Baltops
Baltops (BALTOPS) – kryptonim cyklicznych międzynarodowych ćwiczeń sił morskich NATO przeprowadzanych od lat 70. XX wieku na Morzu Bałtyckim; obecnie odbywają się one w czerwcu. Od 1993 roku poza państwami NATO biorą w nich udział także pozostałe państwa basenu Morza Bałtyckiego. Mają na celu zwiększenie interoperacyjności sił morskich państw Partnerstwa dla Pokoju w rejonie Morza Bałtyckiego.
Historia
_in_formation_with_USS_Halyburton_(FFG-40)_during_BALTOPS_%2785_DN-ST-90-03244.jpg)
Organizatorem manewrów o kryptonimie Baltops (Baltic Operations) jest marynarka wojenna USA (US Navy)[1]. Miały one w czasach zimnej wojny demonstrować obecność militarną USA i państw NATO na Bałtyku, który w razie konfliktu prawdopodobnie znalazłby się pod kontrolą sił Układu Warszawskiego – radzieckiej Floty Bałtyckiej wspieranej przez słabsze marynarki PRL i NRD[1]. Przewidywano, że podczas wojny będą toczyć się walki morskie na podejściach do cieśnin duńskich i Półwyspu Jutlandzkiego, gdzie siły Układu Warszawskiego planowały wysadzić desant (między innymi z udziałem polskich i wschodnioniemieckich sił desantowych)[1]. Istotne było wobec tego poznanie specyfiki akwenu Morza Bałtyckiego, różniącej się od mórz otwartych[1]. W tym celu, oraz w celu demonstracji siły militarnej, organizowano od 1972 roku cykliczne manewry Baltops, z udziałem zarówno NATO-wskich krajów nadbałtyckich (Dania i RFN), innych krajów europejskich sojuszu, oraz silnym komponentem marynarki USA, będącej organizatorem manewrów[2]. Między innymi, w 1985 roku w manewrach brał udział amerykański pancernik USS „Iowa”[1]. Głównym celem wojskowym było trenowanie wspólnego manewrowania, prowadzenia ognia, łączności i ratownictwa[1]. Poznawano także hydrologię Morza Bałtyckiego{[3]. Manewry były zazwyczaj śledzone przez okręty państw Układu Warszawskiego[4]. Oprócz okrętów, w ćwiczeniach bierze udział lotnictwo[5]. Gospodarzem ćwiczeń, który organizował przyjęcie i pobyt okrętów i fazę portową planowania manewrów, była RFN w latach parzystych i Dania w latach nieparzystych[6].
Po zakończeniu zimnej wojny, rozwiązaniu Układu Warszawskiego i przemianach politycznych w regionie, ćwiczenia zmieniły swój charakter. Od 1993 roku zaczęto zapraszać na nie w charakterze uczestników lub obserwatorów wszystkie pozostałe państwa nadbałtyckie (Polskę, Rosję, nowo powstałe: Litwę, Łotwę i Estonię, oraz dotychczas neutralne: Szwecję i Finlandię)[3]. Dla krajów aspirujących do uczestnictwa w NATO manewry stały się elementem programu Partnerstwo dla Pokoju[3]. Ćwiczenia prowadzone w latach 90. składały się od tej pory z dwóch części: pierwszej międzynarodowej, obejmującej wszystkie państwa, i drugiej ograniczonej do państw NATO[1]. Liczba ćwiczących okrętów zaczęła sięgać 40-50 jednostek, wykonujących różne zadania w grupach i razem[7]. Większy nacisk kładziony jest na przygotowanie do pokojowych zadań międzynarodowych zespołów na morzu, jak konwojowanie jednostek, prowadzenie blokady morskiej i kontrola ładunku statków[5]. Ćwiczone są też złożone zadania bojowe oraz wspólne prowadzenie operacji, jak trałowanie min, wykrywanie okrętów podwodnych[1]. Ćwiczenia oparte są na scenariuszach obejmujących fikcyjne państwa i dotyczą między innymi wspólnych działań o charakterze asymetrycznym, związanych ze zwalczaniem piractwa, terroryzmu i przemytu broni, monitorowaniem szlaków żeglugowych i dostarczaniem pomocy humanitarnej[8]. Od końca lat 90. zrezygnowano z podziału ćwiczeń na części, organizując wspólne ćwiczenia[9].
W 1993 roku Polska wysłała na ćwiczenia tylko okręt ratowniczy „Piast”[10], po czym od kolejnego roku wysyłała okręty bojowe, biorąc aktywny udział jako uczestnik w pierwszej fazie, a od 1999 roku jako członek NATO[1]. Od 1996 roku polski zespół stał się jednym z najliczniejszych lub najliczniejszym[3][11]. Udział Rosji ograniczał się zazwyczaj do jednego okrętu, przy czym okresowo Rosja wycofywała się z uczestnictwa w ćwiczeniach z przyczyn politycznych, na skutek napięć w stosunkach z państwami zachodnimi[12][2]. Od 2010 roku organizację ćwiczeń od marynarki USA przejęło dowództwo NATO-wskiego zespołu STRIKFORNATO[2].
Ćwiczenia od lat 90. zaczynają się i kończą w różnych portach nadbałtyckich, ponadto pomiędzy oboma częściami jednostki zawijają do innego portu[1]. Manewry rozpoczynają się od kilkudniowej fazy portowej, kiedy ustalane są szczegóły ćwiczeń realizowanych na morzu[7]. Okręty są przy tym na ogół udostępniane zwiedzającym, ciesząc się zainteresowaniem i sprzyjając popularyzacji spraw morskich i współpracy międzynarodowej (szacowano, że np. w Gdyni odwiedza je w przybliżeniu 40 tysięcy ludzi)[7]. Od 1994 roku do portów odwiedzanych przez okręty dołączyła Gdynia, po raz pierwszy goszcząc takie liczne zespoły okrętów zagranicznych (17 okrętów w 1994, 25 okrętów w 1995, 50 okrętów w 1997 roku)[1][7]. W 2017 roku ćwiczące okręty po raz pierwszy zawinęły do Szczecina i Świnoujścia[2].
