Barlinek

Barlinek

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	myśliborski
Gmina	Barlinek
Prawa miejskie	1278
Burmistrz	Dariusz Zieliński
Powierzchnia	17,55 km²
Wysokość	56 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	13 663[1][2] 789,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	74-320
Tablice rejestracyjne	ZMY
Położenie na mapie gminy Barlinek Barlinek
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Barlinek
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Barlinek
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Barlinek
52°59′32″N 15°12′59″E/52,992222 15,216389
TERC (TERYT)	3210014
SIMC	0935268
Urząd miejski Niepodległości 20 74-320 Barlinek
Strona internetowa

Barlinek (niem. Berlinchen) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Barlinek. Najludniejsze miasto powiatu myśliborskiego. Z miastem graniczy Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy.

Według danych z 31 grudnia 2019 Barlinek liczył 13 663 mieszkańców^[1].

Położenie

Zabytkowy pomost (1927 r.) nad Jeziorem Barlineckim

Miasto położone jest nad kanałem Młynówka i jeziorami: Barlineckim, Chmielowym i Uklejno.

Według danych z 1 stycznia 2013 powierzchnia miasta wynosi 17,55 km²^[3].

Nazwa

Dawniej nazwą miasta było Nova Berlyn i Klein Berlin. Przed 1945 rokiem miało niemiecką nazwę Berlinchen.

Nazwa Barlinek została urzędowo wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r.^[4] Wcześniej przez krótki okres powojenny funkcjonowała nazwa Berlinek^[5][6], mająca jeszcze przedwojenną tradycję^[7].

Historia

Fragment średniowiecznych murów miejskich

Obszary na których leży Barlinek podlegały początkowo państwu Piastów, a następnie osada była pod władaniem książąt wielkopolskich. Istnienie słowiańskiej osady potwierdza fakt, iż w miejscu gotyckiego Kościoła Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny istniało słowiańskie grodzisko^[8].

Pod koniec XIII wieku tereny te zajęła Marchia Brandenburska, a wraz z tym rozpoczęła się niemiecka kolonizacja. Margrabiowie Otto V i Albrecht III zezwolili Heinrichowi Toyte na lokalizację miasta o nazwie Nova Beryn^[9]. W 1278 r. Brandenburczycy nadali osadzie prawa miejskie, a miasto stało się nadgranicznym grodem obronnym. W połowie XIV w. Barlinek otrzymał mury obronne z dwoma bramami – Myśliborską (Soldiner Tor) i Młyńską (Mühlentor). Miasto doznawało licznych klęsk żywiołowych, jak zarazy i pożary (te ostatnie aż siedmiokrotnie). Podstawowe zajęcia mieszkańców stanowiły rolnictwo i hodowla bydła.

Od 1373 pod panowaniem Korony Czeskiej. W 1402 w Krakowie zawarto układ w sprawie zakupu miasta z regionem przez Polskę, jednakże ostatecznie zostało sprzedane Krzyżakom, do których należało do 1454. W 1410 najazdy Polaków i Pomorzan. Od 1454 miasto powraca pod rządy Brandenburgii. Od tego czasu miasto nieprzerwanie pozostawało pod władzą dynastii Hohenzollernów aż do 1918 r., wchodząc od 1701 r. w skład Prus, a od 1871 r. – Niemiec. W 1467 miasto oblegały wojska pomorskie.

Z rzemiosł poważniej rozwinęło się tkactwo, sukiennictwo, lniarstwo, podupadłe w połowie XIX w. Na przełomie XVIII i XIX w. czynna była tu papiernia. Pomyślna dla rozwoju gospodarczego miasta była druga połowa XIX w. Miasto stało się wówczas znacznym ośrodkiem gospodarczym. Rozwinęły swoją produkcję: garbarnia, fabryka pługów. W 1852 wielki pożar niszczy zabudowę rynku, ratusz i wieżę kościelną. W 1898 r. Barlinek uzyskał połączenie kolejowe z Choszcznem i Myśliborzem.

31 stycznia 1945 r. miasto zdobyte zostało przez oddziały radzieckie (XII Korpus Pancerny Armii Czerwonej); w wyniku walk oraz umyślnych podpaleń zniszczeniu uległo wówczas ponad 50% zabudowy. W następstwie II wojny światowej miasto znalazło się w granicach Polski. Miejscową ludność która pozostała w mieście przesiedlono za Odrę, a do Barlinka sprowadzono polskich osadników. W rezultacie częściowej, powojennej odbudowy Barlinek stał się uprzemysłowionym miasteczkiem Pomorza Zachodniego.

