Barnim III Wielki

Barnim III Wielki

Pieczęć konna Barnima III
książę szczeciński
Okres	od 1344 do 1368
Poprzednik	Otton I
Następca	Kazimierz III
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	ur. przed 1300, bądź w okr. 1303–1304
Data śmierci	24 sierpnia 1368
Ojciec	Otton I
Matka	Elżbieta
Żona	Agnieszka
Dzieci	Otto, NN dzieci?, Kazimierz III (IV), Świętobor I, Bogusław VII

Barnim III Wielki (ur. przed 1300, bądź w okr. 1303–1304, zm. 24 sierpnia 1368^[1]) – książę szczeciński z dynastii Gryfitów panujący w latach 1344–1368 (współregent od 1320, bądź 1319^[2]); syn Ottona I, księcia szczecińskiego i Elżbiety.

Młodość księcia

Swoje lata młodości książę spędził na dworze cesarskim w Pradze. Tamże studiował i zapoznawał się z arkanami władzy, z których wyniósł wiedzę, rozsądek i umiejętność kompromisu^[3][4].

W źródłach pojawił się 28 lipca 1316, kiedy wzmiankowano go z okazji pierwszych zaręczyn. W rok później, 20 stycznia i 3 marca udzielał konsensu, a w 1320 (16 sierpnia) pojawił się po raz pierwszy w dokumencie wespół z ojcem (według E. Rymara dopuszczony został wówczas do władzy, choć badacz nie wyklucza roku 1319)^[2].

Lata panowania

Barnim III Wielki z żoną Agnieszką (wizerunek wyimaginowany z końca XVI w.)

Zawierał sojusze z Polską (1325, 1328, 1337, 1348^[5]) i Czechami (1337)^[a]. Dążył do uniezależnienia się od Brandenburgii. Wygrana batalia z margrabią Ludwikiem w bitwie na polach pomiędzy Angermünde i Vierraden, rozprawa z wichrzycielskimi rodami pomorskimi, nie doprowadziły do uspokojenia sytuacji politycznej. Dopiero oddanie pod opiekę papieską księstwa w 1331 miało zabezpieczyć interesy książąt szczecińskich przed zakusami marchii. Margrabia Ludwik jednak nie pogodził się z takim stanem rzeczy i doprowadził do kolejnej bitwy, która rozegrała się pod Kremmen, koło Berlina. Taktyczne rozegranie walki przez Barnima III, doprowadziły do pełnego zwycięstwa nad przeciwnikiem^[6]. W 1338, podczas zjazdu książąt Rzeszy w Rense, uzyskał od Brandenburczyków zrzeczenie się zwierzchnictwa nad Księstwem Szczecińskim, za obietnicę sukcesji tronu szczecińskiego w razie bezpotomnej jego śmierci^[7] (umowa nie została zrealizowana, wobec narodzin syna Kazimierza III^[3][8]).

Płyta nagrobna Barnima III w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

Dalsze porozumienia z władcami brandenburskimi o tzw. „przeżycie” w sprawie ziem wołogoskich, nad którymi sprawował opiekę, doprowadziły do zaognienia stosunków dynastycznych, z prawnymi spadkobiercami ojcowizny, tj. Bogusławem V i Barnimem IV Dobrym oraz stanami księstwa szczecińskiego. Na skutek opowiedzenia się kilku miast po stronie pokrzywdzonych, doszło do podpisania 15 czerwca 1339 porozumienia w Wolinie pomiędzy księciem wołogoskim Bogusławem V a stanami. Te odtąd miały uznawać książąt wołogoskich jako prawnych sukcesorów Barnima III, na wypadek jego bezpotomnej śmierci. Miastom nadano szerokie przywileje w handlu, żegludze i połowach^[9]. Pomiędzy Barnimem a książętami wołogoskimi doszło do otwartego konfliktu, który został zażegnany przez biskupa kamieńskiego Jana I. Za jego pośrednictwem doszło do pojednania między zwaśnionymi stronami (1344). Miasta wróciły pod jurysdykcję Barnima III^[10].

W 1348 uzyskał od króla Niemiec Karola IV uznanie Pomorza Zachodniego za bezpośrednie lenno Rzeszy, co odsunęło niebezpieczeństwo zwierzchnictwa margrabiów brandenburskich. Wykorzystując wojnę domową w Brandenburgii (1349–1354), odzyskał wiele zamków i miast w ziemi wkrzańskiej. W obronie sukcesji rugijskiej książąt wołogoskich pokonał w 1351 Meklemburczyków pod Schoppendamm^[11] i zmusił ich do rezygnacji z Rugii (pokój strzałowski w 1354^[12]). Jako sojusznik Luksemburgów wzmocnił pozycję polityczną swego księstwa^[12].

Książę zmarł 24 sierpnia 1368. Został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele św. Ottona w Szczecinie^[13].

Rodzina

Barnim III był żonaty z Agnieszką, księżniczką brunszwicką, córką Henryka II Greckiego oraz Judyty, księżniczki brandenburskiej^[1]. Ze związku małżeńskiego mieli ponad pięcioro dzieci:

• Ottona (ur. w okr. 1333–1335, zm. przed 29 maja 1337),
• NN dzieci?,
• Kazimierza III (IV) (ur. w okr. 1345–1348 bądź 1348, zm. po 24 sierpnia 1372) – księcia szczecińskiego,
• Świętobora I (ur. ok. 1351, zm. 21 czerwca 1413) – księcia szczecińskiego,
• Bogusława VII (ur. 1355, zm. w okr. 19 listopada–18 grudnia 1404 lub 19 listopada 1404–4 stycznia 1405) – księcia szczecińskiego^[14].

Genealogia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Opracowania

• ZygmuntZ. Boras ZygmuntZ., Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1996, ISBN 83-232-0732-1, OCLC 830122949 .
• Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
• KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 .
• Rischer H. Schlacht am Schoppendamm 1351, [w:] Rischer H. (red.), Der Landkreis Demmin. Historische Stätten, Stavenhagen 2000, ISBN 3-933541-09-3.
• EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 .

Opracowania online

• Scheil U., Barnim III. Herzog von Pommern-Stettin (niem.), [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-02-17].

Literatura dodatkowa (online)

• Madsen U., Barnim III. (niem.), [dostęp 2012-02-18].