Chronologia
1985
_with_NATO_destroyers_during_BALTOPS_1985.jpeg)
Ćwiczenia trwały od 12 października 1985 roku, w tym strzelania artyleryjskie miały miejsce 17 października[4].
Większe okręty: pancernik USS „Iowa” (jedyny raz pancernik w historii manewrów), krążownik rakietowy USS „Ticonderoga” (po raz pierwszy okręt tego typu), niszczyciel rakietowy HMS „Liverpool” typu 42 (Wielka Brytania), fregata USS „Pharris” typu Knox (USA)[4].
1993
Ćwiczenia odbyły się między 8 a 18 czerwca[10]. Były to pierwsze ćwiczenia, na które zaproszono państwa spoza NATO[10]. Po raz pierwszy wzięła w nich udział rosyjska fregata „Bditielnyj” (proj. 1135)[13]. Polska wysłała tylko okręt ratowniczy ORP „Piast” i dwa śmigłowce ratownicze (Mi-14PS i W-3RM), które brały udział w ćwiczeniach ratowniczych na północ od latarni Czołpino, natomiast Litwa i Estonia wysłały jedynie obserwatorów[10].
Po zakończeniu fazy NATO-wskiej, 20 czerwca Gdynię odwiedził biorący udział w manewrach krążownik rakietowy USS „San Jacinto”, a następnie w dniach 25-27 czerwca zawinął tam z wizytą roboczą zespół holenderskich trałowców, w składzie okrętu hydrograficznego „Tydeman”, niszczyciela min i 6 trałowców[10][14].
1994
Ćwiczenia rozpoczęły się 7 czerwca wyjściem w morze 14 okrętów z Kilonii[15]. Na morzu tego i następnego dnia dołączyły dalsze okręty (łącznie ponad 40)[15]. W trakcie manewrów między innymi miała miejsce próba ćwiczebnego zdobycia rosyjskiej fregaty „Nieustraszymyj” przez płetwonurków SEAL oraz pokaz szwedzkiego okrętu doświadczalnego „Smyge” w technologii stealth[15]. 10 czerwca część okrętów zawinęła do Gdyni[15].
W manewrach brał udział między innymi krążownik rakietowy USS „Gettysburg” (typu Ticonderoga), dwa niszczyciele rakietowe, aż dziewięć fregat i trzy okręty podwodne. Niemcy wysłały najliczniejszy zespół 16 okrętów, w tym niszczyciel „Lütjens” i dwa okręty podwodne, a Holandia aż cztery fregaty i okręt podwodny[15]. Oprócz sił NATO, w manewrach brały udział okręty z Polski, Szwecji, Rosji (fregata „Nieustraszymyj”), Finlandii i Litwy (korweta „Aukštaitis”)[15]. Polska wysłała po raz pierwszy okręt bojowy – korwetę „Kaszub”, okręt ratowniczy i lotnictwo[15].
W toku manewrów, do Gdyni zawinęło 16 okrętów zagranicznych z 10 państw[16]. Był to największy zespół okrętów obcych bander, jaki odwiedził ten port po wojnie; przy czym pierwszy raz od II wojny światowej do Polski zawinęły niemieckie okręty podwodne[16]. Po zakończeniu drugiej fazy manewrów, Gdynię odwiedził także amerykański krążownik rakietowy USS „Gettysburg”[17].
| Lista okrętów[15] | ||
|---|---|---|
| USA | 3 | krążownik USS „Gettysburg”* (CG-64) (typu Ticonderoga), niszczyciel USS „Hayler” (DD-997) (typu Spruance), fregata USS „Oliver Hazard Perry” (FFG-7)* (typu O.H. Perry) |
| Niemcy | 16 | niszczyciel „Lütjens” (D185) (typu Lütjens), okręty podwodne U-16 i U-18 (typu 206); kutry rakietowe „Gepard”*, „Puma”*, „Hermelin”*, „Hyäne”* (typu 143A), „Pelikan”*, „Alk”*, „Weihe”*, „Pinguin”*, „Reiher”*, „Kranich”* (typu 148); okręty-bazy „Rhein”* (A513), „Werra”* (A514), zbiornikowiec „Walchensee”* (A1424) |
| Rosja | 1 | fregata „Nieustraszymyj” (proj. 1154) |
| Holandia | 6 | fregaty „Kortenaer” (F807), „Abraham Crijnssen”* (F816), „Pieter Florisz”* (F826) (typu Kortenaer), „Tjerk Hiddes”* (F830) (typu Karel Doorman); okręt podwodny „Zwaardvis”* (S806) (typu Zwaardvis); okręt zaopatrzeniowy „Zuiderkruis”* (A832) |
| Wielka Brytania | 1 | fregata HMS „Active” (F171) (typu 21) |
| Belgia | 1 | fregata „Wandelaar” (F913) (typu Wielingen) |
| Dania | 2 | fregata patrolowa „Vædderen” (F349) (typu Thetis), korweta „Olfert Fischer”* (F355) (typu Niels Juel) |
| Szwecja | 3 | korweta „Göteborg” (K21) (typu Göteborg); stawiacz min „Visborg”* (M03); okręt doświadczalny „Smyge”* |
| Litwa | 1 | korweta „Aukštaitis” (F12) (proj. 1124M) |
| Polska | 2 | korweta ORP „Kaszub” (240), okręt ratowniczy „Lech” (282) |
| Finlandia | 1 | stawiacz min „Hämeenmaa”* (typu Hämeenmaa) |
| Norwegia | 5 | kutry rakietowe „Skarv”, „Teist”, „Falk” (typu Hauk), „Snogg”, „Snar” (typu Snogg) |
| * | – okręty, które nie zawinęły do Gdyni[16] | |
1995
W fazie międzynarodowej ćwiczeń wzięło udział 37 okrętów z 12 państw[18]. Po raz pierwszy w manewrach uczestniczyły wszystkie państwa bałtyckie[6]. Oprócz państw NATO, uczestniczyły w nich: Polska, Rosja, Irlandia, Łotwa, Litwa, Szwecja, Estonia[18][19]. Manewry rozpoczęły się 6 czerwca w Aarhus i Olpenitz, a 10 czerwca 25 okrętów zawinęło do Gdyni, ponownie stanowiąc największy zespół odwiedzający ten port[18][7]. Zespół międzynarodowy podzielony był na osobne zespoły ćwiczące zwalczanie min (okręty przeciwminowe z Polski, Niemiec, Estonii, Łotwy i Szwecji) oraz wykrywanie okrętów podwodnych[18]. Symulowano blokadę morską Bornholmu; po raz pierwszy zespół międzynarodowy ćwiczył także w nocy[18]. Po raz pierwszy też częścią ćwiczeń dowodził oficer byłego Układu Warszawskiego oraz brał w nich udział okręt podwodny pochodzenia radzieckiego[6]. Dowódcą całości ćwiczeń był kontradmirał Joseph Mobley[16]. 12 czerwca okręty opuściły Gdynię i przystąpiły do fazy NATOwskiej ćwiczeń[18].
