Bandurzysta (wiersz)

Typowy lirnik ukraiński

Bandurzysta – wiersz Markijana Szaszkewycza.

Według pierwotnej koncepcji autora Bandurzysta miał być wstępem do dłuższego poematu Perekyńczyk bisurmanśkyj, poświęconego postaci Wacława Rzewuskiego. Utwór ten jednak w planowanym kształcie nigdy nie powstał^[1].

Bandurzysta opowiada o wędrownym ukraińskim lirniku (kobziarzu)-poecie. Starzec ten żyje w całkowitej zgodzie z przyrodą i przyjaźni się z każdym człowiekiem. Wędrując po wsiach, jest przez wszystkich przyjmowany serdecznie i z radością. Słuchając jego pieśni, ludzie wzruszają się, rozweselają, jak również przypominają sobie o chwalebnej przeszłości Rusi. Bandurzysta każdej wiosny układa nową pieśń, a jego pojawienie się wśród ludu przyjmowane jest jako naturalne zjawisko porównywalne z cyklem pór roku. Przez ruskich (ukraińskich) chłopów traktowany jest jako ojciec, w uznaniu piękna jego pieśni nazywany jest również słowikiem^[2].

Tytułowy bandurzysta jest duchowym przywódcą ludu, nie prowadzi to jednak do jego izolacji ze społeczności ani do niezrozumienia^[3]. Pod tym względem wymowa utworu Szaszkewycza różniła się od dzieł współczesnych mu twórców ukraińskich, którzy widzieli w wędrownych lirnikach niezrozumianych przez ludzi proroków, skazanych na wieczną samotność mimo odgrywanej roli społecznej i szacunku, jakim się cieszyli (wizję taką przedstawił m.in. Taras Szewczenko w wierszu Perebendia)^[4].

Zdaniem J. Jaremy postać bandurzysty jest autoportretem Szaszkewycza: człowieka dobrodusznego, prostego, zawsze gotowego do poświęceń, a przy tym niezdolnego do samotnego przeżywania bólu i żalu, zawsze dzielącego się z innymi swoimi uczuciami. Z tych też cech samego poety autor ten wywodził różnice w interpretacji motywu wędrownego lirnika u Szaszkewycza i innych ukraińskich twórców romantycznych^[5].

Przypisy