Barbie

Logo Barbie

Barbie – lalka produkowana przez przedsiębiorstwo Mattel, jedna z najlepiej sprzedających się zabawek i jednocześnie najbardziej znanych ikon kultury masowej. Barbie to najpopularniejsza lalka na świecie^[1].

Barbie została stworzona przez Ruth Handler w 1958 na podstawie przeznaczonej dla dorosłych niemieckiej lalki Lilli. Barbie zadebiutowała 9 marca 1959 na nowojorskich targach zabawek, po wykupieniu praw do Lilli przez założone przez Ruth i Elliotta Handlerów przedsiębiorstwo Mattel.

Nazwa Barbie jest zdrobnieniem od imienia córki Ruth Handler, Barbary, dla której Ruth kupiła egzemplarz Lilli podczas pobytu w Szwajcarii. Pełne nazwisko lalki to Barbara Millicent Roberts. Stanowi ono tylko część wymyślonej biografii, w której występują między innymi chłopak Barbie – Ken^[2] i jej przyjaciółki – Midge i Teresa. Barbie ma również trzy młodsze siostry o imionach Skipper, Stacie i Chelsea.

Historia

Ruth Handler^[3], obserwując swoją córkę Barbarę bawiącą się papierowymi lalkami, zauważyła, że często dawała im role dorosłych. W tamtych czasach większość lalek-zabawek dla dzieci przedstawiało niemowlęta. Zdając sobie sprawę, że może to być luką na rynku, Ruth zaproponowała ideę lalki o dojrzałej figurze swojemu mężowi Elliotowi, współzałożycielowi firmy zabawkarskiej Mattel. Jego reakcja na pomysł, podobnie jak dyrektorów firmy, była pozbawiona entuzjazmu.

Podczas podróży do Europy w 1956 roku ze swoimi dziećmi, Barbarą i Kenneth, Ruth Handler natknęła się na niemiecką lalkę o nazwaną Bild Lilli.^[4] Lilli o figurze dorosłej kobiety była dokładnym odzwierciedleniem wizji o lalce Handler, więc kupiła trzy sztuki. Jedną dała córce Barbarze, a resztę zabrała z powrotem do firmy Mattel. Lalka Lilli powstała w oparciu o popularną postać występującą w komiksach rysowanych przez Reinharda Beuthina dla gazety Die Bild-Zeitung. Lalka Lilli została po raz pierwszy sprzedana w Niemczech w 1955 roku, i mimo że sprzedawana była dorosłym, stała się popularna również wśród dzieci, którym podobało się przebieranie jej w różne stroje sprzedawane osobno^[5]. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych, Handler przerobiła projekt lalki (z pomocą inżyniera Jacka Ryana), a lalka otrzymała nowe imię – Barbie, po córce Ruth – Barbarze. Lalka zadebiutowała na Amerykańskich międzynarodowych Targach Zabawek w Nowym Jorku w dniu 9 marca 1959 roku.^[6] Data ta jest również stosowana jako oficjalne urodziny Barbie. Mattel nabył prawa do Bild Lilli w 1964 roku i produkcja Lilli została zatrzymana. Pierwsza lalka Barbie, ubrana w strój kąpielowy w czarno-białe paski i uczesana w kucyk, była dostępna zarówno jako blondynka i brunetka. Lalka została wprowadzona do obrotu jako „nastoletnia modelka” wraz z jej ubraniami stworzonymi przez projektantkę mody Charlotte Johnson pracującą dla Mattel.^[7] Pierwsze lalki Barbie były produkowane w Japonii, a ich ubrania szyte ręcznie przez Japończyków pracujących w domach. Około 350 000 lalek Barbie zostało sprzedanych w pierwszym roku produkcji. Lalka dopiero w 2000 roku otrzymała pępek^[8].

Fikcyjna postać

Pełnym nazwiskiem Barbie jest Barbara Millicent Roberts. W serii powieści wydanej przez Random House w latach 60. XX wieku, podane zostały imiona jej rodziców i ich pochodzenie – George i Margaret Roberts z fikcyjnego miasteczka Willows w stanie Wisconsin^[9].

