Baltic Pipe

Schematyczna mapa poglądowa Baltic Pipe (źródło: Gaz-System S.A.)

Baltic Pipe (Korytarz Bałtycki, Gazociąg Bałtycki) – system gazociągów łączących Norwegię, Danię i Polskę o przepustowości 10 mld m³ rocznie uruchomiony 27 września 2022[1].

Założeniem przedsięwzięcia było powstanie nowego korytarza dostaw gazu ziemnego do Danii i Polski oraz krajów sąsiednich ze złóż na szelfie norweskim – gdzie 19 koncesji wydobywczych należy do firmy Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG)[2]. Baltic Pipe jest częścią szerszego zamysłu tzw. Bramy Północnej, mającej na celu pełne zróżnicowanie dostaw gazu do Polski poprzez Gazociąg Bałtycki oraz terminal gazu płynnego w Świnoujściu – tzw. gazoport[3].

Historia

Zróżnicowanie dostaw gazu do Polski poprzez import z Norwegii dyskutowano od 1991 roku[4]. Pomysł budowy gazociągu łączącego Polskę z norweskimi złożami pojawił się po raz pierwszy w 2001 roku za rządu Jerzego Buzka. Jego proponentami byli: Piotr Naimski (ówczesny doradca premiera ds. bezpieczeństwa energetycznego) oraz Piotr Woźniak (ówczesny doradca w Kancelarii Premiera)[5]. We wrześniu 2001 roku podpisano umowę na dostawy gazu i budowę gazociągu między PGNiG a pięcioma norweskimi firmami: Statoil ASA, Norsk Hydro Produksjon a.s., TotalFinaElf Exploration Norge AS, A/S Norskeshell, Mobil Exploration Norway Inc.[6]. Wg umowy gazociąg miał od 2004 roku dostarczać do Polski gaz z Danii a od 2008 także z Norwegii[6]. Po zmianie koalicji rządowej w efekcie wyborów parlamentarnych w 2001 powstał rząd Leszka Millera, który odstąpił od realizacji projektu[7].

W 2007 PGNiG zaangażowało się w projekt budowy gazociągu Skanled, który miał przesyłać gaz z Norwegii do Szwecji i Danii a gazociąg bałtycki miał być jego przedłużeniem do Polski[7]. PGNiG objął 15% udziałów w projekcie i obok E.ON była największym udziałowcem inwestycji. W 2013 roku wobec wycofania się zaangażowanego w projekt Nord Stream 2 E.ON realizacja Skanled została bezterminowo zawieszona[8].

W 2016 polski operator gazociągów, Gaz-System i duński operator systemu przesyłowego Energinet(niem.) badały możliwość powstania połączenia międzysystemowego pomiędzy Norwegią, Danią a Polską w postaci dwukierunkowego gazociągu podmorskiego. Zaplanowano przepustowość techniczną całej infrastruktury na poziomie do 10 mld m³/r do Polski (z Norwegii poprzez Danię) oraz do 3 mld m³/r z Polski do Danii i Szwecji[8].

W 2017 wykonano wstępne badanie rynku. Na podstawie studium wykonalności przedsięwzięcia określono, że projekt Baltic Pipe będzie opłacalny przy rocznych dostawach gazu do Polski na poziomie ok. 10 mld m³. Tym samym, od 2022 – po wygaśnięciu kontraktu z rosyjskim koncernem państwowym Gazprom zawartego w 1996 i aneksowanego w 2012 – pozwolało to zapewnić dostawy i zmianę głównego dostawcy gazu do Polski oraz umożliwi jego reeksport[9][10].

W połowie 2017 celem potwierdzenia wyników studium wykonalności Gaz-System i Energinet uruchomiły (zgodnie z Rozporządzeniem NC CAM[11]) procedurę Open Season (OS 2017), która pozwoliła uczestnikom rynku na złożenie wiążącej oferty na oferowaną w ramach procedury przepustowość projektu Baltic Pipe. Na podstawie otrzymanych ofert i po zatwierdzeniu ostatecznej alokacji przepustowości Gaz-System i Energinet przeprowadzili testy ekonomiczne, oceniając w ten sposób rentowność projektu.

