Baltazar (babiloński książę)

Baltazar, właśc. Bel-szar-usur (akad. Bēl-šar-uṣur; biblijny Baltazar) – babiloński książę, najstarszy syn króla Nabonida (556–539 p.n.e.), wyznaczony przez niego na następcę tronu.

Imię

Jego rodzime, akadyjskie imię brzmi Bēl-šar-uṣur[1][2] i znaczy „Boże Belu króla strzeż!”. W Biblii, w której wzmiankowany jest on w piątym rozdziale Księgi Daniela, jego imię Bēl-šar-uṣur uległo zniekształceniu i zapisywane było w następujący sposób:

imię Bēl-šar-uṣur
w zapisie biblijnym		miejsce w Biblii
Księga Daniela, rozdział 5
(Dn 5:1,2,9,22,29,30)
zapis hebrajski w Kodeksie Leningradzkimבֵּלְשַׁאצַּ֞ר /be·le·sha·tzar/[3]
zapis grecki w Septuagincieβαλτασαρ /baltasar/[4]
zapis łaciński w WulgacieBalthasar[5]

W polskich przekładach Biblii spotykane są następujące formy zapisu tego imienia:

polskie przekłady Bibliimiejsce w Biblii
Księga Daniela, rozdział 5
(Dn 5:1,2,9,22,29,30)[6]
Biblia gdańskaBalsazar
Biblia poznańskaBelszazar
Biblia warszawsko-praskaBaltazar
Biblia TysiącleciaBaltazar
Biblia warszawskaBelsazar
Przekład Nowego ŚwiataBelszaccar (1997)
Baltazar (2018)

Historyczny Bel-szar-usur

W mezopotamskich źródłach klinowych zachowało się niewiele informacji dotyczących Bel-szar-usura. Nie wiadomo ani kiedy się urodził, ani kim była jego matka (być może była to Nitokris). W trakcie rebelii swego ojca w 556 roku p.n.e. był on już najprawdopodobniej osobą dorosłą i być może nawet brał udział w samym spisku jako jeden z jego przywódców[7]. Po przejęciu władzy przez Nabonida rzadko pojawia się w jego inskrypcjach. Jedna z niewielu wzmianek o nim znajduje się w tekście umieszczonym na cylindrach Nabonida z Ur, który to tekst kończy się następującą modlitwą króla do boga Sina:

„Jeżeli chodzi o mnie, Nabonida, króla Babilonu, uchroń mnie od grzechów przeciw twej wielkiej boskości i przyznaj mi w darze życie (pełne) długich dni, a jeżeli chodzi o Bel-szar-usura, mego najstarszego syna, mego potomka, wlej cześć dla twej wielkiej boskości w jego serce aby nie popełnił żadnych rytualnych pomyłek, niechaj nasyci się pełnią życia”[8][9].

końcowy fragment z inskrypcji na cylindrach Nabonida z Ur

Według źródeł powstałych już po podboju Babilonii przez Persów Nabonid wyznaczyć miał Bel-szar-usura do zarządzania Babilonią w czasie swego dziesięcioletniego pobytu w oazie Tema w Arabii. Jeden z tekstów opisuje to w następujący sposób:

„Gdy trzeci rok (jego panowania) miał się rozpocząć, powierzył on armię swemu najstarszemu synowi, swemu pierworodnemu, oddziały w kraju przekazał pod jego rozkazy. Wszystko porzucił, powierzył mu królestwo, a sam wyruszył w długą podróż. Wojska Akadu pomaszerowały z nim w kierunku Temy, daleko na zachodzie”[10]

fragment z Poetyckiej relacji o Nabonidzie

Relację tą potwierdza Kronika Nabonida, która w zachowanych ustępach dotyczących wydarzeń z 7, 9, 10 i 11 roku panowania Nabonida powtarza informację, iż w latach tych „król pozostawał w Temie, a książę, jego oficerowie i jego oddziały pozostawały w Akadzie (tj. Babilonii)”[11].

W trakcie nieobecności ojca Bel-szar-usur zarządzał wprawdzie Babilonią, ale nominalna władza królewska wciąż pozostawała w rękach Nabonida. Świadczyć o tym może chociażby fakt, iż w trakcie pobytu króla w Temie nie odbywało się w Babilonie akitu, święto Nowego Roku, do którego obchodów obecność władcy była niezbędna[9]. Dopiero gdy Nabonid powrócił do Babilonu święto to mogło się odbyć[9]. Wraz z powrotem Nabonida do Babilonu Bel-szar-usur znika ze źródeł klinowych i jego dalszy los jest nieznany[9].