Największym okrętem był amerykański krążownik USS „Philippine Sea” typu Ticonderoga. W ćwiczeniach brał udział rosyjski niszczyciel rakietowy „Biespokojnyj” proj. 956A oraz przynajmniej siedem fregat różnych krajów, w tym dwie amerykańskie typu O.H. Perry. Polska wysłała większy, niż w poprzednim roku zespół siedmiu okrętów, w tym okręt podwodny ORP „Wilk”. Litwa wysłała korwetę „Żemajtis”, a Estonia i Łotwa pojedyncze trałowce[18]. Przy okazji manewrów, amerykańskie okręty odwiedziły też Kłajpedę, Rygę i Bałtyjsk[19].
| Lista okrętów (niekompletna)[18][20][21] | ||
|---|---|---|
| USA | krążownik USS „Philippine Sea” (CG-58), fregaty: USS „Clark”, „Taylor” (typu O.H. Perry), patrolowce „Typhoon” (PC-5) i „Scirocco” (PC-6) (typu Cyclone) | |
| Rosja | niszczyciel rakietowy „Biespokojnyj” (proj. 956A) | |
| Holandia | fregaty: „Willem van der Zaan”, „Van Galen” (typu Karel Doorman), „Philips van Almonde” i nieznana (typu Kortenaer) | |
| Dania | fregata patrolowa „Hvidbjørnen” (typu Thetis) | |
| Niemcy | okręt podwodny U-26 (typu 206A); kutry rakietowe typu 148; trałowce: „Medusa”, „Gefion” (typu Frauenlob), „Paderborn” (typu Lindau); okręt-baza „Main” (typu 404), zbiornikowiec zaopatrzeniowy „Walchensee” (typu 703) | |
| Polska | 7 | okręt podwodny ORP „Wilk”; okręty rakietowe: „Metalowiec”, „Hutnik” (proj. 1241RE); trałowce: „Mewa”, „Czajka”, „Flaming”, „Rybitwa” (proj. 206F) |
| Szwecja | korweta „Malmö” (typu Stockholm), stawiacz min „Carlskrona”, niszczyciel min „Ulvön” (typu Landsort) | |
| Litwa | korweta „Żemajtis” (proj. 1124M) | |
| Finlandia | stawiacz min „Uusimaa” (typu Hämeenmaa) | |
| Estonia | trałowiec „Sulev” | |
| Łotwa | trałowiec „Imanta” (typu Kondor II) | |
| Irlandia | ? | |
1996
W 1996 roku w manewrach wzięło udział 48 okrętów z 14 państw (rekordowa liczba do tej pory)[3]. Koncentracja nastąpiła 6 czerwca 1996 roku w portach Zatoki Kilońskiej (Eckernförde i Flensburgu), faza morska manewrów rozpoczęła się 10 czerwca, a podsumowanie pierwszej fazy nastąpiło w Karlskronie[3]. Dowódcą ćwiczeń był kontradmirał Robert Williamson[3]. Okręty podzielono na grupy wykonujące różne zadania takyczne, między innymi grupa 1. zajmowała się wykrywaniem okrętów podwodnych, a grupa 4. lekkich okrętów uderzeniowych w składzie trzech polskich i sześciu niemieckich kutrów rakietowych, podzielona na dwie części, 13 czerwca broniła i atakowała fikcyjne państwo Greenland (Bornholm)[3].
Większe okręty: krążownik rakietowy USS „Hué City” (CG-66) typu Ticonderoga, niszczyciele rakietowe USS „Spruance” (DD-963) i „Nastojcziwyj” proj. 956 (jedyny rosyjski okręt), fregaty „Van Amstel” i „Van Nes” typu Karel Doorman (Holandia), „Pieter Florisz” typu Kortenaer (Holandia) i HMS „Battleaxe” typu 22 (Wielka Brytania), okręt podwodny U-29 typu 206A (Niemcy), korwety „Żemajtis” i „Aukštaitis” proj. 1124M (Litwa), kuter Straży Wybrzeża USCGC „Gallatin”[3].
Z Polski brało udział 10 okrętów (zespół najliczniejszy po niemieckim), w tym po raz pierwszy oczekiwany przez państwa zachodnie nowoczesny okręt podwodny ORP „Orzeł”, korweta OORP „Kaszub”, okręty rakietowe „Metalowiec”, „Grom”, „Piorun”, trałowce „Resko”, „Sarbsko”, „Necko”, „Nakło”[3], „Hańcza”[22], okręt ratowniczy „Lech”[3].
1997
W 1997 roku manewry odbywały się po raz 25, a wzięła w nich udział ponownie rekordowa liczba 53 okrętów z 13 państw[7]. Ćwiczenia rozpoczęły się w Gdyni 13 czerwca, dokąd zawinęło 50 okrętów (pozostałe dwa do Gdańska, a jeden pozostał na redzie)[7]. 16 czerwca okręty wyszły w morze, podzielone na siedem grup bojowych, grupę okrętów podwodnych i grupę zabezpieczenia[7]. Manewry rozgrywały się między Bornholmem a Zatoką Gdańską[23]. 20 czerwca okręty zawinęły do Kilonii[7], gdzie miało miejsce zakończenie tej fazy 22 czerwca[23]. Druga faza dla państw NATO miała miejsce między 23 a 27 czerwca[6][a]. W manewrach brało też udział ponad 20 samolotów i około 15 śmigłowców bazowych[7]. Dowódcą był amerykański kontradmirał James B. Hinkle[6].