W styczniu 2018 uzyskanie pozytywnych wyników testów ekonomicznych i spełnienie pozostałych warunków wynikających z Regulaminu OS 2017 pozwoliły Gaz-Systemowi i Energinetowi na zawarcie umów przesyłowych z uczestnikami rynku. Umowy te definiują warunki świadczenia usług przesyłu gazu i pozostaną wiążące przez okres 15 lat od momentu uruchomienia przesyłu gazu przez Baltic Pipe.

W listopadzie 2018 operatorzy systemów przesyłowych Polski i Danii podjęli pozytywne decyzje inwestycyjne o zrealizowaniu projektu Baltic Pipe, co zostało poprzedzone podpisaniem przez obie spółki (Gaz-System i Energinet) umowy o budowie (Construction Agreement). Podobną umowę Energinet podpisał również z norweskim operatorem Gassco w zakresie przyłącza norweskiego.

9 czerwca 2017 premierzy Polski i Danii, Beata Szydło i Lars Løkke Rasmussen, podpisali w Kopenhadze memorandum w sprawie współpracy przy realizacji projektu Baltic Pipe[12].

5 kwietnia 2019 Prezydent RP Andrzej Duda podpisał Ustawę z dnia 21 lutego 2019 o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Danii w sprawie projektu Baltic Pipe, podpisanej w Katowicach dnia 11 grudnia 2018[13] oraz Ustawę z dnia 21 lutego 2019 o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Danii w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich na Morzu Bałtyckim, podpisanej w Brukseli dnia 19 listopada 2018[14].

Od 27 kwietnia 2021 do 8 czerwca 2021[15] drążono tunel na gazociąg pod wydmami i plażą w Pogorzelicy (gmina Rewal)[16].

W czerwcu 2021 Duńska Agencja Ochrony Środowiska zezwoliła na kontynuację prowadzenia prac na obszarze Danii, których wstrzymanie spowodowało ok. 3-miesięczne opóźnienie ukończenia projektu[17]. 21 lipca 2022 gazociąg został fizycznie połączony z duńską i polską siecią gazowniczą[18][19].

27 września 2022 nastąpiło oficjalnie otwarcie gazociągu[20].

Zakres projektu

Inwestycja składa się z pięciu głównych elementów:

Za realizację trzech pierwszych odpowiada Energinet, natomiast za budowę gazociągu na dnie Morza Bałtyckiego oraz za rozbudowę polskiego systemu przesyłowego odpowiedzialny jest Gaz-System.

1) Gazociąg na dnie Morza Północnego – podmorski gazociąg łączący norweski system gazowy na Morzu Północnym z duńskim systemem gazowym na lądzie. Gazociąg zostanie na Morzu Północnym połączony z istniejącą infrastrukturą przesyłową (tj. z rurociągiem Europipe II), zapewniając w ten sposób dostęp do gazu ze złóż norweskich. Wyjście gazociągu na ląd planowane jest na zachodnim wybrzeżu Danii w pobliżu Blaabjerg.

  • długość gazociągu (w zależności od wybranej trasy) – 105–110 km
  • nominalna średnica[a] gazociągu – DN 800
  • ciśnienie robocze[b] – 8,5-11 MPa

2) Rozbudowa duńskiego systemu przesyłowego – realizacja projektu Baltic Pipe spowoduje zwiększenie przesyłu gazu przez duński system przesyłowy. Aby to uwzględnić i umożliwić transport gazu z zachodniego wybrzeża Danii do południowo-wschodniej części Zelandii, niezbędna jest rozbudowa infrastruktury przesyłowej Danii.

  • długość nowych gazociągów (w zależności od wybranej trasy) – 210–230 km
  • nominalne średnice nowych gazociągów – DN 900, DN 1000

3) Tłocznia gazu w Danii – tłocznia zlokalizowana będzie we wschodniej części wyspy Zelandia, a jej funkcją będzie sprężanie gazu, umożliwiające jego transport. Tłocznia zapewni dwukierunkowy przesył gazu: z Danii do Polski i z Polski do Danii.

  • wymagana powierzchnia – ok. 20 ha
  • ciśnienie robocze – 5-12 MPa

4) Gazociąg na dnie Morza Bałtyckiego – podmorski gazociąg łączący duński system przesyłowy z polskim systemem przesyłowym. Preferowane miejsca wyjścia gazociągu na ląd to Faxe w Danii oraz Niechorze-Pogorzelica w Polsce.