Biblijny Baltazar

Bel-szar-usur pojawia się w piątym rozdziale biblijnej Księgi Daniela (Dn 5:1-30), gdzie nosi imię Baltazar. Przedstawiany jest on tam jako ostatni król babiloński przed podbojem perskim oraz syn Nabuchodonozora. Niektórzy badacze uważają, że określenie „syn Nabuchodonozora” użyte tu zostało w znaczeniu „potomek Nabuchodonozora”. Twierdzą oni, że Nabonid mógł ożenić się z jedną z córek Nabuchodonozora, która byłaby matką Baltazara. Jak dotychczas nie odkryto jednak żadnych dowodów które potwierdzałyby tę teorię[12]. Z drugiej strony nazwanie Nabuchodonozora ojcem Baltazara (Dn 5:2) wyjaśnia się tym, że w językach semickich wyraz ab (ojciec) oznacza także dziada, przodka lub poprzednika na tym samym stanowisku[13]. Historyczne nieścisłości w Księdze Daniela wyjaśniane są tym, że najprawdopodobniej spisana ona została w kilkaset lat po opisywanych w niej wydarzeniach[a].

Według przekazu biblijnego Baltazar miał urządzić w swym pałacu wystawną ucztę, w trakcie której nakazał przynieść złote i srebrne naczynia zrabowane przez Nabuchodonozora ze Świątyni Jerozolimskiej, by goście mogli na nich ucztować. Wobec tego aktu świętokradztwa w sali pojawiła się ręka, która wypisała na ścianie tajemnicze słowa mane, tekel, fares. Król polecił wezwać Daniela, który odczytał je jako zapowiedź upadku jego królestwa[14], za co został ustanowiony trzecią osobą w państwie. Potwierdzałoby to teorię, że Baltazar sprawował jedynie regencję podczas nieobecności ojca w kraju[13].

W noc uczty Baltazar został zabity (Dn 5:30). Tym wydarzeniem kończy się piąty rozdział Księgi Daniela. Pierwszy wers następnego rozdziału informuje, że władzę w Babilonie objął sześćdziesięciodwuletni Dariusz Med, którego identyfikacja historyczna przysparza trudności badaczom Biblii[b].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Według tradycyjnego poglądu Księga Daniela została napisana w VI w. p.n.e., jednak większość uczonych jest przekonanych, że zredagowana została ok. 165 roku p.n.e., w czasie prześladowania Żydów w Jerozolimie przez Antiocha IV; Fant C.E., Reddish M.G., Lost Treasures..., s. 234
  2. ↑ Zdobywcą Babilonii był perski król Cyrus II Wielki; Fant C.E., Reddish M.G., Lost Treasures..., s. 234

Przypisy

  1. ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 232.
  2. ↑ Joannes F., Historia..., s. 90.
  3. ↑ Kodeks Leningradzki, Księga Daniela, rozdział 5 - tekst źródłowy i jego transliteracja
  4. ↑ Septuaginta, Księga Daniela, rozdział 5 - tekst źródłowy i jego transliteracja
  5. ↑ Wulgata, Księga Daniela, rozdział 5 - tekst źródłowy
  6. ↑ Biblia Internetowa - porównanie piątego rozdziału Księgi Daniela w polskich przekładach Biblii. www.biblia.apologetyka.com. [dostęp 2013-09-26].
  7. ↑ Joannes F., Historia..., s. 89-90.
  8. ↑ The Nabonidus Cylinder from Ur (Cylinder Nabonida z Ur) (ang.). www.livius.org. [dostęp 2013-09-02].
  9. ↑ a b c d Fant C.E., Reddish M.G., Lost..., s. 233
  10. ↑ * The Verse Account of Nabonidus (Poetycka relacja o Nabonidzie) (ang.). www.livius.org. [dostęp 2013-09-02].
  11. ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 232
  12. ↑ Fant C.E., Reddish M.G., Lost Treasures..., s. 234.
  13. ↑ a b Ж. Дукан, Стенание земли. Исследование Книги пророка Даниила, s. 262.
  14. ↑ Kosidowski Z., Opowieści..., s. 431-432.

Bibliografia

  • Fant C.E., Reddish M.G., Lost Treasures of the Bible, Wm. B. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids/Cambridge 2008.
  • Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
  • Joannes F., Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
  • Kosidowski Z., Opowieści biblijne, Iskry, Warszawa 1983.
  • Дукан Ж, Стенание земли. Исследование Книги пророка Даниила, Заокский 1995.