Największymi okrętami były dwa amerykańskie krążowniki rakietowe typu Ticonderoga: USS „Anzio” i USS „Cape St. George”, a następnie rosyjski niszczyciel rakietowy „Biespokojnyj” proj. 956A. Niemcy wysłały 12 okrętów, w tym niszczyciel rakietowy „Rommel” i okręt podwodny U-16. Wśród pozostałych okrętów było pięć fregat, w tym brytyjska HMS „Iron Duke”. Polska wysłała drugi co do wielkości zespół 11 okrętów, w tym okręt podwodny ORP „Orzeł”[23].
| Lista okrętów (52 z 53)[23] | ||
|---|---|---|
| USA | 5 | krążowniki rakietowe USS „Anzio” (CG-68) i USS „Cape St. George” (CG-71) (typu Ticonderoga), fregata USS „Estocin” (FFG-15) (typu O.H. Perry), kuter Straży Przybrzeżnej „Legare” (typu Famous), kuter patrolowy „Thunderbolt” |
| Niemcy | 12 | niszczyciel rakietowy „Rommel” (typu Lütjens), okręt podwodny U-16 (typu 206A), kutry rakietowe „Geier”, „Falke”, „Greif”, „Speerber”, „Seeadler” (typu 143), trałowce: „Lindau” (typu Lindau), „Passau” (typu Hameln), niszczyciel min „Dillingen” (typu Frankenthal), okręty zaopatrzeniowe „Donau”, „Westensee” |
| Rosja | 1 | niszczyciel rakietowy „Biespokojnyj” (proj. 956A) |
| Wielka Brytania | 5 | fregata HMS „Iron Duke” (typu 23); niszczyciele min: „Ledbury” (typu Brecon), „Walney”, „Cromer” (typu Sandown); okręt zaopatrzeniowy RFA „Orangeleaf” (typu Leaf) |
| Holandia | 2 | fregaty: „De Ruyter” (typu Tromp), „Jan van Brakel” (typu Kortenaer) |
| Dania | 4 | fregata patrolowa „Hvidbjørnen” (typu Thetis); korweta „Olfert Fischer” (typu Niels Juel); kutry wielozadaniowe „Hajen”, „Støren” (typu Standard Flex 300) |
| Polska | 11 | okręt podwodny ORP „Orzeł”; korweta ORP „Kaszub”; okręty rakietowe: „Rolnik”, „Hutnik” (proj. 1241RE), „Grom”, „Piorun” (proj. 660); trałowce: „Bukowo”, „Drużno”, „Hańcza”, „Nakło” (proj. 207); okręt ratowniczy „Lech” |
| Szwecja | 5 | korweta „Sundsvall” (typu Göteborg); kutry rakietowe: „Varberg”, „Piteaa”, „Stromstad” (typu Norrkoping); okręt badawczy „Ocean Surveyor” |
| Litwa | 1 | korweta „Żemajtis” (proj. 1124M) |
| Finlandia | 1 | kuter rakietowy „Porvoo” (typu Rauma) |
| Estonia | 2 | trałowiec „Sulev” (typu Kondor II); patrolowiec straży granicznej „Kou” |
| Łotwa | 2 | trałowiec „Viesturs” (typu Kondor); patrolowiec straży granicznej „Zibens” (typu Osa I) |
| Norwegia | 1 | niszczyciel min „Måløy” (typu Oksøy) |
1998
W 1998 roku miały miejsce 26. manewry Baltops[24]. W pierwszej fazie manewrów wzięło udział 49 okrętów z 13 krajów, w tym 12 polskich (największy zespół narodowy), a także samoloty i śmigłowce z 6 krajów[24]. Koncentracja nastąpiła 4-5 czerwca w Gdyni, gdzie weszły 33 okręty zagraniczne[24]. Po fazie portowej, 8 czerwca okręty wyszły w morze, a 12 czerwca miało miejsce podsumowanie pierwszej fazy w Rostocku[24]. Na morzu dołączyły jeszcze cztery okręty („Kalev”, „Imanta”, „Żemajtis”, U-28)[24]. Dowódcą ćwiczeń był kadm. William Copeland jr[24].
Druga faza miała miejsce między 15 a 19 czerwca; oprócz państw spoza NATO nie wzięły w niej udziału okręty Norwegii i niemieckie zbiornikowce: „Spessart” i „Ammersee”, natomiast dołączyły duńskie kutry rakietowe „Sehested” i „Suenson” i zaopatrzeniowiec „Skinfaxe” oraz niemiecki niszczyciel min „Dillingen”[24]. Druga faza zakończyła się 20 lipca 1998 roku w Kilonii[6].
Wybrane większe okręty ćwiczeń: krążownik rakietowy USS „Vella Gulf” (USA), niszczyciel rakietowy „Mölders” typu Lütjens (Niemcy), fregaty: USS „Halyburton” typu O.H. Perry (USA) i „Tromp” typu Tromp (Holandia), okręty podwodne ORP „Orzeł” i U-28 typu 206A (Niemcy)[24]. Oprócz okrętów wojennych, ze strony amerykańskiej uczestniczył kuter Straży Przybrzeżnej „Tahoma” typu Famous. Litwa wysłała obie swoje korwety „Aukštaitis” i „Żemajtis”, Estonia m.in. dwa trałowce, a Łotwa jeden[24]. Oprócz okrętów polskich uczestniczących w manewrach, w czasie ćwiczeń artyleryjskich tarcze holował polski holownik H-6[24].