W latach 1954–1972 miasto był siedzibą władz gromady Barlinek. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gorzowskiego.

Zabytki

Kościół Niepokalanego Serca NMP

Kościół św. Bonifacego

• fragmenty murów obronnych z XIV i XV w.;
• kościół Niepokalanego Serca NMP z XIII i XIV w. (przebudowany w XIX w.);
• domy mieszczańskie z XIX w.;
• rynek miejski z „Gęsiarką” – fontanną wykonaną w 1912 r. przedstawiającą dziewczynkę z gęsią;
• kościół św. Bonifacego z 1923 r.;
• Młyn Papiernia – była fabryka papieru czerpanego, obecnie muzeum i siedziba Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa „Młyn Papiernia”;
• Plaża Miejska – wybudowana 1927 r. nad Jeziorem Barlineckim w unikalnym na Pomorzu stylu alpejskim
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Barlinku im.Tadeusza Kościuszki – została wybudowana jako klasztor, podczas II wojny światowej była szpitalem wojskowym;
• parafialna cerkiew prawosławna Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiona jako kościół ewangelicki w XIX w.;
• hala sportowa, jedna z pierwszych w Niemczech, wzniesiona w początkach XX w., 12 listopada 2010 r. na terenie hali wybuchł pożar;
• Pałacyk Cebulowy – przedwojenna willa położona nad Jeziorem Barlineckim, później mieściła się w nim szkoła i Komenda Hufca ZHP Barlinek.

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2009 r. miasto miało 14 162 mieszkańców^[10].

Piramida wieku mieszkańców Barlinka w 2014 r.^[11]

Kultura

(c) HUBERT CHO, CC BY 3.0

Muzeum Regionalne

Pomnik gęsiarki na barlineckim rynku

Głównym animatorem działalności kulturalnej w mieście jest Barlinecki Ośrodek Kultury. Mieszczą się tutaj pracownie ceramiki unikatowej, teatralna i plastyczna, a także sekcja szachowa, krótkofalarska oraz działają zespoły taneczne. BOK jest organizatorem cyklicznych imprez: Lata Teatralnego, Ogólnopolskiego Pleneru Plastycznego i polsko-niemieckich warsztatów ceramicznych, plastycznych i teatralnych.

Na terenie miasta i gminy działa Harcerski Szczep Puszczy Barlineckiej należący do myśliborskiego hufca ZHP. Szczep składa się z 4 drużyn oraz Harcerskiego Klubu Łączności.

W Barlinku znajduje się Muzeum Regionalne.

Lokalnymi czasopismami są: Echo Barlinka, wydawane przez Towarzystwo Miłośników Barlinka, oraz Puls Barlinka. Towarzystwo Miłośników Barlinka (TMB), działające w mieście od początku lat dziewięćdziesiątych, organizuje koncerty muzyki poważnej, bierze udział w festynach i interpeluje u władz samorządowych w sprawach mieszkańców dotyczących życia w Barlinku.

Oświata

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Henryka Sienkiewicza

Szkoły ponadpodstawowe

• Zespół Szkół i Placówek Oświatowych im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego „Morro”

Inne

• Centrum Edukacyjne „Dydaktyk”
• Centrum Edukacyjne „Konsul”
• Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom „Bratek”^[12]

Wspólnoty wyznaniowe

Cerkiew prawosławna Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny

Kościół katolicki

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny^[13]
  • parafia św. Bonifacego^[14]
  • parafia św. Wojciecha BM^[15]

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
  • parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy^[16]

Protestantyzm

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Barlinku^[17]
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • filiał w Barlinku parafii ewangelicko-augsburskiej w Gorzowie Wielkopolskim^[18][19]

Restoracjonizm

• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Barlinek-Wschód^[20][21]
  • zbór Barlinek-Zachód^[20][21]

Gospodarka

Drobny przemysł: odzieżowy i materiałów budowlanych. Duża fabryka sprzętu okrętowego ZUO Bomet-Caparo, zakłady przemysłu drzewnego (obecnie spółka produkcyjna Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. należąca do Barlinek S.A. z siedzibą w Kielcach), zakład HaCon zajmujący się produkcją konstrukcji stalowych oraz odlewów żeliwnych (dawna huta żeliwa przy ZUO Bomet), METPOL-BARLINEK (należący do grupy kapitałowej HOLDING-ZREMB Gorzów S.A.) specjalizujący się w wykonawstwie spawanych i skręcanych konstrukcji stalowych, GBS Bank (dawniej GBS w Barlinku), fabryka drzwi i mebli Borne Furniture, firma ESTO produkująca tekturę, kartony oraz opakowania tekturowe, rozlewnia gazu firmy Gaspol, Nadleśnictwo Barlinek.