5) Rozbudowa polskiego systemu przesyłowego[21] – Rozbudowa krajowego systemu przesyłowego przewiduje realizację pięciu projektów

a) Budowa gazociągu łączącego gazociąg podmorski z krajowym systemem przesyłowym wraz z terminalem odbiorczym. Trasa gazociągu łączącego (w zależności od wybranej trasy i miejsca wyjścia gazociągu podmorskiego na brzeg Morza Bałtyckiego) może przebiegać na terenie woj. zachodniopomorskiego w następujących wariantach:

Wariant preferowany – odcinek gazociągu relacji Niechorze-Płoty na terenie gmin Rewal, Karnice, Trzebiatów, Gryfice i Płoty

  • długość gazociągu – ok. 40 km

Wariant alternatywny – odcinek gazociągu relacji Rogowo-Płoty na terenie gmin Trzebiatów, Gryfice i Płoty

  • długość gazociągu – ok. 45 km

Nominalna średnica gazociągu łączącego:

  • od pierwszego suchego spawu do Terminalu Odbiorczego – DN 900
  • od Terminalu Odbiorczego do istniejącego Węzła Przesyłu Gazu Płoty – DN 1000

Odcinek gazociągu relacji Płoty-Goleniów od Węzła Przesyłu Gazu Płoty do Tłoczni Gazu[c] Goleniów na terenie gmin Płoty, Nowogard, Osina, Goleniów i Maszewo

  • długość gazociągu – ok. 42 km

b) Budowa gazociągu relacji Goleniów-Lwówek.[22] Gazociąg zostanie zbudowany na terenie województw zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego, w gminach Goleniów, Maszewo, Stargard, Dolice, Przelewice, Pełczyce, Strzelce Krajeńskie, Zwierzyn, Santok, Deszczno, Skwierzyna, Przytoczna, Pszczew, Międzychód, Lwówek. Budowa gazociągu będzie realizowana etapami: etap I – odcinek gazociągu relacji Goleniów-Ciecierzyce (ok. 117 km); etap II – odcinek gazociągu relacji Ciecierzyce-Lwówek (ok. 71 km).

  • długość gazociągu – ok. 191 km
  • nominalna średnica gazociągu – DN 1000
  • ciśnienie robocze – 8,4 MPa

c) Rozbudowa Tłoczni Gazu Goleniów[23] – inwestycja będzie polegała na rozbudowie istniejącej tłoczni w Goleniowie w woj. zachodniopomorskim, w tym rozbudowie węzła przesyłowego, oraz na wykonaniu połączenia tych elementów z istniejącą infrastrukturą przesyłową.

  • moc tłoczni po rozbudowie – 30 MW

d) Budowa Tłoczni Gazu Gustorzyn[24] – inwestycja będzie polegała na budowie tłoczni oraz rozbudowie istniejącego Węzła Gazu w Gustorzynie w gminie Brześć Kujawski w woj. kujawsko-pomorskim. Tłocznia będzie połączona gazociągiem z terminalem FSRU w porcie w Gdańsku[25].

  • moc tłoczni – 30 MW

e) Rozbudowa Tłoczni Gazu Odolanów[26] – inwestycja będzie polegała na rozbudowie istniejącej tłoczni i Węzła Przesyłowego w Odolanowie w woj. wielkopolskim oraz na wykonaniu połączenia tych elementów z istniejącą infrastrukturą przesyłową.

  • moc tłoczni po rozbudowie – 65 MW

Status PCI

Projekt Baltic Pipe został uznany przez Komisję Europejską za „Projekt o znaczeniu wspólnotowym” (PCI)[27]. Status ten jest przyznawany projektom infrastrukturalnym, mającym na celu wzmocnienie europejskiego wewnętrznego rynku energii i realizującym cele polityki energetycznej Unii Europejskiej, w tym zapewnienie dostępu do niedrogiej, bezpiecznej i odnawialnej energii.

W 2013 projekt Baltic Pipe znalazł się na pierwszej liście projektów PCI, w 2015 na następnej a 24 listopada 2017 ogłoszono trzecią listę projektów PCI, na której po raz kolejny Komisja Europejska uwzględniła projekt Baltic Pipe[28].