| Lista okrętów[24][25] | ||
|---|---|---|
| USA | 3 | krążownik rakietowy USS „Vella Gulf”, fregata USS „Halyburton” (typu O.H. Perry), kuter Straży Przybrzeżnej „Tahoma” (typu Famous) |
| Niemcy | 9 | niszczyciel rakietowy „Mölders” (typu Lütjens); okręt podwodny U-28 (typu 206A); kutry rakietowe: „Falke” (typu 143), „Hermelin” (typu 143A); niszczyciel min „Dillingen” (typu Frankenthal – tylko w II części), trałowiec „Überherrn” (typu Hameln), zbiornikowce zaopatrzeniowe: „Spessart”, „Ammersee”, „Walchensee” |
| Holandia | 2 | fregata „Tromp” (typu Tromp), okręt zaopatrzeniowy „Zuiderkruis” |
| Dania | 7 | fregata patrolowa „Hvidbjørnen” (typu Thetis); korweta „Olfert Fischer” (typu Niels Juel); kutry wielozadaniowe: „Havkatten”, „Støren” (typu Standard Flex 300); kutry rakietowe „Sehested” i „Suenson” (typu Willemoes – tylko w II części); zaopatrzeniowiec „Skinfaxe” (tylko w II części) |
| Polska | 12 | okręt podwodny ORP „Orzeł”; korweta ORP „Kaszub”; okręty rakietowe: „Rolnik” (proj. 1241RE), „Grom”, „Piorun” (proj. 660); trałowce: „Gardno”, „Mielno”, „Hańcza”, „Wicko” (proj. 207); okręt transportowy „Toruń”, okręt rozpoznawczy „Hydrograf”, okręt ratowniczy „Piast” |
| Szwecja | 5 | okręt podwodny „Hälsigland” (typu Västergötland); kutry rakietowe: „Kaparen”, „Väktaren”, „Tirfing” (typu Hugin); okręt zaopatrzeniowy „Trossö” |
| Francja | 2 | korwety „Amyot d'Inville” i „Jean Moulin” (typu A69) |
| Litwa | 2 | korwety „Aukštaitis” i „Żemajtis” (proj. 1124M) |
| Norwegia | 4 | kutry rakietowe „Terne”, „Lorn”, „Gribb”, „Erle” (typu Hauk) |
| Finlandia | 1 | kuter rakietowy „Oulu” (typu Helsinki) |
| Estonia | 3 | trałowce „Olev” i „Kalev” (typu Frauenlob), patrolowiec straży granicznej „Kou” |
| Łotwa | 2 | trałowiec „Imanta”; patrolowiec straży granicznej „Zibens” (typu Osa I) |
| Wielka Brytania | 1 | niszczyciel min „Atherstone” (typu Hunt) |
1999
Ćwiczenia odbywały się od 2 do 14 czerwca, a brały w nich udział ogółem 53 okręty, 16 samolotów i 14 śmigłowców z 12 krajów[11][b]. Rozpoczęły się w Aarhus, które okręty opuściły 6 czerwca[11]. Pierwsza faza zakończyła się 11 czerwca w Gdyni, dokąd zawinęło 48 jednostek (w tym 13 polskich), po czym okręty opuściły Gdynię 14 czerwca[26]. Ćwiczenia zakończyły się w Kilonii[1].
Były to pierwsze ćwiczenia po przystąpieniu Polski do NATO w marcu tego roku. W manewrach brało udział 13 okrętów Marynarki Wojennej, co stanowiło najliczniejszy zespół[11][c]. Między innymi, „Gniezno” stawiał ćwiczebne miny, poszukiwane później przez trałowce[11]. Rosja zbojkotowała manewry w proteście przeciw nalotom NATO na Jugosławię[26].
| Lista okrętów (50 z 53)[27][26][b] | ||
|---|---|---|
| USA | 2 | krążowniki rakietowe: USS „Hué City” (CG-66) i USS „Vicksburg” (CG-69) (typu Ticonderoga) |
| Francja | 2 | niszczyciel „Latouche-Tréville”, korweta „Drogou” (typu A69) |
| Wielka Brytania | 1 | niszczyciel HMS „Cardiff” typu 42 |
| Niemcy | 10 | fregata „Bremen” (typu 122); okręt podwodny U-23 (typu 206A); kutry rakietowe: „Fuchs”, „Weihe” typu 148; trałowiec „Düren” (typu Lindau) z dwoma kutrami trałowymi „Seehund 3” i „Seehund 5” systemu Troika; okręty zaopatrzeniowe: „Glücksburg”, „Rhön”, „Walchensee” |
| Dania | 5 | fregata patrolowa „Thetis” (typu Thetis); korweta „Peter Tordenskiold”* typu Niels Juel, kutry wielozadaniowe: „Havkatten”, „Støren”, „Lommen” (typu Standard Flex 300) |
| Polska | 13 | okręt podwodny ORP „Dzik”; korweta ORP „Kaszub”; okręty rakietowe: „Górnik” (proj. 1241RE), „Grom”, „Piorun” (proj. 660); trałowce: „Resko”, „Sarbsko”, „Drużno”, „Mamry”, „Wigry”, „Śniardwy” (proj. 207); okręt transportowo-minowy „Gniezno”, okręt rozpoznawczy „Nawigator” |
| Szwecja | 9 | okręt podwodny „Södermanland” (typu Västergötland); korwety: „Stockholm” (typu Stockholm), „Göteborg”, „Kalmar”, „Sundsvall” (typu Göteborg); kutry rakietowe: „Snapphanen”, „Styrbjörn”, „Starkodder” (typu Hugin); stawiacz min „Visborg” |
| Litwa | 2 | korwety „Aukštaitis” i „Žemaitis”* (proj. 1124M) |
| Finlandia | 2 | kuter rakietowy „Rauma” (typu Rauma), stawiacz min „Uusimaa” (typu Hämeenmaa) |
| Estonia | 2 | trałowiec „Kalev” (typu Frauenlob), patrolowiec straży granicznej „Kou” |
| Łotwa | 2 | trałowiec „Viesturs” (typu Kondor II), patrolowiec „Bulta” (typu Storm) |
| Holandia[b] | ? | |
| * | – okręty, które nie zawinęły do Gdyni[26] | |
2000
Ćwiczenia rozpoczęły się fazą portową w Sztokholmie. Faza morska ćwiczeń trwała od 6 do 16 czerwca, a zakończyła się w Kilonii. Brało w nich udział 49 okrętów z 11 państw[28]. Okręty zostały zorganizowane w cztery grupy taktyczne, podzielone na dziewięć mniejszych zespołów[28].
