Banknoty Banku Polskiego (1841–1866)
Banknoty Banku Polskiego (1841–1866) – banknoty denominowane w rublach srebrem, emitowane przez Bank Polski, z umieszczonymi latami emisji 1841–1866[1][2].
Rys historyczny
W latach 1841–1851 na terenie Królestwa Kongresowego przeprowadzono reformę monetarną analogiczną do rosyjskiej z lat 1840–1841, nazywaną reformą Kankrina od nazwiska odpowiedzialnego za nią petersburskiego ministra finansów. Celem zmian było posiadanie w całym cesarstwie jednolitego systemu monetarnego, podobnego do tych wprowadzonych w podobnym okresie w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii czy Niemczech. Przed reformą w Kongresówce obiegały złote polskie, a w reszcie imperium – ruble. Ukaz carski z 2 lutego 1841 r., zmienił ten stan rzeczy. W miejsce polskiego złotego, weszła nowa jednostka monetarna – rubel w srebrze. W ten sposób przestał istnieć złoty, obowiązujący na ziemiach polskich od 16 lutego 1528 r. Jedną z konsekwencji zmian było wprowadzenie rosyjskiej stopy menniczej i wagowej. Bilety Banku Polskiego musiały odtąd opiewać na walutę rublową i zawierać podwójne napisy – po rosyjsku i po polsku[1][2]. Dodatkowo pojawiły się również napisy w językach: angielskim, francuskim i niemieckim[3].
Od 1841 r. Bank Polski wprowadzał kolejno do obiegu nowe emisje banknotów, wzorowane na rosyjskim systemie rublowym, o nominałach: 1, 3, 10 oraz 25 rubli srebrem, bez podania równowartości w złotych polskich. Banknoty te nosiły napis: „Królestwo Polskie” oraz w wersji zmodyfikowanej w 1841 r. średni herb Królestwa Kongresowego – dwugłowego ukoronowanego orła z białym orłem na piersi, – pozbawiony płaszcza pod tarczą[3][2].
W stosunku do emisji w złotych polskich rublowa działalność Banku Polskiego zmieniła skalę, gdyż w latach 1841 i 1846 zwiększono jego limit emisyjny[3].
W 1857 r. dokonano zmiany dotychczasowego wzoru i koloru banknotu o nominale 1 rubel srebrem z zielonego na perłowy, wobec licznych jego fałszerstw[2].
Ostatnia emisja pieniądza papierowego Banku Polskiego nastąpiła w 1866 r[2].
Wybuch i upadek powstania styczniowego przyspieszyły proces likwidacji istniejących dotąd, względnie autonomicznych instytucji polskiego systemu finansowego i skarbowego. Bankowi Polskiemu odebrano w 1870 r. prawo emisji banknotów, a w 1885 r. postawiono go w stan likwidacji, zakończonej 15 października 1894 r[4].
Z dniem 1 stycznia 1886 r. rozpoczął w Warszawie działalność Kantor Warszawski rosyjskiego Banku Państwa w Petersburgu oraz filie tegoż banku w Kraju Nadwiślańskim. Jedynym prawnym środkiem płatniczym stał się rosyjski rubel[4].
Ostatnie banknoty Banku Polskiego denominowane w rublach utraciły ostatecznie moc obiegową 1 stycznia 1891 r[5].
Banknot emisji 1841[6]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |   | Emisja: 1841 Seria: brak Numer: 5 cyfr lub 6 cyfr |
Banknot emisji 1842[7]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1842 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknoty emisji 1843[7]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1843 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
| 10 rubli srebrem |  | Emisja: 1843 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknot emisji 1844[7]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 10 rubli srebrem |  | Emisja: 1844 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknot emisji 1846[8]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1846 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknoty emisji 1847[9]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1847 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 10 rubli srebrem |  | Emisja: 1847 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknot emisji 1848[9]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 25 rubli srebrem |  | Emisja: 1848 Seria: brak Numer: 5 cyfr |
Banknot emisji 1849[9]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |  | Emisja: 1849 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
Banknot emisji 1850[10]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1850 Seria: brak, Numer: 6 cyfr |
Banknoty emisji 1851[10]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1851 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1851 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Banknoty emisji 1852[10]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |  | Emisja: 1852 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1852 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknoty emisji 1853[11]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1853 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1853 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknoty emisji 1854[11]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |  | Emisja: 1854 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1854 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknot emisji 1855[12]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1855 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknoty emisji 1856[13]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1856 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknot emisji 1857[13]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |  | Emisja: 1857 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
Banknoty emisji 1858[14]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1858 Seria: brak Numer: 6 cyfr lub 7 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1858 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
Banknot emisji 1864[15]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1864 Seria: brak Numer: 7 cyfr lub 8 cyfr |
Banknoty emisji 1865[15]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1865 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
| 25 rubli srebrem |  | Emisja: 1865 Seria: brak Numer: 5 cyfr |
Banknoty emisji 1866[16]
| Nominał | Awers i rewers banknotu | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 1 rubel srebrem |   | Emisja: 1866 Seria: brak Numer: 7 cyfr lub 8 cyfr |
| 3 ruble srebrem |  | Emisja: 1866 Seria: brak Numer: 7 cyfr |
| 10 rubli srebrem |  | Emisja: 1866 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
| 25 rubli srebrem |  | Emisja: 1866 Seria: brak Numer: 6 cyfr |
Zobacz też
- banknoty Banku Polskiego (1830–1831)
- bilety kasowe Królestwa Polskiego
- banknoty polskie
Przypisy
- ↑ a b Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 242–243, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ a b c d e Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 46, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ a b c Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 194, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ a b Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 50, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 243, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 47.
- ↑ a b c Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 48.
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 48–49.
- ↑ a b c Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 49.
- ↑ a b c Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 50.
- ↑ a b Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 51.
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 51–52.
- ↑ a b Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 52.
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 52–53.
- ↑ a b Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 53.
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 53–54.
Media użyte na tej stronie
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1856 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1847 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
3 ruble srebrem 1841 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1851 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1851 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1866 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1858 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1866 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1858 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1847 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1855 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1864 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1853 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
3 ruble srebrem 1841 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1856 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1855 Bank Polski awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1864 Bank Polski rewers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 rubel srebrem 1853 Bank Polski rewers