Finansowanie z Unii Europejskiej

Projekt Baltic Pipe otrzymał dofinansowanie w ramach instrumentu „Łącząc Europę”[29] (Connecting Europe Facility – CEF). CEF to instrument finansowy, który zastąpił dotychczasowy program TEN-T. Wspiera on rozwój trzech obszarów – sieci transportowej, energetycznej oraz telekomunikacyjnej.

Łącznie wysokość dofinansowania przyznanego do połowy 2019 wynosi 266,8 mln EUR.

W 2015 dofinansowanie z CEF Energy zostało przyznane na prace analityczne i opracowanie „Studium Wykonalności dla Połączenia międzysystemowego Baltic Pipe łączącego Polskę z Danią”. Wysokość dofinansowania: 400 tys. EUR.

24 maja 2018 podpisano kolejną umowę na dofinansowanie w ramach CEF prac projektowych. Po przeprowadzonym w 2017 konkursie grantowym wsparcie zostało przyznane na działanie pod nazwą „Prace przygotowawcze do Projektu Baltic Pipe aż do uzyskania niezbędnych pozwoleń na budowę w Polsce oraz w Danii” realizowane przez obu partnerów, tj. Gaz-System oraz Energinet. Maksymalna wysokość przyznanego dofinansowania: 33,1 mln EUR.

16 lipca 2018 państwa członkowskie UE zaakceptowały propozycję Komisji Europejskiej o przyznaniu dofinansowania dla projektu Baltic Pipe w ramach CEF na działanie pod nazwą „Wzmocnienie krajowych systemów przesyłowych gazu w Polsce i Danii dla projektu Baltic Pipe”. Maksymalna wysokość dofinansowania przyznanego obu partnerów projektu: 18,3 mln EUR.

W 2019 Komisja Europejska podjęła decyzję o przyznaniu Gaz-Systemowi dofinansowania dla projektu Baltic Pipe na działanie pod nazwą „Prace budowlane dla klastra infrastrukturalnego 8.3 w ramach projektów o znaczeniu wspólnotowym (PCI)”. 23 stycznia 2019 została ona zaakceptowana przez państwa członkowskie UE. Wsparcie przyznano w ramach przeprowadzonego w 2018 drugiego konkursu grantowego CEF Energy. Decyzja ta podkreśla istotne znaczenie projektu dla budowy europejskiego rynku gazu oraz wzmocnienia bezpieczeństwa dostaw w regionie. Uroczystość podpisania umowy grantowej odbyła się 15 kwietnia 2019 w Brukseli. Wsparcie zostanie przeznaczone na realizację prac budowlanych dla gazociągu podmorskiego, łączącego systemy przesyłowe Polski i Danii oraz na rozbudowę i modernizację polskiego systemu przesyłowego gazu ziemnego. Maksymalna wysokość dofinansowania: blisko 215 mln EUR.

Uwagi

  1. ↑ Średnica nominalna rury jest określana zgodnie z normą PN-EN ISO 6708 przez użycie skrótu DN (ang. Diameter Nominal), po którym następuje bezwymiarowa liczba odpowiadająca przybliżonej wartości średnicy wewnętrznej rury podanej w milimetrach.
  2. ↑ Ciśnienie robocze jest to – zgodnie z definicją podaną w § 2 pkt 4 Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 2013 r. poz. 640) – ciśnienie występujące w sieci gazowej w normalnych warunkach roboczych.
  3. ↑ Tłocznia gazu jest to – zgodnie z definicją podaną w § 2 pkt 35 Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 2013 r. poz. 640) – zespół urządzeń do sprężania, regulacji i bezpieczeństwa wraz z instalacjami zasilającymi i pomocniczymi, spełniający oddzielnie lub równocześnie funkcje: przetłaczania gazu ziemnego, podwyższania ciśnienia gazu ziemnego ze złóż i magazynów gazu oraz zatłaczania gazu ziemnego do tych magazynów.