Wybrane większe okręty: niszczyciel USS „Ross” typu Arleigh Burke (USA), fregata HMS „Sheffield” (Wielka Brytania), korweta „Second-Maître Le Bihan” typu A69 (Francja)[28].
Z polskich okrętów wzięły udział: korweta ORP „Kaszub”, zbiornikowiec ORP „Bałtyk”, okręty rakietowe „Orkan”, „Górnik”, „Rolnik”, niszczyciel min ORP „Mewa” (po raz pierwszy w tym charakterze) i trałowce „Gopło” i „Śniardwy”[28]. Dowódcą drugiego zespołu sił trałowo-minowych został kmdr por. Andrzej Karweta[28].
2003
Ćwiczenia odbywały się od 7 do 20 czerwca, wzięło w nich udział 35 okrętów i lotnictwo[29]. Rozpoczęły się w Gdyni, do której 5-6 czerwca zawinęło 30 okrętów zagranicznych[29]. Okręty wyszły z portu na fazę morską ćwiczeń 9 czerwca. Nowym elementem był ćwiczebny desant sił pokojowych na poligonie w Ustce 11 czerwca, z polskiego i rosyjskiego okrętu desantowego, w wykonaniu piechoty morskiej Rosji, USA, Danii i Litwy, z udziałem siedmiu rosyjskich transporterów BTR-80 i dwóch PTS-2[29]. Podsumowanie ćwiczeń nastąpiło w Kilonii[29].
| Lista okrętów[29] | ||
|---|---|---|
| USA | 2 | krążownik rakietowy USS „Vella Gulf”, niszczyciel USS „Ross” (DDG-71) (typu Arleigh Burke) |
| Rosja | 2 | niszczyciel rakietowy „Nastojcziwyj” (proj. 956); okręt desantowy „Kaliningrad” (proj. 775/II) |
| Niemcy | 8 | fregaty „Karlsruhe”, „Lübeck” (typu 122); okręt podwodny U-29 (typu 206A); kutry rakietowe: „Geier”, „Frettchen”, „Dachs” typu 148; okręty zaopatrzeniowe: „Ammersee”, „Westensee” |
| Polska | 5 | fregata ORP „Gen. T. Kościuszko”; okręt podwodny ORP „Sęp”; trałowce: „Wigry”, „Śniardwy” (proj. 207); okręt transportowo-minowy „Gniezno” |
| Wielka Brytania | 1 | fregata HMS „Somerset” (typu 42) |
| Dania | 3 | fregata patrolowa „Thetis” (typu Thetis); korweta „Peter Tordenskiold” typu Niels Juel, transportowiec „Sleipner” |
| Szwecja | 5 | okręt podwodny „Hälsingland” (typu Västergötland); kutry rakietowe: „Norrköping”, „Piteå”, „Ystad” (typu Norrköping); okręt zaopatrzeniowy „Trosso” |
| Litwa | 3 | korweta „Aukštaitis” (proj. 1124M), niszczyciel min „Kuršis” (typu Lindau), okręt pomocniczy „Vetra” |
| Francja | 1 | korweta „Premier-Maître L'Her” (typu A69) |
| Finlandia | 2 | kutry rakietowe „Oulu”, „Raahe” |
| Łotwa | 2 | niszczyciel min „Nemejs” (typu Lindau), patrolowiec „Lode” |
| Estonia | 1 | niszczyciel min „Wambola” (typu Lindau) |
2010
_and_the_Russian_navy_landing_ship_Kaliningrad_(LSTM_102)_are_underway_in_formation_on_the_second_day_of_Baltic_Operations_(BALTOPS)_exercise.jpg)
Ćwiczenia trwały od 5 do 20 czerwca, w tym faza na morzu od 7 czerwca, a ich gospodarzem była Polska[30]. 4 czerwca do portu wojennego i portu handlowego w Gdyni według planu miały zawinąć 32 okręty z 11 państw: Danii, Estonii, Francji, Litwy, Łotwy, Niemiec, Polski, Rosji, Stanów Zjednoczonych, Szwecji i Wielkiej Brytanii, natomiast siły Belgii, Finlandii i Holandii wystawiły zespoły sztabowe i brzegowe[8][d]. Dowódcą ćwiczeń był brytyjski kontradmirał Ian Corder[30]. W ćwiczeniach wziął udział m.in. stały zespół przeciwminowy NATO SNMCMG1 z okrętem dowodzenia ORP „Kontradmirał X. Czernicki” i niszczycielami min HMS „Penzance” i „Rottweil”[8]. Elementem ćwiczeń były operacje przeciwminowe na Zatoce Fińskiej poprzedzające desant wysadzony na brzegu Estonii[31]
Wybrane większe okręty: amerykański okręt dowodzenia desantem USS „Mount Whitney” (LCC-20), amerykański okręt desantowy USS „Gunston Hall”, rosyjski okręt desantowy „Kaliningrad”, niemiecka fregata „Bayern” typu 123, duński okręt dowodzenia i wsparcia „Esbern Snare” typu Absalon[8][31].
