Baltazar I żagański

Baltazar I żagański

Herb księcia żagańskiego Baltazara z Wernigeroder Wappenbuch (ok. 1475–1500)
książę żagański
Okres	od 1439 do 1472
Poprzednik	Jan I żagański
Następca	Jan II Szalony
Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie
Data urodzenia	pomiędzy 1410 a 1415
Data i miejsce śmierci	1472 Przewóz
Ojciec	Jan I żagański
Matka	Scholastyka saska
Rodzeństwo	Jan II Szalony, Rudolf żagański, Wacław żagański
Małżeństwo	Barbara cieszyńska

Wieża głodowa zamku w Przewozie

Baltazar I żagański (ur. pomiędzy 1410 a 1415^[1], zm. 15 lipca 1472^[2], Przewóz) – książę żagański od 1439^[3], w wyniku podziału od 1449 na Żaganiu wraz z Rudolfem, od 1454 samodzielnie, w latach 1461–1468 utracił władzę, ponownie książę żagański 1468–1472.

Baltazar I był najstarszym synem księcia żagańskiego Jana I i Scholastyki córki Elektora Rudolfa III z dynastii Wittenbergów. Po śmierci ojca w 1439 r. wraz z młodszymi braćmi Wacławem, Rudolfem i Jan II Szalony współrządził księstwem żagańskim. W 1449 r. księstwo zostało podzielone na dwie dzielnice: żagańską i przewozką. Baltazar wraz z Rudolfem otrzymał władzę w dzielnicy żagańskiej, Przewóz zaś pozostał przy Janie i Wacławie.

W 1450 r. Baltazar wraz z Rudolfem udali się pielgrzymkę do Rzymu^[4]. Wkrótce po powrocie z pretensjami do części spadku po ojcu wystąpił najmłodszy z braci Jan II, niezadowolony z przeprowadzonego podziału. Spór dzięki mediacji wuja książąt – władcy saskiego Fryderyka, udało się załatwić polubownie około 1453 r.

W 1454 r. Rudolf zginął podczas wojny trzynastoletniej w trakcie bitwy pod Chojnicami, dowodząc najemnikami na żołdzie krzyżackim. Po jego śmierci Baltazar udał się do Prus walcząc przeciw Polsce po stronie zakonu krzyżackiego, starając się też o namiestnictwo w Prusach. Nie uzyskawszy tego stanowiska, powrócił do księstwa żagańskiego w 1457 r. Po powrocie zastał niewesołą sytuację, gdyż Jan II ustanowiony w księstwie namiestnikiem, korzystając z jego nieobecności, wymusił na stanach Żagania złożenie mu hołdu lennego.

W latach następnych Baltazar zaangażował się w rozgrywki polityczne na Śląsku, skierowane przeciwko Jerzemu z Podiebradów, co w 1461 r. doprowadziło do najazdu na księstwo żagańskie wojsk czołowego stronnika Podiebrada, Jana II, i utratę władztwa.

W latach 1461–1467 przebywał na wygnaniu we Wrocławiu, gdzie dowodził wojskami miejskimi. Bezskutecznie apelował u króla Jerzego w sprawie odebrania Żagania Janowi. Posłował w tej sprawie nawet do Rzymu, gdzie uzyskał poparcie papieża Piusa II. W zorganizowanej w 1467 r. krucjacie przeciwko królowi-husycie, dzięki poparciu papieskiemu został głównodowodzącym. Wyprawa zakończyła się jednak porażką w walce z Janem II pod Kożuchowem.

Dopiero w 1468 r. Baltazar korzystając z poparcia swojego kuzyna Henryka XI odzyskał panowanie w księstwie żagańskim^[2].

W trakcie wojny pomiędzy Maciejem Korwinem a Jerzym z Podiebradów opowiedział się po stronie tego pierwszego. W 1469 r. złożył królowi węgierskiemu hołd lenny. Nie uchroniło to jednak odzyskanego dopiero co księstwa przed łupieskim napadem Jana w roku następnym.

W 1472 r. ponownie utracił panowanie nad księstwem żagańskim na rzecz Jana II. Pojmany, został uwięziony na zamku w Przewozie, gdzie według nie do końca pewnych źródeł został zagłodzony na polecenie Jana II. Stało się to 15 lipca 1472. Został pochowany w nekropoli Piastów żagańskich w kościele kanoników regularnych św. Augustyna.

Miał dwie żony – bliżej nieznaną Agnieszkę (z którą miał zmarłą w dzieciństwie córkę Annę i bliżej nieznanego syna Wacława), która zmarła w 1460 r. i Barbarę, córkę Bolesława II cieszyńskiego. Drugie małżeństwo, zawarte, jak zapisały kroniki, na „złość bratu”, pozostało bezdzietne. Po śmierci Baltazara Barbara została zmuszona do wyjazdu do Cieszyna, a jego księstwo zostało zagarnięte przez Jana II.

Przypisy

Bibliografia

• Karol Piotrowicz, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 243–244. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.