dobrze prosperującego czarnego rynku, który dostarczał około 80% żywności w getcie[1] oraz powstania sieci 250 jadłodajni prowadzonych przez Joint oraz ŻTOS[4], które w szczytowym momencie wydawały dziesiątki tysięcy posiłków dziennie[1][4].

W lutym 1942 r. grupa żydowskich lekarzy na czele z Izraelem Milejkowskim[5] podjęła się klinicznych badań aspektów fizjologicznych i psychologicznych głodu w getcie warszawskim[6]. Rozpoczęto dogłębne badanie różnych aspektów głodu[3], między innymi zmian metabolicznych, jego efektów sercowo-naczyniowych, okulistycznych, a nawet odpornościowych. Mimo braku środków, ryzyka egzekucji (naziści zakazali Żydom pracy naukowej) i złego stanu fizycznego badania te prowadziło kilkunastu lekarzy[7]; wojnę przeżyła piątka z nich, w tym Emil Apfelbaum. Badania kliniczne prowadzili Julian Fliederbaum, Kazimierz Zweibaum razem z Arye Hellerem i studentką medycyny Janiną Zarchi. Prace laboratoryjne wykonywali Heller, Kazimierz Zweibaum, Teodozja Goliborska, Regina Elbiner i Fajga Ferszt. Pracę nad ośrodkiem krążenia wykonywal Emil Apfelbaum-Kowalski razem z Arye Heller i [Zdzisław Askanas|Zdzisławem Askanasem] i dr. Paszkowerem.

Inne osoby związane z badaniami: Izrael Milejkowski, Józef Stein, Michał Szejnman, Szymon Fajgenblat, J. Rotbalsam, Zuzanna Szejnfinkiel, R. Elblinger, Lederman, Einhorn, Goldberg, J. Fajgenblatowa, Leon Blacher, M. Płońskier, Róza Amzel, J. Wohl, A. Bieleńki, Mieczysław Kocen, Mieczysław Raszkes, Henryk Fenigstein. Badania zakończyły się w sierpniu 1942 r. w czasie wielkiej akcji deportacyjnej. Manuskrypt opisujący studium został przemycony z getta i przechowywany przez polskiego lekarza Witolda Eugeniusza Orłowskiego. Zaraz po zakończeniu wojny został opublikowany w języku polskim (Emil Apfelbaum (red.), Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942[8]) i francuskim (1946)[9][10], a następnie w języku angielskim w 1979 r. przez Myrona Winicka z Uniwersytetu Columbia[3]. Pierwsze angielskie streszczenie wyników pojawiło się w 1963 roku[11].

Według Winickiej[3]:

Część dokumentów zaginęła, ale to co pozostało nadal stanowi najobszerniejszą analizę zagadnienia głodu, jaka kiedykolwiek została przeprowadzona. Lekarze opisali wyniki kliniczne tak szczegółowo, że ich opis pozostaje jak dotąd najbardziej przejrzysty (…) jest głównym elementem naszego zrozumienia skutków ciężkiego niedożywienia zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Ale [dokument ten] to coś więcej. To rzut oka na charakter niektórych z lekarzy w warszawskim getcie.

Przypisy

  1. ↑ a b c Megargee i inni, The United States Holocaust Memorial Museum encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945. Volume 1, Early camps, youth camps, and concentration camps and subcamps under the SS-Business Administration Main Office (WVHA), Bloomington: Indiana University Press, 2009, ISBN 978-0-253-00350-8, OCLC 644542383 [dostęp 2020-10-08].
  2. ↑ What should my daily intake of calories be?, nhs.uk, 27 czerwca 2018 [dostęp 2020-10-08] (ang.).
  3. ↑ a b c d Michael A. Grodin, Jewish medical resistance in the Holocaust, New York, ISBN 978-1-78238-418-2, OCLC 891445689 [dostęp 2020-10-08].
  4. ↑ a b In Memoriam: David Guzik, „JDC Archives” [dostęp 2020-10-08] (ang.).
  5. ↑ IDEA – ALM: Dr. Israel Milejkowski, a Jewish physician and civic activist in Warsaw, www.infocenters.co.il [dostęp 2020-10-08].
  6. ↑ Gunnar S. Paulsson, Holocaust and memory. The experience of the Holocaust and its consequences. An investigation based on personal narratives, London: Leicester University Press, in association with the European Jewish Publication Society, 2001, ISBN 978-0-567-34277-5, OCLC 741690863 [dostęp 2020-10-08].
  7. ↑ Winick, Myron; Osnos, Martha (1979). Hunger disease: studies by the Jewish physicians in the Warsaw Ghetto. Wiley.
  8. ↑ Emil Apfelbaum (red.): Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942. Warszawa: American Joint Distribution Committee, 1946.
  9. ↑ Choroba głodowa: badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942 – Centralna Biblioteka Judaistyczna, cbj.jhi.pl [dostęp 2020-10-08].
  10. ↑ Emil Apfelbaum, Choroba głodowa: Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942, Warszawa: American Joint Distribution Committee, 1946, OCLC 474722783 [dostęp 2020-10-08] (pol.).
  11. ↑ Louis Falstein: The Martyrdom of Jewish Physicians in Poland. New York: Exposition Press, 1963. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942a.jpg
Pierwsza strona książki Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942, American Joint Distribution Committee, Warszawa 1946
Hunger Disease Clinical Research in Famine Performed in the Warsaw Ghetto in 1942 03.jpg
Fotografia dokumentująca badania kliniczne nad głodem przeprowadzone przez grupę żydowskich lekarzy w getcie warszawskim w 1942. Podpis oryginalny: Trwałe przykurcze zginaczy oraz zaniki mięśniowe