| Lista okrętów (niekompletna)[8][30][32] | ||
|---|---|---|
| USA | okręt dowodzenia USS „Mount Whitney” (LCC-20); okręt desantowy USS „Gunston Hall” (LSD-44) typu Whidbey Island; fregaty „Stephen W. Groves” (FFG-29), „Simpson” (FFG-56) (typu O.H. Perry) | |
| Niemcy | fregata „Bayern” (F217) (typu 123); okręt podwodny U-24 (typu 206A); kutry rakietowe: „Wiesel”, „Hyäne” (P6130) typu 143A; niszczyciele min: „Rottweil” (M1061), „Fulda” (typu Frankenthal), „Herten” (M1099) (typu Kulmbach); zbiornikowiec zaopatrzeniowy „Ammersee” (A1425) (typu Walchensee) | |
| Rosja | okręt desantowy „Kaliningrad” (proj. 775/II) | |
| Dania | okręt dowodzenia i wsparcia „Esbern Snare” (L17) (typu Absalon); okręty wielozadaniowe „Viben” (P562), „Glenten” (P557) (typu Standard Flex 300) | |
| Polska | 6 | okręt podwodny ORP „Kondor”; korweta ORP „Kaszub”; okręt dowodzenia ORP „Kontradmirał X. Czernicki” (511); trałowce: „Resko”, „Wicko”, „Necko” |
| Szwecja | trałowiec „Sturkö” (M14) (typu Styrso); niszczyciel min „Ulvön” (typu Landsort); okręt baza „Trossö” (A264) | |
| Francja | niszczyciele min: „Céphée” (M652), „Cassiopée” (M642) (typu Eridan) | |
| Estonia | niszczyciele min „Admiral Cowan”, „Ugandi”, „Sakala” (typu Sandown); okręt dowodzenia i wsparcia „Tasuja” (typu Lindorman) | |
| Litwa | niszczyciel min „Suduvis” (typu Lindau) | |
| Łotwa | niszczyciel min „Imanta” (typu Sundown) | |
| Wielka Brytania | niszczyciel min: HMS „Penzance” (M106) (typu Sandown) | |
2015
W 2015 roku 39 okrętów zespołu zawinęło do Gdyni między 4 a 7 czerwca (bez śmigłowcowca HMS „Ocean”[33]. W manewrach nie wzięła udziału Rosja, natomiast z państw pozabałtyckich wzięły udział Kanada oraz Turcja[33]. Elementem manewrów był desant wysadzony 17 czerwca na poligonie w Ustce[33]. 8 czerwca francuski niszczyciel min „Eridan” typu Tripartite był dokowany w celu napraw w stoczni Remontowej Nauta w Gdyni[34].
Wybrane większe okręty: okręt desantowy USS „San Antonio”, śmigłowcowiec desantowy HMS „Ocean”, fregata HMCS „Fredericton” typu Halifax (Kanada), fregata „Gökcu” typu O.H. Perry (Turcja), stawiacz min „Hämeenmaa” typu Hämeenmaa[33].
2017
Ćwiczenia były odbywane po raz 45., od 1 do 16 czerwca[2]. Brały w nich udział 44 okręty z 14 państw[2]. Faza portowa po raz pierwszy rozpoczęła się w Szczecinie, dokąd zawinęło 30 okrętów zagranicznych, a dalsze dwa okręty zawinęły do Świnoujścia[2]. Manewry obejmowały między innymi wysadzenie ćwiczebnych desantów w Putlos (Niemcy), Windawie (Łotwa) i Ustce[2].
Wybrane większe okręty: okręt desantowy USS „Arlington” typu San Antonio (USA), fregaty: HMS „Iron Duke” (Wielka Brytania), „Roald Amundsen” typu Fridtjof Nansen (Norwegia), „Evertsen” typu De Zeven Provinciën (Holandia), korweta „Nyköping” typu Visby (Szwecja)[2]. Polska wysłała dwa okręty transportowe i sześć trałowców[2].
Uwagi
- ↑ Według Rochowicza („Nowa Technika Wojskowa” nr 7/97), manewry w 1997 roku obejmowały tylko jedną, wspólną część.
- ↑ a b c Według Ciślak, Krzewiński w „Nowa Technika Wojskowa” nr 8/99 s. 56 w ćwiczeniach brały udział ogółem 53 jednostki i także siły Holandii (nie wiadomo czy okręty), lecz dostępne publikacje wymieniają tylko 50 okrętów pierwszej fazy ćwiczeń (Ciechanowski w „Okręty Wojenne” nr 4/1999; Ciślak, Krzewiński w „Morza, Statki i Okręty” nr 4′99).
- ↑ Według Ciślak, Krzewiński w „Nowa Technika Wojskowa” nr 8/99, pomimo przystąpienia Polski do NATO, okręty polskie nie brały jeszcze udziału w drugiej fazie ćwiczeń, która została zaplanowana wcześniej. Nie jest jednak jasne, czy druga faza ćwiczeń miała miejsce – według Ciślak, Krzewiński w „Morza, Statki i Okręty” nr 4′01, już od trzech lat przed 2001 rokiem zaprzestano dzielenia ćwiczeń, nadto podawana jest data dzienna zakończenia ćwiczeń 14 czerwca, ta sama co wyjścia zespołu z Gdyni.
- ↑ Według JC & TG w „Morze, Statki i Okręty” nr 7/2010 s.16, do Gdyni zawinęło tylko 18 jednostek zagranicznych i ORP „Kontradmirał X. Czernicki”, z tego brytyjski niszczyciel min HMS „Walney” powrócił do bazy, natomiast zastąpił go na ćwiczeniach bliźniaczy „Penzance”.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l Ciślak i Krzewiński 1999 ↓, s. 15-16
- ↑ a b c d e f g h i j Tomasz Grotnik. BALTOPS po raz 45. „Morze”. 7/2017. III (22), s. 7-8, lipiec 2017. ISSN 2543-5469.
- ↑ a b c d e f g h i j k Jerzy Bojko. BALTOPS ′96. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1996. I (2), s. 46-47, lipiec-wrzesień 1996. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ a b c TG. To był BALTOPS!. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 3/2007. XII (63), s. 20-21, marzec 2007. Warszawa: Magnum X.
- ↑ a b Ciślak i Krzewiński 1998 ↓, s. 21.
- ↑ a b c d e f Baltic Operations (BALTOPS) (ang.). GlobalSecurity.org, 05-07-2011. [dostęp 2021-01-18].
- ↑ a b c d e f g h i j Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 3′97. II, s. 7, lipiec-wrzesień 1997. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ a b c d e Marynarka Wojenna: BALTOPS 2010 - okręty wchodzą do Gdyni. KONFERENCJA PRASOWA. mw.wp.mil.pl, 03-06-2010. [dostęp 2021-01-21].