W powieściach wydanych przez Random House, Barbie uczęszczała do liceum Willows High School, podczas gdy według książek Generation Girl wydanych przez Golden Books w 1999 roku uczęszczała do fikcyjnego liceum Manhattan International High School w Nowym Jorku (szkoły opartej na rzeczywistym Stuyvesant High School)^[10].

Barbie mieszka w Malibu, w stanie Kalifornia. Ma chłopaka Kena, który po raz pierwszy pojawił się w 1961 roku. Para zerwała ze sobą w walentynki 2004 roku, ale wrócili do siebie w walentynki 2011 roku. Po zerwaniu z Kenem, Barbie przez pewien czas chodziła z Blaine’em – surferem z Kalifornii. Barbie przyjaźni się też z siostrą Blaine'a, Raquelle.

Najlepszą przyjaciółką Barbie jest Teresa, która zastąpiła jej pierwszą najlepszą przyjaciółkę, Midge. Przyjaźni się ona także z Nikki, Summer i Raquelle, jej rywalką z czasów dzieciństwa, z którą jest w dobrych relacjach. W 2013 firma Mattel wznowiła produkcję Midge, która otrzymała „odświeżony” profil. Występuje ona też w filmach Barbie.

Barbie ma również dużą rodzinę, która zmieniała się z upływem lat. Rodzicami Barbie są George i Margaret^[11]. Dziewczyna ma z nimi bardzo dobre relacje. W filmie Barbie w świecie mody poznajemy jej ciotkę Millicent. Barbie ma też sześcioro młodszego rodzeństwa. Są to: Skipper, Todd, Tutti/Stacie, Chelsea, Kelly i Krissy, choć najczęściej Barbie pokazuje się ze Skipper, Stacie i Chelsea.

Barbie miała ponad 50 zwierzaków, w tym koty, psy, konie, pandę, lwiątko i zebrę. Jej zwierzakami przedstawionymi w serii Barbie: Life in the Dreamhouse są pies Taffy, kotka Blissa i klacz Tawny.

Posiadała szeroki wachlarz pojazdów, w tym różowe kabriolety, przyczepy i jeepy. Posiada także licencję pilota i, dodatkowo oprócz pracy jako stewardesa, obsługuje komercyjne linie lotnicze. Zawody Barbie mają na celu pokazanie, że kobiety mogą przyjmować różne role w życiu.^[12]

Kontrowersje

Problemy i kontrowersje związane z lalką Barbie i jej rolą w życiu społeczeństwa zostały przedstawione w książce amerykańskiej socjolog Mary F. Rogers Barbie jako ikona kultury. Ze względu na nierealne proporcje ciała stała się tematem debat dotyczących percepcji kobiecego wyglądu i cielesności. Falą krytyki została zalana przez amerykańskie feministki, które dopatrywały się w niej obiektu nadmiernej seksualizacji i skrajnej idealizacji kobiecego ciała. Utożsamianie kształtu ciała Barbie z idealnym wymiarem kobiecych proporcji zostało uznane za promowanie anoreksji. Specyficzny sposób życia lalki, prezentowany w produktach tej marki, przyczynił się również do promowania konsumpcjonizmu^[13].

Na rynku pojawiła się budząca kontrowersje ciemnoskóra Barbie Oreo, która była efektem współpracy z producentem ciastek Oreo. Oskarżono ten projekt o ukryte promowanie rasizmu, gdyż nazwa „oreo” skierowana do człowieka jest uznawana w Stanach Zjednoczonych za obraźliwe określenie osób czarnoskórych^[14]. Podupadający wizerunek lalki Barbie nie został podreperowany również przez lalkę Barbie na wózku inwalidzkim, która pomimo sukcesu medialnego związanego z promowaniem tolerancji szybko została wycofana ze sprzedaży, gdyż okazało się, że ze względu na rozmiar wózka Barbie ta nie jest w stanie zmieścić się w drzwiach jakiegokolwiek domku dla lalek, wyprodukowanego przez tę firmę.^[15]

Barbie Shero – promocja pozytywnego obrazu kobiety

Na przestrzeni lat pojawiały się lalki Barbie o charakterze edukacyjnym i takie, które miały promować tolerancję. Wyprodukowano lalki Barbie w hidżabie czy lalki w ciąży.