Na terenie Barlinka utworzono podstrefę Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomiczna, obejmującą wyznaczonych 5 kompleksów^[22].

Transport

Barlinek na planie gminy

W mieście krzyżują się dwie drogi wojewódzkie:

• 151 trasa Gorzów Wlkp.-Choszczno
• 156 trasa Strzelce Krajeńskie-Lipiany

Przez Barlinek przebiega też nieczynna linia kolejowa Myślibórz – Choszczno.

Sport

Barlinek jest promowany jako „Europejska Stolica Nordic Walking”. Wokół miasta zostało wytyczonych 7 tras o zróżnicowanym stopniu trudności, łącznie 54 km^[23].

Dla wszystkich amatorów aktywnego wypoczynku Barlinek oferuje wiele atrakcji sportowo-rekreacyjnych: rejsy pod żaglami, pływanie łódkami, kajakami, przejażdżki konne, biegi leśne, kręgle, bogate łowiska ryb oraz leśne ostępy pełne łownej zwierzyny i owoców runa leśnego. Wydarzeniami sportowymi dużej rangi są Żeglarskie Mistrzostwa Polski w klasie Omega oraz Festiwal Szachowy im. Emanuela Laskera.

Trybuny na Stadionie Miejskim im. Bronisława Bagińskiego podczas meczu piłkarzy Pogoni Barlinek

Liga piłki nożnej halowej w Barlinku – cykliczny turniej „dzikich” drużyn piłkarskich.

Organizacje sportowe działające w mieście:

• Klub Żeglarski SZTORM Barlinek
• MKS Pogoń Barlinek – klub sportowy (Klasa okręgowa)
• Barlinecki Klub Tenisowy
• MLKS „Lubusz” Barlinek – filia klubu LKS „Lubusz” Słubice
• Polski Związek Wędkarski Barlinek Koło nr 1
• Klub Szachowy „Lasker”
• Klub Karate „Shotokan”
• KS Boran Barlinek – MMA, Muay Thai
• Berserker’s Team Barlinek – MMA, Brazilian Jiu Jitsu, Muay Thai

W 2011 r. Barlinek wzbogacił się o nowy stadion sportowy przeznaczony dla piłkarzy i lekkoatletów. Po wielu trudnościach został on oficjalnie otwarty 2 października (modernizacji uległ stadion MKS Pogoń Barlinek, która występuje w III lidze). Obiekt wzbogacił się o bieżnię tartanową długości 400 metrów wraz z 6 torami na prostej i 4 na łukach. Przy stadionie mieszczą się także trybuny, mogące pomieścić 960 osób.

W dniach 29 maja – 1 czerwca 2014 r. miasto było gospodarzem finału XLII Ogólnopolskiego Młodzieżowego Turnieju Turystyczno – Krajoznawczego, pod patronatem PTTK.

Polityka

(c) HUBERT CHO, CC BY 3.0

Ratusz

Mieszkańcy Barlinka wybierają do swojej rady miejskiej 11 radnych (11 z 15). Pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Barlinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Niepodległości 12.

Burmistrzowie Barlinka (po 1990 r.):

• Józef Wawrzyniak (1990-1994)
• Józef Jerzy Faliński (SLD) (1994-2000)
• Zygmunt Siarkiewicz (SLD) (2000-2014)
• Dariusz Zieliński (od 2014)

Barlinek jest siedzibą Nadleśnictwa Barlinek zlokalizowanego przy ul. Tunelowej, które wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie.

Mieszkańcy Barlinka wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 41, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Miasta partnerskie

Lista gmin partnerskich gminy Barlinek^[24]:

• Schneverdingen
• Eksjö
• Courrières
• Prenzlau
• Gryfino

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Barlinku
• Barlinek (stacja kolejowa)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Barlinek
• Centrum Informacji Turystycznej w Barlinku
• Historia Żydów w Barlinku na portalu Wirtualny Sztetl
• Gmina Barlinek Europejska Stolica Nordic Walking – Na portalu Euro Renoma
• Katalog stron www dotyczących Barlinka w Open Directory Project