- ↑ Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. BALTOPS 2001. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′01. VI (29), s. 16-18, lipiec-sierpień 2001. Warszawa.
- ↑ a b c d e Jarosław Malinowski, Rafał Ciechanowski. Z życia Marynarki Wojennej RP. „Okręty Wojenne”. Nr 2/93, s. 2, 1993. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b c d e Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. Baltops 99. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 8/99, s. 56-57, 1999. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ Ciślak i Krzewiński 1999 ↓, s. 18.
- ↑ N.N. Sielezniew: «Bditielnyj» i drugije. Storożewyje korabli projekta 1135. Moskwa. s. 29, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 6(42)/2001. (ros.)
- ↑ Rafał Ciechanowski. Krążownik rakietowy San Jacinto. „Okręty Wojenne”. Nr 2/93, s. 61, 1993. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b c d e f g h Krzysztof Rogala. Baltops ′94. „Okręty Wojenne”. Nr 11, s. 6, 1994. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b c d Maksymilian Dura. BALTOPS ′94. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 8/94, s. 39-48, 1994. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ Janusz Walczak. Z życia Marynarki Wojennej RP. „Okręty Wojenne”. Nr 11, s. 5, 1994. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b c d e f g h Andrzej Kiński, Robert Rochowicz. BALTOPS-95. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 7/95, s. 48, 1995. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Norris Jones. Friendships in the Baltic Sea. „All hands. Magazine of the U.S. Navy”. November 1995. s. 33-35.
- ↑ Andrzej Kiński, Robert Rochowicz. BALTOPS ′95. Okręty. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 8/95, s. 44-46, 1995. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ Marek Błuś. Spotkajmy się na „Baltopsie”!. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 1/1996. I (1), s. 28-32, kwiecień-czerwiec 1996. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ Grzegorz Nowak: ORP Gardno. Trałowce bazowe proj. 207. Warszawa: Edipresse, 2021, s. 46, seria: Okręty Polskiej Marynarki Wojennej. ISBN 978-83-8177-551-9.
- ↑ a b c d Robert Rochowicz, Andrzej Kiński. Międzynarodowe ćwiczenia morskie BALTOPS'97. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 7/97, s. 58-59, 1997. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b c d e f g h i j k Jarosław Ciślak. BALTOPS ′98. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′98. III, s. 21-24, lipiec-sierpień 1998. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ Jarosław Ciślak. BALTOPS ′98 w Gdyni. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 7/98, s. 50, 1998. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b c d Rafał Ciechanowski. BALTOPS ′99. „Okręty Wojenne”. Nr 4/1999(32), s. 2-3, 1999. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. „Baltops ′99” w Gdyni. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′99. IV (17), s. 16-18, lipiec-sierpień 1999. Warszawa.
- ↑ a b c d e BALTOPS 2000, mw.mil.pl, 5 czerwca 2000 [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
- ↑ a b c d e Jarosław Ciślak. BALTOPS 2003. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5/2003. VIII (41), s. 21-23, lipiec-październik 2003. Warszawa.
- ↑ a b c Marynarka Wojenna: BALTOPS 2010 – faza morska. mw.wp.mil.pl, 06-06-2010. [dostęp 2021-01-21].
- ↑ a b Marynarka Wojenna: Okręty „Tarczy przeciwminowej” w ćwiczeniu Baltops 2010. mw.wp.mil.pl, 21-06-2010. [dostęp 2021-01-21].
- ↑ JC & TG. Kronika PMW. „BALTOPS 2010”. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7/2010. XV (103), s. 16, lipiec 2010. Warszawa.
- ↑ a b c d Marcin Chała, Łukasz Pacholski. BALTOPS 2015. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2015. XIX (159), s. 8-11, lipiec-sierpień 2015. Warszawa: Magnum X.
- ↑ Z kraju. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2015. XIX (159), s. 3, lipiec-sierpień 2015. Warszawa: Magnum X.
Bibliografia
- Jerzy Bojko. BALTOPS ′96. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1996. I (2), lipiec-wrzesień 1996. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. BALTOPS ′98. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′98. III, lipiec-sierpień 1998. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- Jarosław Ciślak, Jacek Krzewiński. „Baltops ′99” w Gdyni. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′99. IV (17), lipiec-sierpień 1999. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- Baltic Operations (BALTOPS) (ang.). GlobalSecurity.org, 05-07-2011. [dostęp 2021-01-18].
Media użyte na tej stronie
A port view of the frigate USS PHARRIS (FF 1094) followed by the guided missile frigate USS HALYBURTON (FFG 40). An unidentified NATO ship is in the background (Dannish Niels Juel class corvette, probably NIELS JUEL (F354)). The vessels are taking part in the multilateral NATO exercise BALTOPS '85.
090608-N-0793R-001 BALTIC SEA (June 8, 2009) The amphibious command ship USS Mount Whitney (LCC/JCC 20) leads an international formation of ships from 12 nations during the first day of the Baltic Operations (BALTOPS) exercise.
Ships of Task Group 100.1 during NATO Exercise BALTOPS'85 in October 1985. In the lead are the British destroyer HMS Liverpool (D 92) and the West German destroyer Mölders (D 186), followed by the U.S. Navy battleship USS Iowa (BB-61).
A port bow view of the Russian navy-Krivak I class frigate BDITELNY underway in formation with the destroyer USS DEYO (DD-989) and three German fast attack craft during exercise BALTOPS '93. For the first time in the 22-year history of BALTOPS, the Eastern European countries of Estonia, Latvia, Lithuania, Poland and Russia were invited to participate in the non-military phases of the exercise. DEYO is serving as flagship for the exercise commander.
BALTIC SEA (June 8, 2010) The amphibious command ship USS Mount Whitney (LCC/JCC 20) and the Russian navy landing ship Kaliningrad (LSTM 102) are underway in formation on the second day of Baltic Operations (BALTOPS) exercise 2010. Twelve nations are participating in the 38th iteration of BALTOPS. The exercise is intended to improve interoperability with partner nations by conducting realistic training both on land and at sea. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 1st Class Jenniffer Rivera/Released)