Barbara Zdunk

Barbara Zdunk
Sdunk
Data urodzenia

1769

Data i miejsce śmierci

21 sierpnia 1811
Reszel

Przyczyna śmierci

spalenie na stosie

Rodzice

Urban

Barbara Zdunk (Sdunk) (ur. 1769, zm. 21 sierpnia 1811 w Reszlu) – ostatnia osoba w Europie, stracona przez spalenie na stosie[1].

Życiorys

Barbara Zdunk miała urodzić się koło Bartoszyc, w rodzinie pastucha Urbana. Gdy miała 9 lat opuściła dom i zaczęła pracować. Mając 17 lat wdała się w romans z bliżej nieznanym żołnierzem, ale do zawarcia małżeństwa nie doszło. Jakiś czas później poślubiła innego żołnierza, nazwiskiem Sdunk, lecz po sześciu tygodniach jej małżeństwo się rozpadło. W późniejszym okresie miała wielu kochanków. Jednym z nich został dwudziestodwuletni parobek Jakob Auster, młodszy od niej o 16 lat[2]. Była matką kilkorga dzieci ze związków pozamałżeńskich[3].

Zdunk, nieszczęśliwie zakochana w znacznie młodszym od siebie mężczyźnie miała podłożyć ogień, który wybuchł w Reszlu w nocy z 16 na 17 września 1807. Została oskarżona o wzniecenie z zemsty pożaru domu, w którym nocował Auster, w wyniku którego zajęło się sześć budynków i zginęło dwoje ludzi[2]. W wyniku śledztwa aresztowana została oskarżona o wywołanie pożaru za pomocą czarów, a sąd miejski skazał ją na śmierć przez spalenie na stosie[4]. Oskarżenia i skazanie Zdunk wywołało wiele kontrowersji – możliwe było, że Zdunk była upośledzona umysłowo, a w rzeczywistości Reszel podpalili polscy żołnierze armii napoleońskiej. Jej sprawa przeszła przez wszystkie instancje sądownictwa pruskiego, aż do króla Fryderyka Wilhelma III Pruskiego, który ostatecznie wyrok zatwierdził[1]. Przez cały okres trwania procesu oskarżona przebywała w areszcie. W tym czasie była przez dozorców więziennych wykorzystywana do świadczenia nierządu obywatelom Reszla. W więzieniu urodziła dwoje dzieci, z których to urodzone jesienią 1809 zmarło[2][3]. 21 sierpnia 1811 Zdunk została spalona na ostatnim w Europie stosie. Według niektórych przekazów, Zdunk została uduszona przez kata jeszcze przed podłożeniem ognia, aby oszczędzić jej cierpień[1]. Uduszono ją jednak dyskretnie by nie psuć widowiska zgromadzonym gapiom[2].

Według ówczesnego pruskiego kodeksu karnego, czarnoksięstwo nie było karalne[5].

W kulturze

Sprawa procesu Barbary Zdunk jest często wykorzystywana w promocji miasta Reszel. W 1981 podczas Reszeliady (Dni Reszla) przedstawiono inscenizację, w której w rolę Barbary Zdunk wcieliła się Ewa Lewandowska. 9 września 2004 spektakl „Barbara Zdunk – Ostatnia Czarownica” zaprezentowała grupa taneczna „Reszka”. 20 czerwca 2009 na dziedzińcu zamku w Reszlu uczniowie Szkoły Podstawowej nr 3 w Reszlu przedstawili inscenizację procesu Barbary Zdunk. Kolejna inscenizacja, wystawiona 21 sierpnia 2011, została oprotestowana przez Elżbietę Radziszewską, pełnomocnika rządu ds. równego traktowania, uważającą że inscenizacja tak drastycznych wydarzeń z przeszłości może być odebrana jako dyskryminacja kobiet i wezwała organizatorów do odwołania przedstawienia[3].

Na podstawie historii Barbary Zdunk Anna Koprowska-Głowacka napisała opowiadanie, które opublikowała w 2010 w swojej pracy Czarownice z Pomorza i Kujaw[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Joanna Podgórska, Artur Podgórski: Pożar z czaru. Polityka, 2006-06-24. [dostęp 2018-01-12].
  2. ↑ a b c d Adam Węgłowski: Ani czarownica, ani ostatnia, tylko stos prawdziwy. Historia Focus.pl. [dostęp 2013-11-26].
  3. ↑ a b c Adam Bartnikowski: Reszel: czarownica wygrała z panią minister. mojemazury.pl, 2012-01-24. [dostęp 2018-01-12].
  4. ↑ Polskie Radio: Barbara Zdunk – ostatnia czarownica Europy. polskieradio.pl, 2017-08-21. [dostęp 2018-01-10].
  5. ↑ Hugo Haelschner: System des Preußischen Strafrechts. Bonn: Adolph Marcus, 1868.
  6. ↑ Anna Koprowska-Głowacka: Czarownice z Pomorza i Kujaw. Gdynia: Wydawnictwo Region, 2010, s. 132-134. ISBN 978-83-7591-168-8.