Pozytywne rozwiązania dotyczące stereotypizacji wyglądu, jak i społecznej roli Barbie pojawiły się w 2016, kiedy to na rynku pojawiły się Barbie przystające do prawdziwych proporcji kobiecego ciała i Barbie Plus Size^[16].

W 2015 firma Mattel wprowadziła serię jednoegzemplarzowych lalek Barbie Shero (neologizm w języku angielskim: she + hero). W tej serii powstają lalki oparte na wizerunkach kobiet (np. artystek, sportsmenek, aktywistek), które zmieniły (np. Celia Cruz) lub zmieniają oblicze świata (np. Samantha Cristoforetti). Na osoby prototypowe dla tych lalek – wzory do naśladowania przez dziewczynki – wybierane są kobiety z różnych krajów, m.in.: w 2018 podróżniczka, dziennikarka Martyna Wojciechowska^[17], w 2019 influencerka i kierowczyni Iwona Blecharczyk^[18], w 2021 lekkoatletka Anita Włodarczyk^[19].

Rodzina lalki Barbie

Rodzice

• George Roberts (ojciec)^[20]
• Margaret Roberts (matka)

Rodzeństwo

• Skipper Roberts (od 1964)
• Tutti Roberts (1965-1971)
• Stacie Roberts (od 1990)
• Todd Roberts (1965-1971, 1990) (brat bliźniak Tutti/Stacie)
• Kelly Roberts (1995-2010)
• Chelsea Roberts (od 2010)
• Krissy (1999-2001)

Wujostwo

• Lillian Fairchild (ciocia)
• Claude Fairchild (wujek)
• Millicent Rawlins (ciocia)

Kuzyni

• Francie Fairchild (1966-1976)
• Jazzie (1989-1996)
• P.J. (1969-1985)
• Kiran (od 1965)
• Kristin (od 2013)
• Max Roberts (od 2013)
• Marie Roberts (od 2013)

Gry z Barbie

W tych produktach informatycznych Barbie jest główną postacią:

• Barbie Horse Adventures: Wild Horse Rescue (PlayStation 2, XBox)
• Barbie Super Model (Sega Mega Drive, Super NES)
• Barbie: Vacation Adventure (Sega Mega Drive, Super NES)
• Barbie Salon Piękności
• Barbie Szkolna Tajemnica
• Barbie Secret Agent
• Barbie Princess Bridge
• Barbie Sleeping Beauty
• Barbie Explorer

Filmy z Barbie

Pierwszy film z udziałem lalki, stworzony przez DIC Entertainment oraz Saban Capital Group w roku 1987, nosił nazwę „Barbie and the Rockers: Out of this World” i był to trwający 50 minut^[a] musical. Według fabuły Barbie była liderką popularnej grupy rockowej. Ona i jej przyjaciółki z zespołu wyruszyły w trasę koncertową, której finał odbył się w kosmosie! W tym samym roku zrealizowano kolejny film, stanowiący kontynuację poprzedniego. Jego tytuł to „Barbie and the Sensations: Rockin’ Back to Earth”. W roku 1992 stworzono animację „Dance! Workout with Barbie”. Po raz pierwszy wykorzystano elementy live-action. Stanowiąca nieoficjalny, trzeci film z serii produkcja zakończyła pierwszą generację filmów z udziałem lalki Barbie.

Od 2001 wytwórnia Mattel produkuje drugą generację filmów z Barbie. Zaczynając od Dziadka do Orzechów, regularnie wydaje kolejne, pełnometrażowe przygody lalki.

Zobacz też

• muzułmańska Barbie

Uwagi

Przypisy