Bank von Danzig
 Główna siedziba Banku Gdańskiego w Gdańsku przy wówczas Karrenwall 10 | |
| Data założenia | |
|---|---|
| Data likwidacji | |
| Państwo | |
| Siedziba | |
| Adres | |
| Prezes | dr Carl Schäfer |
| Rodzaj banku | |
| Kapitał własny | 7,5 mln guld. |
Wolne Miasto Gdańsk Ustrój i polityka Wolnego Miasta Gdańska Ustrój polityczny Konstytucja Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Władza sądownicza Finanse Samorząd terytorialny Wybory Polityka zagraniczna Wikiprojekt Polityka |
Bank von Danzig (pol. Bank Gdański[1]) – bank centralny, emisyjny Wolnego Miasta Gdańska z siedzibą w Gdańsku, powołany w listopadzie 1923, a utworzony w lutym 1924. Funkcjonował do wcielenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy jesienią 1939 r.[2]
Historia Banku Gdańskiego
Bank Gdański został powołany do życia na mocy ustawy bankowej z 20 listopada 1923 r.[3], zastępując wcześniej istniejącą Gdańską Kasę Centralną (Danziger Zentralkasse) emitującą walutę przejściową Wolnego Miasta Gdańska, marki gdańskie. W dniu 5 lutego 1924[4] doszło do utworzenia banku i przyjęcia statutu Banku Gdańskiego jako instytucji mającej wyłączne prawo do emisji waluty narodowej, guldena gdańskiego, który zastąpił markę gdańską 1 stycznia 1924. Kapitał początkowy Banku Gdańskiego wynosił 7,5 mln guldenów[4]. Górną granicę emisji banknotów i monet ustalono na 100 guldenów na głowę mieszkańca Wolnego Miasta, czyli ogółem ok. 38 mln guldenów[4]. Prowizoryczną serię biletów bankowych w walucie guldenowej (1, 2, 5, 10, 25 i 50 fenigów oraz 1, 2, 5, 10, 25, 50 i 100 guldenów) wprowadzonych do obiegu w październiku i listopadzie 1923 jeszcze przez Gdańską Kasę Centralną, zastąpiono w lutym 1924 serią banknotów guldenowych o nominałach 10, 25, 100, 500 i 1000 guldenów, oraz monetami. W uzupełnieniu pierwszej serii Bank Gdański dodatkowo emitował banknoty o nominałach 20 guldenów (1932, 1937) i 50 guldenów (1937). Gulden gdański został powiązany z funtem szterlingiem, a jego kurs w stosunku do funta szterlinga został ustalony na 25,21 guldenów (1924). W 1935 bank przejął od zlikwidowanej Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenbörse) funkcję ustanawiania kursów walut. Bank Gdański został zlikwidowany wkrótce po włączeniu Wolnego Miasta do Rzeszy we wrześniu 1939, a emitowane przezeń środki płatnicze zostały wycofane z obiegu po kursie 1 gulden gdański = 70 fenigów niemieckich[3].
Udziałowcy
Udziałowcy polscy – 40%
- Bank dla Handlu i Przemysłu (Warszawa), do 1926
- Bank Handlowy (Warszawa), do 1926
- Bank Kwilecki, Potocki i S-ka (Poznań)
- Bank Przemysłowców (Poznań), do 1926
- Bank Związku Spółek Zarobkowych (Poznań)
- Polski Bank Przemysłowy (Lwów)
- Bank Gospodarstwa Krajowego (Warszawa), od 1926
Udziałowcy niemieccy – 60%
- Deutsche Bank (Berlin)
- Disconto Gesellschaft (Berlin), w 1929 przejęty przez Deutsche Bank
- Dresdner Bank (Berlin)
- E. L. Friedmann & Co Bankhaus (Berlin)
- E. Heimann & Co Bankhaus (Wrocław)
- Reichsbank (Berlin), 1/5 udziałów od 1924
Udziałowcy gdańscy
- Danziger Privat-Actien-Bank
- Landwirtschaftliche vorm. Landschaftliche Bank
Prezesi[2]
- 1924-1933 – Konrad Meissner
- 1933-1939 – dr Carl Schäfer
Przewodniczący Rady Banku
- 1924-1926 – Willi Klawitter
- 1926-1930 – Ernst Plagemann
- 1931-1933 – Ludwig Noé
- 1933-1935 – Max Dolle
- 1935-1939 – Hugo Schnee
Przypisy
- ↑ BANK VON DANZIG – Encyklopedia Gdańska. www.gedanopedia.pl. [dostęp 2020-07-08].
- ↑ a b Wojciech Morawski: Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku. Wydawnictwo „Muza”, 1998, s. 38–40. ISBN 83-7079-947-7.
- ↑ a b Kałkowski T.: Tysiąc lat monety polskiej, Kraków 1974, s. 425.
- ↑ a b c Systèmes monétaires de la Lettonie et de la Ville libre de Dantzig, s. 908.
Bibliografia
- Systèmes monétaires de la Lettonie et de la Ville libre de Dantzig, artykuł w La Fédération Horlogère z 5 grudnia 1925
- Kałkowski T.: Tysiąc lat monety polskiej, Kraków Wydawnictwo Literackie 1974
- Edmund Cieślak (red.): Bankierzy i banki w dziejach Gdańska, Bankowa Fundacja Kultury/Wydawnictwo Skorpion Warszawa 1998, 199 s., ISBN 83-86466-20-0.
- Wojciech Morawski: Słownik Historyczny Bankowości Polskiej do 1939 roku, Muza SA Warszawa 1998, 208 s., ISBN 83-7079-947-7.
- Tadeusz Wodzyński, Banknoty polskie – typy i odmiany. Katalog 1794-2002, Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2002, ISBN 83-7181-220-5, OCLC 830465901.
- Encyklopedia Gdańska, Fundacja Gdańska 2012
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Gdańsk NBP (National Bank of Poland). Modified reconstruction of: Reichsbankhauptstelle Danzig (before 1924), then Bank of Danzig (1924-1939), then Reichsbank again (WW2, 1939-1945), partial destruction in March 1945.
Coat of arms of Free City of Danzig, 1921-1939
Gmach Banku Gdańskiego w Gdańsku, zbudowany w 1906.