Przypisy

  1. ↑ GAZ-SYSTEM zakończył budowę Baltic Pipe, gaz-system.pl, 27 września 2022 [dostęp 2022-09-28].
  2. ↑ Piotr Maciążek: Polska zbuduje „Północny Korytarz Gazowy”? Warszawa głównym przeciwnikiem Gazpromu. [w:] Energetyka24 [on-line]. Defence24, 2016. [dostęp 2019-09-16].
  3. ↑ O Baltic Pipe – Baltic Pipe Project, Baltic Pipe Project [dostęp 2018-07-20].
  4. ↑ Jakub Wiech, Baltic Pipe: Dlaczego to nie wyszło w przeszłości? [KOMENTARZ], energetyka24.com, 27 listopada 2020 [dostęp 2022-09-12].
  5. ↑ Admin2, RAPORT: Korytarz Norweski - do trzech razy sztuka, BiznesAlert.pl, 30 marca 2017 [dostęp 2022-09-12].
  6. ↑ a b Od 2008 roku norweski gaz popłynie do Polski, Parkiet, 3 września 2001 [dostęp 2022-09-12].
  7. ↑ a b Paweł Musiałek, 8 pytań o Gazociąg Bałtycki, na które powinieneś znać odpowiedź, klubjagiellonski.pl [dostęp 2022-09-12].
  8. ↑ a b Admin2, RAPORT: Korytarz Norweski - do trzech razy sztuka, BiznesAlert.pl, 30 marca 2017 [dostęp 2022-09-12].
  9. ↑ PAP: Jackowski: Brama Północna będzie opłacalna przy dostawie 10 mld metrów sześciennych gazu rocznie. PortalMorski.pl, 2017-04-25. [dostęp 2019-09-16].
  10. ↑ Oświadczenie woli zakończenia Kontraktu Jamalskiego z dniem 31 grudnia 2022 roku. PGNiG, 2019-11-15. [dostęp 2022-11-16].
  11. ↑ Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/459 z dnia 16 marca 2017 r. ustanawiające kodeks sieci dotyczący mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu i uchylające poprzednio obowiązujące rozporządzenie (UE) nr 984/2013 uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009.
  12. ↑ Szydło podpisała memorandum ws. gazociągu Baltic Pipe. RMF.fm, 2017-06-09. [dostęp 2022-09-28].
  13. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 673
  14. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 567
  15. ↑ GAZ-SYSTEM: Baltic Pipe – zakończono wiercenie tunelu w miejscu lądowania gazociągu podmorskiego w Polsce | www.rewal.pl, rewal.pl [dostęp 2021-06-23].
  16. ↑ Rewal: Pola rozpoczęła drążenie Baltic Pipe | Szczecińskie24.pl | portal informacyjny Pomorza Zachodniego, szczecinskie24.pl [dostęp 2021-05-01].
  17. ↑ Iwona Trusewicz, Baltic Pipe odblokowany. Gaz dotrze do Polski na czas, rp.pl, 19 czerwca 2021 [dostęp 2021-06-23].
  18. ↑ Katarzyna Romik, Gazu nie zabraknie? Baltic Pipe połączony z systemami Polski i Danii. "Nowy korytarz dostaw", gazeta.pl, 21 lipca 2022 [dostęp 2022-07-21].
  19. ↑ Gazociąg podmorski Baltic Pipe połączony z systemami przesyłowymi Polski i Danii. Gaz System, 2022-07-21. [dostęp 2022-07-21].
  20. ↑ Premier: kończy się era dominacji rosyjskiej w sferze gazu, PAP, 27 września 2022 [dostęp 2022-09-28].
  21. ↑ Gaz-System S.A.: Rozbudowa systemu przesyłowego, www.baltic-pipe.eu [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  22. ↑ Gaz-System S.A.: Goleniów-Lwówek, www.gaz-system.pl [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  23. ↑ Gaz-System S.A.: Tłocznia Gazu Goleniów, www.gaz-system.pl [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  24. ↑ Gaz-System S.A.: Tłocznia Gazu Gustorzyn, www.gaz-system.pl [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  25. ↑ Stępień: Przepustowość pływającego terminalu LNG będzie zależeć od rynku.
  26. ↑ Gaz-System S.A.: Tłocznia Gazu Odolanów, www.gaz-system.pl [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  27. ↑ Projects of Common Interest – Energy – European Commission, Energy [dostęp 2019-09-17] (ang.).
  28. ↑ L_2018090PL.01003801.xml, eur-lex.europa.eu [dostęp 2019-09-17].
  29. ↑ Instrument „Łącząc Europę” – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, www.funduszeeuropejskie.gov.pl [dostęp 2019-09-17] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Mapa baltic-pipe-public-domain-PL.jpg
Autor: Lemiel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa poglądowa przebiegu gazociągu Baltic Pipe